Bertolozzi componeert voor de Eiffeltoren

Gustave Eiffel zal nooit gedacht hebben dat zijn creatie ooit nog eens als muziekinstrument zou gebruikt worden. Toch plant componist Joseph Bertolozzi dit in 2014 met een eigen compositie te bewerkstelligen.

De trots van Parijs

Wie Parijs zegt, denkt automatisch aan de Eiffeltoren, die 317 meter hoge (324 met de antennes) stalen constructie uit de negentiende eeuw (1889), die net als het Atomium in Brussel 69 jaar later, na de Wereldtentoonstelling moest worden afgebroken en vanwege zijn populariteit toch overeind bleef en het icoon van een wereldstad werd.

Compositie voor Eiffeltoren

In 2014 zal het 125 jaar geleden zijn dat de constructie werd opgetrokken. Ideaal vond Bertolozzi om een stuk te componeren dat door een groep percussionisten op het muziekinstrument Eiffeltoren zou worden uitgevoerd. De Franse overheid lijkt het idee niet ongenegen ofschoon de aanvraag bij de Franse ambassadeur alsnog niet werd goedgekeurd, maar de kans is reëel dat deze ‘nieuwe muziek’ de feestelijkheden een aparte glans zullen geven aangezien de componist van een zekere reputatie geniet en wordt gerangschikt in het rijtje Christo (inpakker van monumenten) en Spencer Tunick, fotograaf van naakte massa’s.

Bridge Music

Met zijn compositie voor Eiffeltoren zou Bertolozzi niet aan zijn proefstuk toe zijn. In 2007 componeerde hij al een stuk voor de Franklin Delano Roosevelt Bridge (Mid-Hudson Bridge) over de Hudson in New York. Zijn ‘Bridge Music’ was een feestelijk illustratie van de 400ste verjaardag van de verkenningstocht van Henry Hudson over de rivier die nadien zijn naam kreeg. Ofschoon het heel wat voeten in de aarde had om van de autoriteiten de toelating te krijgen werd het project uiteindelijk een groot succes. In deze ritmische compositie in tien bewegingen werden alle onderdelen van de brug gebruikt om op te hameren, te kloppen, te tikken of te strijken: pijlers, balken, staven, kabels, klinknagels. Stalen knikkers werden gebruikt om over de brug te rollen en een apart geluid te produceren.

Voorbereiding

Vijf jaar had de componist nodig om zijn werkstuk tot een goed einde te brengen. Daarvoor nam hij over de gehele brug een massa geluiden op die hij dan via een computerprogramma recycleerde tot een monumentaal muziekstuk dat twee jaar later op cd werd uitgebracht. In een recensie in de klassieke sectie van Time Out Chicago schreef men: “Het resultaat is verrassend divers. Niet alleen produceren Bertolozzi’s eigenzinnige ritmes een verscheidenheid aan verrukkelijke percussiegeluiden, zowel tribaal als industrieel, maar de opeenvolging van melodische noten die hij aan de gigantische brugstructuur van bijna 1 kilometer lang ontlokt is indrukwekkend. Het geeft de cd een absorberende zin van beweging mee alsof je meegezogen wordt in deze dwingende machinerie.” Vandaag de dag kun je in de pijlers van de brug de muziek via een aanraakscherm beluisteren en weerklinkt ze constant in de parken in de onmiddellijke nabijheid van de brug.

Pittig detail is dat de ontwerper van de brug, Ralph Modjeski een begenadig pianist was en een klasgenoot van de Poolse componist Paderewski.

Wie is Bertolozzi?

Joseph Bertolozzi is een Amerikaan met Italiaanse roots. Zijn ouders en zus emigreerden naar de Verenigde Staten in 1958, een jaar voor zijn geboorte in Poughkeepsie, New York. Hij volgde een klassieke opleiding en werd concertorganist. Later legde hij zich toe op compositie waarin hij percussie-instrumenten centraal stelde. Zo componeerde hij ‘The Bronze Collection’, met een verzameling van 60 gongs en cymbalen van over de hele wereld, die hij op de US Tennis Open van 2005 ten gehore bracht.

Met zijn ‘Bridge Music’ was hij niet de eerste die monumenten als instrument gebruikte. Talking Heads’ zanger en songwriter David Byrne bouwde al eens een installatie waarmee hij klanken aan de Battery Maritime Building van New York ontlokte; geluidsartiest Bill Fontana liet de stalen Londense Millenium Bridge vibreren door overal sensoren te plaatsen en de avantgardische groep Einstürzende Neubauten verwerkte onder andere de klank van slagen op een betonnen brug in hun muziek. De verdienste van Bertolozzi echter is dat hij afgewerkte composities ten gehore brengt waarbij het monument het enige instrument is.