Americana: Townes van Zandt

De Amerikaanse singer-songwriter Townes van Zandt (1944-1997) is bij het grote publiek tamelijk onbekend, maar wordt door zijn fans beschouwd als een van de beste, zo niet de beste, op zijn vakgebied. Veel van zijn nummers zijn door anderen de hitparades in gezongen, zelf heeft hij nooit mogen genieten van het grote succes. Zijn artistieke leven is doorspekt met relatieproblemen en drank- en drugsverslaving. Maar het simpele feit dat grootheden als Bob Dylan, Emmylou Harris en Johnny Cash zich tot zijn fans rekenden, geeft aan dat hij ondanks zijn problematische leven een zeer indrukwekkend oeuvre heeft nagelaten.

• Jeugdjaren
• Begin van zijn carrière
• Drank en drugs
• Overlijden
• Discografie

Jeugdjaren

Townes van Zandt wordt op 7 maart 1944 geboren in Fort Worth, Texas (USA), als zoon van rijke en vooraanstaande ouders. Tot zijn voorouders (immigranten uit Nederland) behoorden Isaac van Zandt (leider van de toenmalige republiek Texas) en Khleber van Zandt (de stichter van Forth Worth). Van Zandt County is naar de familie genoemd. Townes’ vader was een bekend advocaat, voornamelijk voor oliemaatschappijen. Van hem kreeg hij zijn eerste gitaar, op voorwaarde dat hij zijn vaders favoriete nummer “Fräulein” zou leren spelen. Dat Townes die belofte gestand deed bewijst het album Roadsongs, waarop het nummer te horen is.

Manisch depressief

Voorbestemd om in de voetsporen te treden van zijn rijke voorvaders, ging Townes van Zandt studeren aan de universiteit. Eerst die van Colorado, later die van Texas. Zijn ouders haalden hem daar naar toe vanwege Townes’ drinkgedrag in Colorado. In Texas bleek snel dat hij manisch depressief was. Daarvoor kreeg hij therapie met elektrisch schokken, hetgeen hem het grootste deel van zijn lange termijngeheugen kostte.

Begin van zijn carrière

Ondertussen was Van Zandt begonnen met zingen en componeren. In 1965 trad hij regelmatig op in de Jester Lounge in Houston, Texas. Daar ontmoette hij mensen als Lightnin’ Hopkins, Guy Clark en Jerry Jeff Walker. In 1968 ontmoette hij Mickey Newbury, die hem overhaalde om naar Nashville te gaan. Daar stelde Newbury hem voor aan zijn latere producer: “Cowboy” Jack Clement.

De eerste vijf jaren na deze ontmoeting werden artistiek gezien zijn beste. Vijf albums werden in die periode uitgebracht, met daarop zijn drie meest succesvolle composities: To Live Is To Fly, Pancho & Lefty en If I Needed You. De platen werden echter slecht gepromoot en bereikten dan ook geen groot publiek. Vanaf 1973 volgde een periode van wisseling van managers en platenmaatschappijen. Er werden nog twee albums uitgebracht: Live At The Old Quarter, Houston Texas in 1977 (de registratie van een optreden uit 1973, waarin regelmatig de droge humor tot uitdrukking kwam waarover Van Zandt beschikte) en Flying Shoes in 1978.

Drank en drugs

Het volgende album van Townes van Zandt zou pas in 1987 verschijnen. In de tussentijd spendeerde hij veel tijd in zijn sobere hut net buiten Nashville. Daar deed hij niet veel meer dan drinken en tv kijken. Verscheidene malen probeerden zijn vrouw en vrienden hem van de drank en de drugs af te helpen, maar op een gegeven moment kreeg zijn vrouw Jeanene te horen dat een nieuwe afkickpoging wel eens zijn dood zou kunnen betekenen. Townes was niet meer te redden. Hij maakte nog enkele platen, waarop te horen is hoe zijn stem en conditie steeds verder achteruitgingen.

Anekdotes

Uit die periode zijn enkele veelzeggende anekdotes over Townes van Zandt bekend. Zo zou hij zich eens met een fles drank in zijn hand achterover van een balkon op de 4de verdieping van een appartementengebouw hebben laten vallen, naar eigen zeggen om eens te voelen hoe het voelde om te vallen. Hij viel plat op zijn rug en mankeerde niets. En hij had zelfs geen druppel drank gemorst. Hij stond op en werd op weg naar binnen omver gelopen door zijn vrienden die naar buiten stormden. "Dat deed meer pijn dan die hele val", zei hij. Een ander verhaal vertelt over een leren jack dat hij kreeg van Jerry Jeff Walker, op een feestje. Zonder jas moest hij die nacht naar huis, omdat hij hem had verspeeld met dobbelen.

Overlijden

Op 20 december 1996 vonden vrienden hem voor zijn hut met een gebroken been. Omdat hij weigerde zich te laten onderzoeken namen ze hem mee naar huis. Daar bracht hij de kerstdagen door op de bank. Uiteindelijk ging hij toch akkoord met medische behandeling. Op 31 december werd hij geopereerd. Omdat men hem in het ziekenhuis wou laten afkicken nam zijn inmiddels ex-vrouw Jeanene hem, tegen het doktersadvies in, mee naar zijn huis. Daar stierf hij de volgende dag, 1 januari 1997, aan een hartaanval.

Hoewel hij dus zelf nooit grote successen kende, scoorden anderen wel met zijn nummers. Willie Nelson en Merle Haggard zongen Pancho & Lefty naar de eerste plaats op de country hitlijsten. Ook artiesten als Emmylou Harris, Guy Clark en Jerry Jeff Walker namen werk van hem op. En onder degenen die zich fan van hem noemden waren namen als Bob Dylan en Johnny Cash. In 2012 werd Townes van Zandt postuum opgenomen in de Texas Heritage Songwriters Hall Of Fame.

Discografie

Om deze lijst overzichtelijk te houden is een groot aantal verzamelalbums achterwege gelaten.

• 1968 For the Sake of the Song
• 1969 Our Mother the Mountain
• 1969 Townes Van Zandt
• 1971 Delta Momma Blues
• 1972 High, Low and in Between
• 1972 The Late Great Townes Van Zandt
• 1973 Live at the Old Quarter, Houston, Texas 1973
• 1978 Flyin' Shoes
• 1987 At My Window1989 Live and Obscure 1985
• 1993 The Nashville Sessions
• 1991 Rain on a Conga Drum: Live in Berlin 1990
• 1993 Roadsongs
• 1993 Rear View Mirror 1979
• 1994 No Deeper Blue
• 1996 Riding The Range
• 1996 Abnormal
• 1996 In Pain 1994/1995
• 1997 The Highway Kind
• 1997 Documentary
• 1997 Last Rights
• 1999 A Far Cry From Dead
• 2001 Texas Troubadour (albums 1968-1978)
• 2001 Texas Rain: The Texas Hill Country Recordings
• 2001 Together at the Bluebird Café w/ Guy Clark and Steve Earle 1995
• 2001 Live at McCabe's 1995
• 2002 A Gentle Evening with Townes Van Zandt 1969
• 2002 Absolutely Nothing 1991–1996
• 2003 Acoustic Blue 1994/1996
• 2003 In the Beginning
• 2004 Live at the Jester Lounge, Houston, Texas, 1966
• 2004 Rear View Mirror, Volume 2 1978/79
• 2005 Live at Union Chapel, London, England 1994
• 2005 Houston 1988: A Private Concert
• 2013 Sunshine Boy: The Unheard Studio Sessions & Demos 1971–1972