Te land, ter zee en in de lucht

Wie is er niet mee opgegroeid? Het programma te land, ter zee en in de lucht. Een programma wat 38 jaar heeft bestaan en 38 seizoenen lang heeft volgehouden. En toen is het gestopt, geen ‘Fiets ‘m ‘r in’ of ‘Met je as over de plas’ meer op de zaterdagavond bij de Tros.

Het begin van ter land, ter zee en in de lucht

Wat nu bekend staat als ‘Te land, ter zee en in de lucht’ is ooit begonnen met één onderdeel, ‘Vlieg er eens uit’ verzonnen door René Stokvis, een Nederlandse producent en regisseur. Naar aanleiding van een foto uit een Engelse krant, wilde hij mensen zo lang mogelijk proberen te laten vliegen, ‘Vlieg er eens uit’ dus. Deze eerste aflevering werd in 1971 uitgezonden bij de Tros. Dit bleek later zo’n succes te zijn, dat er werd gevraagd of hij meer onderdelen wilde gaan verzinnen met leuke sprekende namen. Ook in Duitsland en Vlaanderen werd het programma een succes, onder leiding van de Bayerische Rundfunk en de vtm.

Prijzen

Er zijn door de jaren heen verschillende prijzen te winnen geweest:

• Snelheidsprijs; meestal voor degene die het snelst de bel heeft geluid
• Originaliteitsprijs; voor degene die de leukste, origineelste wagen heeft gemaakt, wordt meestal gewonnen door carnaval verenigingen
• Pechprijs; voor degene die de meeste pech heeft, denk aan wagens die vastlopen, uit elkaar vallen of net niet de finish bereiken
• Homevideo prijs; voor degene die het leukste filmpje heeft gemaakt over de bouw van zijn/haar voertuig
• Innovatieve prijs; voor degene die bij zijn/haar voertuig met nieuwe technieken heeft gebruikt, deze prijs werd maar één keer uitgereken
• Lokale prijs; voor de beste deelnemer uit de regio waar de uitzending was opgenomen, ook deze prijs werd maar één keer uitgereken

Onderdelen

Door de jaren heen zijn er heel wat onderdelen bij gekomen in het programma, uiteindelijk waren dit er 26:

• Achteruitrijden; vond plaats op een racecircuit, deelnemers moesten meedoen met auto's aan verschillende races
• Badkuiprace; in een badkuip varend zo snel mogelijk naar de bel varen
• Blij dat ik glij; vond plaats in de bergen, met een slee van een besneeuwde berg af en hindernissen ontwijken
• Caravanrace; vond plaats op een racecircuit, deelnemers moesten zo snel mogelijk met de caravan de finish halen
• Dan maar de lucht in; de deelnemer moest in maximaal drie minuten een zo'n hoog mogelijke toren bouwen vanuit een kist die op het water dreef
• De aanhanger wint; twee voertuigen aan elkaar die na een bepaalde afstand moeten splitsen en eigen parcour verder moeten afleggen
• Duw 'm dr' af; deelnemers mochten alleen vooruit komen door middel van rolaandrijving en moesten door een zeer scherpe bocht zien te komen
• Fiets 'm d'r in; de deelnemer moet met een soort fiets over een extreem smal stuk baan fietsen die hoog boven water ligt
• Freewheelen; onderdeel dat niet om tijd maar om afstand gaat, de kunst is om zo dicht mogelijk bij het einde van de schans te stoppen zonder remmen te gebruiken
• Gein op 't plein; de deelnemer moet na over de baan gereden te zijn met een op de wagen gemonteerde ring over een staaf schuiven die boven een bak water hangt
• Heen en weer; hier is geen bel, maar moet men van een schans af, tegen een andere schans aan en dan achteruitrijdend de andere kant op over de finishlijn
• Hoog en droog; de deelnemer moet met een voertuig over twee gespannen kabels die zeventig centimeter uit elkaar hangen
• Lol aan de katrol; de deelnemers komen met een kabelbaan naar beneden en moeten zich op het juiste moment ontkoppelen van de baan, zodat ze in het gemarkeerde gebied vallen
• Loop er eens in; deelnemers moeten met een zelfgemaakte constructie zover mogelijk zien te varen binnen een bepaald tijdslimiet
• Met glans van de schans; met ski's van een schans af en dan de bel zo snel mogelijk bellen, meestal hing deze onderwater
• Met je as over de plas; lijkt op fiets 'm d'r in, alleen moet hier een wagen met 4 wielen gebruikt worden
• Op glad ijs; deelnemers zaten in een slee aangeduwd door schaatsers, de wagen moest uit zichzelf daarna een heuveltje op om de bel te luiden
• Pompen of verzuipen; enige onderdeel waar de deelnemers ter plekke in drie uur hun voertuig in elkaar moesten zetten, waarna één kandidaat over ronde schijfen moest balanceren en op het eind alleen de bel mocht rinkelen als hij het estafettestokje uit het bootje had
• Rol 'm 'r op; lijkt op op glad ijs, alleen dit onderdeel was niet op ijs
• Schiet 'm d'r af; deelnemers werden over een smalle baan voortgetrokken en één van de deelnemers moest bovenop de wagen, terwijl zij beschoten werden blijven staan totdat ze bij de bel waren
• Snel naar de bel; deelnemers moeten aan het eind van de baan afremmen en zonder de baan te raken een afstand van drie meter overbruggen naar de bel
• Tobbedansen; deelnemers moeten van een stijle helling af glijden en scherend over het water met een bootje richting de bel varen
• Uitpakken en wegwezen; de deelnemer moet varend in een zelfgemaakt bootje een constructie naar boven opzetten om bij de bel die acht meter hoog hangt te kunnen komen
• Vlieg er eens uit; het allereerste onderdeel, de bedoeling is om met een zelfgemaakte constructie zonder motor zolang mogelijk in de lucht te blijven hangen zonder het water te raken

Presentatoren

Gedurende het programma zijn er verschillende presentatoren langsgekomen:

• Willem van Kooten
• Peter Knegjens
• André van Duin
• Ron Brandsteder
• Tom Mulder
• Jack van Gelder
• Rob Fruithof
• Bert Kuizenga
• Ron Boszhard
• Adriaan van den Hoof, de Vlaamse presentator

Reden van stop

Dat "te land, ter zee en in de lucht" stopt is vrij opmerkelijk, omdat het één van de bekendste en populairste programma's van de Tros was, maar de omroep zegt dat er geen zendtijd meer over is om het programma uit te zenden. Wat de echte fans van het programma natuurlijk niet leuk vinden. Gelukkig worden de afgelopen 38 jaar nog regelmatig herhaalt op tv.