Tabel met alle majeur toonladders volgens de kwintencirkel

In een overzichtelijke tabel zijn alle majeur toonladders weergegeven. De volgorde is niet willekeurig, maar houdt de volgorde aan van de kwintencirkel. Deze tabel is een “must” voor iedereen die met harmonieleer gaat beginnen en is een handig kompas dat gebruikt kan worden voor akkoordenleer en het maken van melodieën.

Alle majeur toonladders in een tabel

De moeder der toonladders is de majeur toonladder in C groot, oftewel de ionische toonladder. Door telkens een nieuwe toonladder te beginnen vanaf de toon die een kwint hoger ligt dan de voorgaande, ontstaat steeds een nieuwe majeur toonladder die slechts één toon verschilt van de vorige. En die toon is telkens de zevende toon. Omdat de nieuwe toonladder een kwint hoger begint dan de vorige, spreekt men van de volgorde van de kwintencirkel.

De begintoonladder is C—D—E-F—G—A—B-C. Een kwint hoger dan C levert een G op. Als vanaf de G een nieuwe majeur toonladder wordt gemaakt, dan zou die er als volgt uit zien: G—A—B-C—D—E-F—G. Echter, de tussenliggende toonafstanden kloppen dan niet meer. Om de nieuwe toonladder kloppend te maken moet de zevende toon worden verhoogd: de F wordt een Fis! Dus de nieuwe majeur toonladder vanaf G wordt: G—A—B-C—D—E—Fis-G. De volgende ladder kan dan weer vanaf de nieuwe kwint D worden gemaakt: D—E—Fis-G—A—B—Cis-D.

Zo kunnen alle toonladders onder elkaar worden gezet, en ontstaat een zeer handige tabel die gebruikt kan worden om, bijvoorbeeld, verschillende soorten akkoorden te maken.

Toelichting bij deze tabel

De toonladder Fis—Gis—Ais-B—Cis—Dis—Eis is dezelfde als Ges—As—Bes-Ces—Des—Es—F. De eerste heeft zes kruizen, de tweede zes mollen. Als vanuit de toonladder Fis—Gis—Ais-B—Cis—Dis—Eis weer een kwint verder wordt geteld, dan zou het aantal kruizen maar liefst zeven worden. Dat is de reden waarom vanaf hier, en de daarop volgende toonladders, met mollen wordt gewerkt in plaats van met kruizen.

Bovenaan de tabel staan zogenaamde trappen weergegeven. Wanneer een compositie in de toonladder C is geschreven, en een C majeur akkoord wordt gespeeld, dan zegt men dat dan de eerste trap wordt gespeeld. De G staat dan op de vijfde trap van de toonladder C.

Bovenaan de tabel staan als voorbeeld ook namen van akkoorden genoemd. Dit zijn zogenaamde vierklanken die op de trappen van de toonladder kunnen worden gemaakt. Als met de toonladder F wordt gewerkt, dan kan op de vierde trap een majeur7 akkoord worden gemaakt. In dit geval een Bbmaj7! Uiteraard kan op dezelfde vierde trap ook een drieklank akkoord (Bbmaj), een vijfklank akkoord (Bbmaj9) of andere variaties worden gemaakt.

Nog een aantal oefeningen

Tot slot volgt nog een aantal oefeningen om deze tabel beter te begrijpen.

Bekijk de toonladder in D. Verklaar waarom er twee kruizen staan, F# en C#.

Antwoord: vanuit de toonladder in C wordt twee keer via de kwint een nieuwe toonladder gemaakt. Eerst de toonladder G, dan de toonladder D. Dit betekent dat twee keer de zevende toon moet worden verhoogd. De F wordt een F# en de C een C#.

Welk laddereigen vierklank akkoord staat op de zevende trap in de toonladder van A?

Antwoord: als eerste wordt de toonladder in A groot of A majeur opgezocht in de tabel. Daar staat in het zevende vakje een G#. Bovenaan staat Trap VII, en staat ook dat op die trap een mineur7b5 akkoord kan worden gespeeld. Het akkoord heet dan ook: G# min7b5, meestal G#halfverminderd genoemd.

Uit welke vier tonen bestaat het Cmineur7 akkoord in toonsoort Eb groot?

Antwoord: een akkoord bestaat uit opeenvolgende tertsen. De achtereenvolgende vier tonen zijn dan ook te vinden door eerst naar de zesde trap in de toonladder van Eb te gaan. Daar staat een C. Bovenaan staat min7. Dus het Cmin7 akkoord is gevonden en staat op de zesde trap in Eb. Vanaf de C moet telkens een terts verder worden geteld. Dat kan door telkens een toon over te slaan in de toonladder. De vier tonen van het Cmin7 akkoord zijn dan C-Eb-G-Bb. Overigens komt het Cmin7 akkoord ook voor in de toonladder van Ab en Bb en bevat uiteraard dezelfde tonen.

Waarom staat in de toonladder van Gb groot een Cb op de vierde trap geschreven en niet gewoon een B? Een Cb is toch gewoon hetzelfde als een B?

Antwoord: een toonladder bevat altijd verschillende letters, dus er moet altijd doorgeteld worden, er mogen geen twee dezelfde letters in voorkomen. Er staat al een Bb op de derde trap. Op de vierde trap moet dus een Cb komen te staan.