Wonder – de viool uit de Titanic

De Titanic spreekt tot de verbeelding: het prachtige schip dat op haar eerste reis ten onder gaat. De oceaanstomer liep in 1912 op een ijsberg en zonk. Op het schip speelde een groep muzikanten met een bandleider op viool. Als door een wonder werd na bijna honderd jaar die viool ontdekt. Hij bleek uit de golven te zijn gered. Het kostbare instrument lag jarenlang op een stoffige zolder.

Viool

Wallace Hartley was violist en bandleider op het passagiersschip de Titanic. Op het schip, dat in 1912 kelderde, speelde de band terwijl de evacuatie van de Titanic gaande was. Overlevenden van de ramp hebben verklaard dat ze Hartley en zijn band hebben horen spelen tijdens het zinken. Hartley was een van de 1517 schipbreukelingen die de ramp niet heeft overleefd. Lange tijd was onduidelijk waar de viool gebleven was. Er doen verschillende verhalen de ronde. Sommige overlevenden beweerden dat Hartley werd gevonden met zijn viool aan zijn lijf gesnoerd. Anderen beweerden dat het instrument in zee is verdwenen.

Veilinghuis

Veilinghuis Henry Aldridge & Son in Divizes heeft de viool van Hartley in huis. Het instrument is teruggevonden in een leren koffer met de initialen W.H.H. die de muzikant inderdaad aan zichzelf had vastgebonden. Het veilinghuis kreeg de viool in 2006 in handen, nadat die op een stoffige zolder werd gevonden. Het instrument is te zien in het stadhuis van Belfast waar het wordt tentoongesteld. Het ligt daar in de buurt van de werf waar de Titanic in het begin van de twintigste eeuw werd gebouwd. Het heeft duizenden ponden uitgegeven aan forensisch onderzoek, waar zelfs wetenschappers van Oxford University aan meewerkten, en alle twijfels over de echtheid van het instrument zijn weggenomen. Het instrument is wonder boven wonder in goede conditie. Het veilinghuis biedt wel vaker memorabilia van de Titanic aan.

Held

Velen zien violist Wallace Hartley als een held. Op het zinkende Titanic, waar de passagiers in reddingboten werden gezet, in het water belandden of op het schip als ratten in de val zaten, bleef de muziek van Hartley klinken. Hij bleef spelen om de mensen in paniek zoveel mogelijk te kalmeren. Dat verhaal, of het nu waar is of niet, en de viool werden symbool van troost en hoop.
De violist was nog maar 33 toen hij op de maiden voyage van de Titanic verdronk. Hij had na zijn laatst gespeelde noot de viool in een koffer gestopt. Wellicht hoopte hij samen met die koffer te kunnen blijven drijven en zo zichzelf en de viool te redden.
Hartley overleefde niet, maar de viool werd uit het water opgevist. Het instrument zou daarna aan zijn weduwe Maria Robinson zijn overhandigd. Zij had ooit de viool voor haar vriend gekocht. De reis die de viool daarna maakte is nauwkeurig in kaart gebracht. Na het overlijden van Robinson kreeg haar zus zeggenschap over de viool en daarna kwam hij bij het Leger des Heils terecht. Uiteindelijk kwam het instrument in handen van een muzieklerares die hem aan een amateurviolist schonk. De viool van Hartley lag jaren achtereen te verstoffen op zolder, tot haar zoon hem vond en naar het veilinghuis bracht. Dan is het 2006.

Veiling

De viool zou worden geveild op 20 april 2013, maar het veilinghuis zegde de veiling van dit object af. Andere Titanic objecten komen die dag wel onder de hamer. De viool wordt eerst tentoongesteld in het stadhuis van Belfast, op ongeveer een kilometer van de plek waar het schip werd gebouwd. Verschillende musea hebben belangstelling voor het instrument om het op te nemen in de collectie. Het veilinghuis verwacht bij veiling een opbrengst van honderdduizenden euro’s.

Nader bij God

Hartley zou als laatste Nader bij God op de zinkende Titanic hebben gespeeld: Nearer, My God, to Thee, maar of dat echt zo is weten we niet zeker. Het troostende lied past wel bij de situatie.

Nader mijn God, bij U
zij steeds mijn bee;
zij 't levenspad soms ruw,
gaat Gij maar mee.
Dan kent mijn ziele rust,
mij van Uw trouw bewust,
wacht ik aan blijder kust
Uw sabbatsvree.

En wenkt Uw eng'lenstoet
eens opwaarts mij,
in 's hemels zonnegloed,
verjongd en vrij.
'k Juich dan op hoger toon,
bij 't naad'ren van Uw troon.
'k Ben eeuwig nu Uw zoon
en U nabij.

Viool onder de hamer

De viool wordt in Engeland geveild op 19 oktober 2013. Het instument is van 18 september tot 13 oktober 2013 nog te zien in het Titanicmuseum in Belfast. In oktober 2013 wisselt het instrument van eigenaar voor iets meer dan een miljoen euro. De viool verdwijnt weer uit beeld: hij is niet meer bespeelbaar.

Lees verder

• Scheepsramp - Vrouwen en kinderen eerst
• Onderkoeling of hypothermie - Zwemmen in de Noordzee
• Man overboord – MOB protocol en overlevingstijden