De perfectie van Steely Dan

De New Yorkse band Steely Dan beheerst het popfirmament al meer dan veertig jaar met een geraffineerde combinatie van jazz, rhythm`n blues en pop, vlijmscherpe teksten en sublieme producties. Steely Dan heeft een reeks albums op zijn naam staan die in kwaliteit en perfectie niet voor elkaar onderdoen. Pianist en zanger Donald Fagen en bassist Walter Becker zijn sinds het bestaan van de Dan de dragende krachten.

Korte biografie

Walter Becker en Donald Fagen begonnen in 1967 hun carrière als jonge begenadigde muzikanten bij de "Bad Rock Group" waar ook de komediant Chevy Chase deel van uitmaakte. In 1970 speelden Becker en Fagen bij "Jay and the Americans", die in de jaren zeventig de charts bereikte met hits als "Come a little bit closer" en "Cara Mia".

Nadat de "Americans" uit elkaar gingen ondernamen Becker en Fagen een eerste poging om een eigen band op te richten. In eerste instantie liep dat op niets uit totdat het duo producer Gary Katz ontmoette. Katz zag mogelijkheden om Becker en Fagen hun eigen songs te laten uitvoeren in een band, die de naam Steely Dan kreeg, naar de naam van een dildo dat een pikante rol speelt in het boek van William Burroughs: "The Naked Lunch"

De band die toen werd geformeerd bestond behalve uit Donald Fagen ( keyboards en zang ) en Walter Becker ( bas ), uit Jim Hodder ( drums ), Danny Dias ( gitaar ) Dave Palmer ( zang ) en Jeff ( Skunk ) Baxter ( steelgitaar )
Van het debuutalbum "Can`t buy a thrill" worden de nummers "Do it again" en "Dirty work" grote hits.

Omschrijving van de muziek

Steely Dan mag gerekend worden tot een van de belangrijkste "pop"-groepen van deze tijd. Ze maken gemakkelijk in het gehoor liggende muziek, die sterk geworteld is in de jazz, rock & roll, funk, rhythm `n blues en alles wat daaraan verwant is. Mag de muziek op het eerste gehoor gepolijst klinken, bij aandachtige beluistering vallen de geraffineerde structuren en de bijna perfecte productie op en de scherpzinnige, cryptische soms cynische teksten. Sommige Steely Dan-adepten menen zelfs geheime boodschappen in de teksten te ontdekken. Er is een Steely Dan dictionary, die op nuchtere wijze verklaringen levert voor de somtijds wilde interpretatie van bepaalde woorden of zinsdelen. Een verklarende weblink is: Steely Dan dictionary

Ontwikkeling van de muziek: drie perioden

Nu, na 35 jaar Steely Dan valt er een duidelijke lijn te trekken in de ontwikkeling van de muziek, die in drie perioden is onder te verdelen.

De eerste periode is die van een popgroep die op tournee gaat en platen maakt. De eerste drie platen " Can`t buy a thrill", "Countdown to ecstasy" en "Pretzel Logic" met de hitsingle "Rikki don`t loose that number", zijn daarvan de voorbeelden.

De tweede periode, vanaf 1974 tot 1980, wordt gekenmerkt door het studiowerk in samenwerking met sessiemuzikanten. Op "Katy Lied", de vierde plaat, wordt de werkwijze van Becker en Fagen goed duidelijk. Zij bepalen hoe het nummer zal gaan klinken en welke musici daar goed in passen. De kern van de sessiemuzikanten wordt gevormd door de gitaristen Elliot Randall en Denny Dias, slagwerker Jeff Porcaro ( later drummer van Toto ) en zanger Michael McDonald, die later overstapt naar de Doobie Brothers.

De albums die in die jaren uitkomen zijn ware meesterwerkjes waaraan medewerking wordt verleend door jazz-fusion-grootheden als Wayne Shorter en Lee Ritenour en de Crusaders.

De derde periode wordt gekenmerkt door het uitbrengen van solo-albums waarin plaats is voor persoonlijke ontboezemingen. Drie albums van de hand van Donald Fagen verschijnen in de jaren 1981 tot 1993. Zij kunnen op hun beurt als een trilogie worden beschouwd. Fagen ontpopt zich op zijn soloprojecten als een sterk performer.

