De Hangdrum, een nieuw instrument

De hangdrum is een percussie-instrument dat werd uitgevonden in Zwitserland. Hangdrum muzikanten toveren mysterieuze, spirituele muziek uit de hangdrum door er met hun vingers op te tokkelen. De hangdrum lijkt qua vorm wel wat op een schaalmodel van een UFO.

Ontstaan

De hangdrum is ontstaan vanuit andere percussie-instrumenten. In Afrika worden al decennialang stalen olievaten gebruikt om op te drummen. Na verloop van tijd viel het sommige mensen op hoe de vaten na vele lange percussiesessies vervormd werden. Op de plek waar steeds weer de drumstick neerkomt op het deksel van zo'n olievat, ontstaat na een lange tijd een kleine inkeping of een rond 'putje'.

Door die vervorming, vervormt ook het geluid dat ermee gemaakt kan worden. Hoe kleiner het putje, hoe hoger de toonhoogte. Hoe groter het putje, hoe lager de toonhoogte.

De hangdrum werd rond het jaar 2000 ontwikkeld door Felix Rohner en Sabina Schärer in Bern, Zwitserland. De drum hangt niet, maar heet wel hangdrum omdat hang het lokale woord voor hand is: en je hand is al wat je nodig hebt om de hangdrum te bespelen.

Vorm

De hangdrum bestaat uit twee bolle schijven. Die worden op elkaar gekleefd, zodat er een holte binnenin ontstaat. De twee helften samen doen sterk denken aan een UFO. Dat gevoel versterkt enkel door de 'putjes' die in de bovenste helft werden geslagen en de bult bovenaan helemaal in het midden. De onderste helft van het instrument heeft geen bulten en putten, maar is helemaal egaal. Enkel in het midden onderaan is er een groot gat. Dit maakt van het voorwerp een klankkast, net zoals een gitaar dat is. Via dat grote gat onderaan kan het geluid ontsnappen uit de hangdrum en zich verplaatsen door de lucht.

De diameter van een hangdrum is ongeveer een halve meter, en de hoogte is met zo'n 25 cm ongeveer de helft van de diameter. De meeste hangdrummuzikanten bespelen het instrument door het op en tussen hun knieën te leggen terwijl ze zitten op een laag krukje.

Warme klanken

De bult bovenaan de hangdrum is altijd groter dan de putjes daarrond. Die grote bult creëert een diep basgeluid wanneer er op getikt wordt met de hand. Sommige hangdrummuzikanten gebruiken dit voor zichzelf om een soort metronoom te creëren: door met een constante frequentie de grote bult te raken ontstaat een mooie baslijn waarop kan verder gemusiceerd worden.

Omdat de hangdrum met de hand bespeeld wordt kunnen muzikanten er veel warmere geluiden mee produceren dan met andere percussie-instrumenten. De aangeslagen tonen houden dankzij de vormgeving van het instrument bovendien heel lang aan: die maakt de gespeelde muziek veel melodischer dan bij veel andere percussie-instrumenten. De warmte van de noten gecombineerd met het lang kunnen aanhouden van een aangeslagen noot zorgen voor het mysterieuze gevoel dat de hangdrum kan opwekken bij luisteraars. Op die manier leunt het geluid dichter aan bij dat van een harp dan bijvoorbeeld bij dat van een gewone drum of een wasbord. Sommige hangdrums lijken qua geluid ook wel wat op dat van de al even mysterieuze theremin, het oudste elektronische instrument ter wereld. Veel muzikanten posten regelmatig filmpjes van hangdrumsessies op internet, die echt de moeite waard zijn om te beluisteren.

Ambachtelijke productie

Ondertussen ontstaan er verschillende soorten hangdrums, met verschillende toonladders. Er zijn maar enkele mensen ter wereld die de hangdrum kunnen maken, waaronder de uitvinders Felix Rohner en Sabina Schärer. Elke hangdrum wordt volledig met de hand gemaakt. De putjes in de zijkant worden zeer precies bewerkt en continu uitgeprobeerd. Dat bewerken gebeurt erg ambachtelijk: letterlijk met een grote hamer er vele keren opnieuw op slaan zodat de vorm lichtjes wijzigt. Alle verschillende noten moeten op elkaar afgestemd zijn, en de perfecte vorm hebben om een mooie hangdrum te produceren die harmonieus te bespelen is. De ambachtelijke productiewijze maakt de hangdrum geen goedkoop instrument: de goedkoopste exemplaren kosten al gauw meer dan 1000 euro. Voor recentere, meer geavanceerde modellen van de hangdrum loopt dat kostenplaatje al snel op tot een veelvoud van dat bedrag.

Er zijn op het internet ook handleidingen te vinden waarmee je je eigen hangdrum kan maken voor weinig geld. Maar zo'n zelfgemaakte hangdrum zal zelden of nooit dezelfde mysterieuze, magische klanken kunnen produceren als een duur exemplaar. Het is echter wel een leuke manier om wat uitgebreider kennis te maken met dit nieuwe instrument, zonder er meteen veel geld aan uit te moeten geven.