Het leven van James Whale

James Whale is onder andere bekend van de in 1931 uitgekomen film Frankenstein met in de hoofdrol Boris Karloff als onvergetelijk monster. Maar wie was Whale nou werkelijk? Hier volgt het leven van Whale.

Het talent

James Whale werd geboren op 22 juli 1889 in Dudley, Engeland. Rond de eeuwwisseling was het gebruikelijk dat men in een fabriek ging werken. Whale had enkele broers die werkten in een fabriek, echter was Whale niet sterk genoeg en ging hij schoenen poesten.
In 1915 werd Whale uitgezonden als tweede luitenant in het leger. In augustus 1917 werd Whale gevangen genomen door de Duitsers. Ten tijde van zijn gevangenschap begon Whale tekeningen te maken en ontdekte een talent. Daarna besloot hij dat hij verder wilde met theater.

Zijn eerste productie

Whale kreeg in 1928 de kans om zijn eerste theaterstuk te regisseren. Het stuk heette Journey’s End, waarin een jonge Laurence Olivier speelde. Journey’s End werd een enorm succes en verplaatste zich. De rol werd later over genomen door een Collin Clive. De productie met Collin Clive zorgde voor 600 optredens, waarna Whale werd gevraagd om voor Broadway nogmaals dit stuk te regisseren, waarna hij door Hollywood werd gevraagd er een film van te maken.

Whale in Hollywood

James Whale’s carrière in Hollywood begon eigenlijk pas echt met Frankenstein. Tod Browning had Dracula voor Universal uitgebracht. Universal wilde daarop nog een monsterfilm. Whale werd een jaar na Dracula benaderd door Universal om Frankenstein te maken.

Bela Lugosi werd door Universal gevraagd om het monster te spelen, maar Lugosi wees dit af. Whale kwam met het idee om de, toen al bekende, Boris Karloff te vragen voor de rol van monster. Karloff tekende voor de rol en mede dankzij Karloff is de film een groot succes geworden.

Na Frankenstein richtte Whale zich op andere films als The Old Dark House en The Invisible Man. The Invisible Man werd een hit. Whale gebruikte special effects die tot dan toe nog nooit waren gebruikt. Met de film wilde Whale alles uit de kast halen wat hij had. De geweldige spanning en geweldige camerashots zorgen voor een onvergetelijke film.

James Whale stond erom bekend alleen films te maken die hij zelf ook mooi vond, dat was ook de reden dat hij in eerste instantie afwees om The Bride of Frankenstein te maken. Whale wilde geen vervolgdelen regisseren, maar Universal hield hem aan een contract en noodgedwongen ging Whale over tot het regisseren van The Bride. Nu wordt The Bride of Frankenstein gezien als Whale’s beste film.

Whale’s filmstijl

Whale maakte alleen films die hij zelf ook goed vond, daarnaast stopte hij veel tragiek in de film. Whale had een geschiedenis als theaterregisseur. Hij kon tragiek daarom erg goed in beeld brengen. De tactiek om theater voor de camera te brengen, maakte van Whale een unieke regisseur. Als er iets dramatisch gebeurde, moest dit overdreven worden, als er woede was, moest dit overdreven geacteerd worden. Overdreven bewegingen van de acteur en goede gezichtmimiek maakt de films van Whale uniek in zijn soort.

Whale zette voor de “angst” in zijn film een uniek monster neer. Een monster die rondliep op een set die bij het monster hoorde. Het publiek in de jaren ’30 waren weinig gewend en door deze setting te nemen kon Whale uitstekende horror op het doek brengen.

Het leven buiten de film

Voor Whale was het monster van Frankenstein meer dan een monster. Hij zag het monster als een buitenstaander in een wereld die ons zo bekend is. Hierin was een link te leggen in zijn eigen leven. Whale was homoseksueel en omdat hij dat openlijk naar buiten bracht, werd hij daarom als “anders” gezien. Whale maakte in zijn films mensen tot monsters en dat was zoals hij het zag. In veel van zijn films is dit terug te vinden.

Whale woonde samen met producer David Lewis. In zijn vrije tijd was hij amateurschilder en had hij een grote bewondering voor het werk van Leonardo Da Vinci.

Whale kreeg een hartaanval. Nadat hij hersteld was leed hij aan depressies en voelde hij zich eenzaam. De gruwelijke herinneringen aan de oorlog waarin hij had gevochten kwamen steeds meer terug en dwaalden door zijn gedachten. Op 29 mei 1957 was het dan ook dat Whale niet langer kon en verdronk hij zichzelf in zijn zwembad. David Lewis vond de zelfmoordbrief die Whale achter liet, maar hield het geheim tot 1987. Hij maakte bekend wat er in de brief stond, vlak daarna overleed hij zelf.

Wat Whale schreef luidde: “The future is just old age and illness and pain... I must have peace and this is the only way.”

Over Whale is een boek geschreven door Christopher Bram genaamd: Father of Frankenstein. In dit boek beschrijft Bram het leven van Whale. In 1998 bracht Bill Condon het boek op het witte doek met in de hoofdrol Ian McKellen in de rol van Whale. De film heet: Gods and Monsters.