Belangrijkste exponenten van de Spaanse film

In 1982 werd met de Oscar van José Luis Garcí (1944) voor zijn film ‘Volver a empezar’ de eerste steen gelegd voor de definitieve internationale erkenning van de Spaanse film. Later zouden nog meerdere Oscars volgen, o.a. voor Pedro Almodóvar (1949), Javier Bardem (1969) en Alejandro Aménabar (1972). Maar er zijn meer namen die de moeite waard zijn om genoemd te worden. Hier volgt een lijst.

Luis Buñuel

Luis Buñuel (1900-1983, zie foto boven) is vooral beroemd vanwege zijn surrealistische film uit 1928, ‘Un chien andalou’, die hij in samenwerking met de schilder Salvador Dalí maakte. Deze film, die slechts twintig minuten duurt, heeft de structuur van een droom en wordt gezien als een mijlpaal in de filmgeschiedenis. Na dit succes werkten Buñuel en Dalí ook nog samen aan ‘L'Age D'O’r (1929), maar dat was tevens de aanleiding van een defintieve distantiëring tussen de twee kunstenaars.

Door de Spaanse burgeroorlog en zijn vrijwillige verbanning raakte Buñuel vervolgens in een soort ostracisme terecht. Maar nadat hij in 1950 de documentaire ‘Los olvidados’ maakte, over straatjongeren in sloppenwijken van Mexico-stad, kwam er opnieuw internationale interesse in zijn werk. Uiteindelijk had hij de definitieve doorbraak met de film ‘Viridiana’ (1961), een psychologisch drama die de filmbezoekers meer aansprak dan zijn eerdere surrealistische en politiek gekleurde werk. De film kreeg prijzen in Cannes en in Parijs.

Daarna volgden de films elkaar in rap tempo op: o.a. ‘Belle de jour’ (1967), met Catherine Deneuve en Jean Sorel in de hoofdrollen, ‘Tristana’ (1970), ook met Catherine Deneuve, en ‘Cette obscur objet du désir’ (1977) zijn de belangrijkste. De laatste won een prijs in San Sebastián.

Fernando Fernán Gómez

Fernando Fernán Gómez (1921-2007) is een veelzijdig kunstenaar. Hij schreef romans, poëzie, theater en filmscenario’s, regisseerde films en was een begenadigd acteur. Hij debuteerde als regisseur in 1954 met ‘Manicomio’. In 1986 won hij een Goya voor ‘El viaje a ninguna parte’ (De reis naar nergens). ‘El mar y el tiempo’ (1989) won zowel vier Goya’s als de juryprijs op het Filmfestival van San Sebastián. Ook won hij als acteur diverse Goyas (voor 'El abuelo’, 1998, en ‘Belle Époque’, 1992 -tevens Oscarwinnaar, zie onder) en de Zilveren Beer in Berlijn (‘El anacoreta’, 1977, en ‘Stico’, 1985). In 2005 ontving hij in Berlijn een prijs voor zijn hele carriëre en in 1995 de prestigieuze ‘Premio Principe de Asturias’.

Luis García Berlanga

Luis García Berlanga (1921-2010) debuteerde als regiseur in 1951 met de film ‘Esa pareja feliz’, in samenwerking met Juan Antonio Bardem. Zijn carriêre zou zich kenmerken door een vernieuwende kijk op sociale en politieke situaties. Met een zekere ironie ging hij die tegemoet, waardoor hij steeds de censuur van het Franco-regime op het verkeerde been wist te zetten. Zijn bekendste films zijn ‘Bienvenido, Mister Marshall’ (Welkom, Mr. Marshall), ‘El verdugo’ (De beul), over een werkloze man die beul wordt maar er tegenop ziet om daadwerkelijk iemand te moeten executeren, en ‘Los jueves, milagro’ (Donderdags, een wonder).

Behalve dat zijn films in de prijzen vielen in o.a. Cannes, Montreal en Berlijn werd zijn film ‘Plácido’ (Rustig) in 1961 genomineerd voor een Oscar voor de beste buitenlandse film en won hij in 1988 een Goya met ‘Todos a la cárcel’ (Iedereen naar de gevangenis).