Donald Fagen, ironisch observator

Hoewel zowel Donald Fagen als Walter Becker beide uitnemende songwriter/muzikanten zijn, heeft vooral Donald Fagen, met zijn solo-producties overtuigende resulaten geboekt. Zonder twijfel is hij goeddeels verantwoordelijk voor het duidelijk herkenbare geluid van Steely Dan.

Nadat Becker en Fagen in de zomer van 1981 besloten hadden ieder huns weegs te gaan bracht Donald Fagen reeds kort daarna zijn solo-debuut "The Nightfly" uit. Het album is een bundeling van bespiegelingen over zijn jeugd. Op dit conceptalbum verplaatst Fagen zich in de rol van jazz-dj Lester, die eind jaren vijftig de komst van nieuwe technologie romantiseert. "The Nightfly" met de hitsingel "I.G.Y" werd een geweldig commercieel succes. Velen beschouwen deze plaat als het beste dat Fagen ooit gemaakt heeft.

De jaren daarna blijft het overwegend stil rond Fagen. Volgens eigen zeggen had hij continu drie jaar lang in de muziekstudio gezeten. Op een gegeven moment vond hij alles wat hij daarna schreef totaal oninteressant. Het was het begin van een zware depressie. Ondanks de mentale problemen, waren Fagen en Walter Becker in 1986 prominent van de partij bij de promotie van het debuutalbum van Rosie Vela. Walter Becker heeft overigens in de jaren tachtig en negentig veel productiewerk gedaan. Zo werkte hij samen met China Crisis en Rickie Lee Jones

In 1993 komt dan uiteindelijk Fagen`s tweede soloalbum uit onder de titel "Kamakiriad". Dit album schetst een beeld van een man die na zijn depressie met zichzelf en de wereld in het reine probeert te komen. De productie is van Walter Becker en is geheel naar de gewoonte van de Dan opnieuw perfect.

In 2006 verschijnt het, tot dusver, laatste maar het meest bijtend ironische album van Donald Fagen; "Morph the Cat". De inspiratie voor dit album werd geleverd door de muziek van Dizzy Gillespie, Miles Davis en Duke Ellington. Over "Morph the Cat" zegt Fagen:


In "Morph the Cat", wordt teruggekeken door een man die beseft dat zijn leven de laatste rechte lijn ingaat. Fagen staat stil bij de nasleep van 9/11, mijmert over de dood van zijn moeder en constateert en passant dat het klimmen der jaren geen zegen is voor lijf en leden. De platen "The Nightfly", "Kamakiriad" en "Morph the Cat" werden vorig jaar opnieuw uitgebracht in een luxe box in het nieuwe MVI-format ( Music Video Interactive ). Daarbij is bonusmateriaal toegevoegd als interviews en videoclips.

Reünie

In 1996 is Steely Dan weer op tournee. Het is dan nog slechts wachten op het volgende Dan-album sinds jaren. In het jaar 2000 wordt dan "Two agianst nature" uitgebracht. Het duo Becker-Fagen pakt de draad weer op waar het die sinds 1980 na het album "Gaucho" liet liggen. In het jaar 2007 tourt Steely Dan onder de naam de "Heavy-Rollers-tour" door Europa. In juli van dat jaar doet de band zowel Brussel als Rotterdam aan.

Selectieve discografie

Steely Dan

• Can`t buy a thrill ( ABC 1972 )
• Countdown to ecstasy ( ABC 1973 )
• Pretzel Logic ( ABC 1974
• Katy Lied ( ABC 1975 )
• The Royal Scam ( ABC 1976 )
• Aja ( ABC 1977 )
• Gaucho ( MCA 1980 )
• Two against nature ( MCA 2000 )
• Everything must go ( Reprise 2003 )

Donald Fagen

• The Nightfly ( Warner Bros 1982 )
• Kamakiriad ( Reprise 1993 )
• Morph The Cat ( Reprise 2006 )

Walter Becker

• Tracks of Whack ( Grant 1995 )