Eenvoudige muziektheorie

De meeste muziek volgt de richtlijnen zoals die beschreven staan in de muziektheorie. Toonladders zijn de kapstok waaraan een muziekstuk is opgehangen. Door een toonsoort of toonladder te kiezen, legt men de intervallen en akkoorden als het ware vast; ze moeten passen binnen de regels van die toonsoort. Natuurlijk volgt veel muziek niet 1 op 1 deze regels, maar een muzikant kan niet zonder theorie.

Toonladders

Sinds JS Bach met 'das Wohltempierte Klavier' kwam, wordt in de westerse muziek de gelijkzwevende stemming gehanteerd. Dit betekent dat alle opeenvolgende noten in een toonladder op een vaste afstand van elkaar liggen. Binnen een octaaf kan men 12 noten gebruiken.

Een toonladder definieert een aantal noten -binnen het octaaf- die gebruikt worden in zeker muziekstuk. De afstand tussen 2 noten in een toonladder noemt men interval. Daarnaast worden akkoorden opgebouwd uit de noten die in de toonladder zijn vastgelegd. Men zegt ook wel dat een muziekstuk in een bepaalde toonsoort of toonaard staat.

De meest gebruikelijke toonladders zijn:
  • de majeur-ladder
  • de mineur-ladder

Majeur

De majeur toonladder kan eenvoudig worden beschreven. We laten alle noten binnen een octaaf zien; beginnend met C volgen er dan 11 noten voordat we wederom op een (hoge) C uitkomen.

CcisDdisEFfisGgisAaisBC
Met
  • cis = c, met halve toon verhoogd
  • cis wordt ook wel c# genoemd

De noten uit de majeur-ladder zijn weergegeven met hoofdletters. We zien er 8 in totaal, inclusief de hoge C.

C > D > E > F > G > A > B > C
--2----2----1----2----2----2---1

Onder de noten ziet u de afstand tot de volgende noot in de ladder staan, ofwel de intervallen. Het patroon 2 2 1 2 2 2 1 is kenmerkend voor de majeur-ladder. Er zijn twee 1-staps intervallen: van E naar F, en van B naar C.
Om bijvoorbeeld een D majeur ladder te vinden, passen we de majeur formule toe: 2 2 1 2 2 2 1, met de D als grondtoon.

Wat zijn de akkoorden die bij deze toonladder horen?
Dit is vrij gemakkelijk in te zien door te begrijpen dat akkoorden in het algemeen worden opgebouwd uit de 1e, 3e, en 5e noot uit de toonladder. In bovenstaand geval liggen de noten vast in de getoonde C-majeur ladder; we nemen dan voor elke grondnoot deze 3 noten:

C -> C, E, G = C
D -> D, F, A = Dm
E -> E, G, B = Em
F -> F, A, C = F
G -> G, B, D = G
A -> A, C, E = Am
B -> B, D, F = Bdim

Het akkoord C betekent het C-majeur akkoord. Cm betekent Cmineur akkoord. Bdim staat voor het dim-akkoord. U kunt voor uw gitaar of piano zelf uitzoeken (bv. via internet) hoe deze akkoorden gespeeld moeten worden. Deze akkoorden passen dus goed in een muziekstuk dat in C-majeur geschreven is, of in C groot staat.

Mineur

De mineur-ladder is eveneens zeer eenvoudig. We leiden hem af van de C-majeur toonladder, door vanaf de noot C 3 stappen terug te doen naar de noot A. De A mineur toonladder ziet er als volgt uit:

A > B > C > D > E > F > G > A
--2----1----2----2----1----2---2

Onder de noten ziet u weer de intervallen. Het patroon 2 1 2 2 1 2 2 is kenmerkend voor de mineur-ladder.

Wat zijn de akkoorden die bij deze toonladder horen?
Opnieuw voeren we dezelfde truc uit. Ditmaal met de noten uit de A-mineur ladder:

A -> A, C, E = Am
B -> B, D, F = Bdim
C -> C, E, G = C
D -> D, F, A = Dm
E -> E, G, B = Em
F -> F, A, C = F
G -> G, B, D = G

Dit levert natuurlijk dezelfde akkoorden op. Alleen begint het hele zaakje hier met A. We kunnen stellen dat de twee toonladders erg veel met elkaar te maken hebben; Amineur is het broertje van Cmajeur.
© 2009 - 2024 Tronic, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Harmonieleer: de basisHarmonieleer: de basisHarmonieleer is het onderdeel binnen de muziektheorie dat zich bezighoudt met akkoorden en hun samenhang binnen de muzie…
Gitaar: Het BluesschemaBlues muziek is één van de oudste muziekvormen van Amerika en heeft andere muziekgenres als rock ’n roll, rock en jazz o…
Tips om te improviseren op de pianoTips om te improviseren op de pianoJe zal het vast wel in jezelf herkennen. Je kan al een tijdje piano spelen en je hebt wat akkoorden ontdekt om te improv…
Harmoniseren: toonladders omzetten in liedjesToonladders vormen de basis van onze hedendaagse muziek. De noten die ze bevatten, worden gebruikt om akkoorden mee te m…

Intervallen en akkoordenIntervallen en akkoordenDe twee meest gebruikelijke toonladders zijn de majeur- en de mineur-toonladder. Een belangrijk verschil is het gebruik…
Tabs voor bekende gitaar nummers (intro's)Gitaar spelen is een oude kunst wat door een hoop mensen uitgeoefend wordt. Slechts weinig mensen weten het uiteindelijk…
Tronic (33 artikelen)
Laatste update: 24-11-2018
Rubriek: Muziek en Film
Subrubriek: Diversen
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.