Optreden voor publiek zonder plankenkoorts en podiumvrees

Wie enthousiast een instrument bespeelt wil dat ook laten horen aan anderen. Podiumangst kan dan roet in het eten gooien. De spanning om te spelen voor publiek kan zo hoog oplopen, dat de muzikant van kleur verschiet en gaat transpireren en trillen. Van goed spelen kan dan geen sprake meer zijn en de frustratie daarover wordt alleen maar groter en doet de podiumangst alleen maar toenemen. Gelukkig is er hoop. Een muzikant met plankenkoorts kan met een maandenlang trainingsschema zichzelf van die vermaledijde koorts af helpen.

Vrij en vrolijk op het toneel staan

• Optreden zonder podiumvrees
• Oefenen en trainen
• Studeren
• Publiek en adrenaline
• Molly Malone op de trekharmonica
• Visualiseren
• Ritueel van ontspanning en prettige podiumspanning
• Twee manieren van studeren

Optreden zonder podiumvrees

Je speelt een muziekinstrument, neem bijvoorbeeld een trekharmonica, en je wilt graag optreden voor publiek. Je beheerst je stukken en toch laat je op het podium in het beste geval maar 75% van je kunnen zien. Het is een worsteling door de muziek en je bent opgelucht dat je het podium weer kunt verlaten. Als deze situatie op jou slaat, dan heb je twee mogelijkheden. Je gaat het echt nooit meer doen omdat het een nare ervaring was, of je leert genieten van je optreden. Peter van Dortmondt ontwikkelde een methode waarmee je niet alleen de podiumangst overwint maar waarvan je ook beter gaat spelen. De methode is alleen effectief wanneer je deze een paar maanden consequent oefent.

Oefenen en trainen

Je kunt jezelf trainen in het spelen voor publiek. Dat is meer dan oefenen dat je thuis doet. Een optreden is geen oefening op het podium, maar een gebeurtenis waar jij en je publiek van geniet. Die oefening om te leren voor publiek te spelen is weer meer dan leren om zonder foute noten te spelen.

Leren van je fouten

Tijdens je oefensessies registreer je de fouten die je maakt en onderzoek je wat je doet. Herstel de fout en studeer net zo lang op de frase tot je die foutloos kunt spelen. Herhalen is hier het parool, de eerste dag en de volgende dag en daarna weer.
Al studerende leer je jezelf om de fouten te herkennen en daar adequaat op te regeren. Een fout is geen reden tot paniek en laat die paniek dan ook niet toeslaan. Die paniek kan doorslaan in podiumvrees en dat wilden we nu juist niet.

Studeren

Muziek studeren doe je om beter te worden in je spel en om voor een publiek op te treden.

1. Je registreert de fouten, analyseert wat er fout gaat en oefent tot je ze niet meer maakt;
2. Je leert spelen voor publiek.

Het zijn twee verschillende manieren van studeren die je op verschillende momenten oefent.

Publiek en adrenaline

Wie te gespannen is voor een optreden maakt adrenaline aan, gaat zweten en voelt zijn hart in de keel kloppen. Uiteindelijk ga je trillen en dan kun je niet meer goed spelen. Dat moeten we dus niet hebben.
Wat je kunt leren is om je hersenen zo te programmeren dat je jezelf voorbereidt op de voorstelling waarin jij je rol speelt. Ontspanning wordt een reflex.

Herhalen, herhalen en nog eens herhalen

Om te beginnen start je elk optreden met hetzelfde nummer. Doe dit ook bij elke oefensessie. Het stuk slijt er helemaal in en stelt je uiteindelijk gerust.

Molly Malone op de trekharmonica

---

Ik pas het toe op mijn trekharmonicaspel en ik start elke oefensessie met 'Molly Malone'. Het nummer kan ik doorgaans foutloos spelen, maar soms zitten mijn vingers in de knoop en weet ik de goede knoppen niet te vinden.

---

Visualiseren

Visualiseer, om te beginnen, je publiek. Ga staan of zitten met je instrument, kijk de kamer rond en bedenk een publiek voor je. Je kunt nu al spanning voelen opkomen. Kijk daarna naar een speciale plek op je instrument en kijk elke keer op dat moment naar dezelfde plek. Terwijl je naar die speciale plek kijkt adem je langzaam uit en neem je de tijd om je maag te ontspannen. Neem deze tijd voor jezelf en laat het publiek maar vol verwachting wachten. Het is moedig om je publiek te laten wachten en je geeft daarmee jezelf de moed om ook je stuk kalm te spelen.

Adem uit en ontspan

Adem uit, denk aan je maag en ontspan. Tegen jezelf zeg je: ”Speel mooi.” Let niet op foutjes, let niet op het publiek, heb alleen aandacht voor dat “Speel mooi.” Dan speel je de eerste noot van het stuk dat je telkens als eerste stuk oefende.

---

Ik pak mijn trekharmonica, ga staan, kijk rond alsof ik op een terras van een café speel en er allemaal mensen naar me kijken. Als plek om naar te kijken heb ik de basregisterknoppen op mijn trekharmonica gekozen. Als ik de trekzakbanden om mijn schouders heb kan ik die goed zien. En dan zeg ik tegen mezelf: "Speel mooi!"

---

Ritueel van ontspanning en prettige podiumspanning

Elke muzikant die dit een paar maanden consequent oefent zal merken dat de hersenen de procedure gaan herkennen en dat je automatisch in een ontspannen toestand raakt. Het is een ritueel geworden dat je jezelf hebt aangeleerd en waarmee je jezelf hebt geleerd in een plezierig ontspannen toestand te spelen. Er is een prettige podiumspanning, als het goed is. Negeer in dit stadium je fouten en speel gewoon door. Je speelt nu voor publiek en bent niet aan het oefenen en fouten opsporen. Tik je een noot verkeerd aan, raak dan niet in paniek en denk aan het “Speel mooi.”

Automatisme

Begin hierna elke sessie met ditzelfde ritueel, zodat het een automatisme wordt. Wie dat lang genoeg geoefend heeft kan het ook toepassen onder stressvolle situaties, zoals spelen voor een volle zaal. Je hebt een reflex geïnstalleerd en je hersenen geprogrammeerd door met het commando “Speel mooi” het commando te geven voor een gezonde spanning.

Twee manieren van studeren

Je scheidt de twee manieren van spelen. De ene is om de fouten uit je spel te halen en die te oefenen tot je die fouten niet meer speelt. De tweede studiesessie is om je voor te bereiden op het spelen voor publiek. Wie deze twee verschillende oefensessies scheidt zal merken dat het studeren beter gaat en dat je uiteindelijk echt mooier gaat spelen. “Speel mooi” is een commando voor mooier spelen geworden en jij kunt beter spelen omdat je je beter kunt focussen.

---

Ik denk altijd, als ik naar de tandarts moet: “Over een uur zit ik lekker aan de koffie, dan heb ik het gehad.” Dat werkt ook, maar “Speel mooi” ga ik zeker oefenen. Is het niet voor het tandartsenbezoek dan is het wel om mooier en meer ontspannen trekharmonica te spelen.

Lees verder

• Plankenkoorts en podiumvrees - Glossofobie en lalofobie