Carlos Saura

Carlos Saura (1932), broer van de bekende Spaanse schilder Antonio Saura (1930-1998), studeerde cinema in Madrid tot 1957. Daarna was hij tot 1963 leraar aan hetzelfde instituut waar hij studeerde. Tegelijkertijd regiseerde hij zijn eerste film, ‘Cuenca’. Zijn eerste internationale succes was echter in 1966, met ´La caza´ (De jacht), waarvoor hij in Berlijn de Zilveren Beer ontving. Het jaar daarop won hij dezelfde prijs met ‘Peppermint Frappé’. In 1973 en 1975 kregen zijn films ´La prima Angélica’ en ´Cría cuervos’ prijzen in Cannes. In 1979 werd zijn film ‘Mamá cumple cien años’ (Moeder wordt honderd) genomineerd voor een Oscar voor de beste buitenlandse film.

Saura is vooral bekend van zijn muziekfilms als ‘Bodas de sangre’ (naar het theaterwerk van Frederico García Lorca), 'El amor brujo’ (naar de eensluidende compositie van Manuel de Falla), ‘Carmen’, etc. en enkele films met Geraldine Chaplin, de dochter van Charlie Chaplin, met wie hij een zoon heeft. Hij kreeg in 1990 een Goya voor ‘Ay, Carmela!’, met o.a. Carmen Maura.

José Luis Garcí

José Luis Garcí (1944) begon als filmcriticus. Tegelijkertijd schreef hij verhalen, vooral science-fiction. Hij won daarmee diverse prijzen. Sinds 1972 sloeg hij het terrein op van de scenario’s. Maar in 1977 besloot hij zijn scenario’s zelf op het witte doek te brengen met ‘Asignaturas pendientes’, welke meteen een groot succes was bij het publiek. Daarna volgden ‘Solos en la Madrugada’ (Alleen in de vroege morgen),1978, ‘Las verdes praderas’ (De groene velden), 1979, ‘El crack’ (1981) en ‘Volver a empezar’ (Opnieuw beginnen, 1982). Met die laatste film won hij de Oscar voor de beste buitenlandse film van dat jaar, waarmee hij de eerste Spaanse Oscar-winnaar was.

Ook zijn ‘Sesión contínua’ (1984) en ‘Asignatura aprobada’ (1987) werden genomineerd voor een Oscar. Voor de laatste ontving hij een Goya. In 1998 herhaalde hij dat met ‘El abuelo’ (De grootvader), waarin Fernando Fernán Gómez acteerde als de grootvader.

García werkte ook voor radio en televisie. Zo maakte hij een serie van derien afleveringen onder de titel ‘Historias del otro lado’ (Verhalen over de andere kant), waarin zijn allereerste passie voor science-fiction opnieuw aan bod kon komen.

Pedro Almodóvar

Pedro Almodóvar Caballero (1949) kwam als regisseur op gedurende de zg. ‘Movida madrileña’. Hij schreef in het begin van de jaren tachtig vanuit die cultuurbeweging columns, onder de naam ‘Patty Diphusa’. In die periode genoot hij al enige bekendheid als filmregisseur en scenarioschrijver. Het zou echter tot 1980 duren voordat zijn eerste speelfilm zou uitkomen, ‘Pepi, Luci, Bom y otras chicas del montón'. In deze film komen al direct Almodóvar's geliefde thema's als prostitutie, homoseksualiteit, drugsgebruik, travestie, transseksualiteit en misstanden in de katholieke kerk aan de orde.

Na zijn eerste film volgden ‘Laberinto de pasiones’, ‘Entre tinieblas’ en ‘Matador’. Pas met de in 1988 uitgebrachte ‘Mujeres al borde de un ataque de nervios’ bereikte Almodóvar een breder publiek, niet alleen in Spanje, maar in heel Europa en Amerika. Dat was echter slechts een eerste stap naar erkenning. In 1999 zou hij een Oscar toegewezen krijgen voor ‘Todo sobre mi madre’ (beste buitenlandse film) en in 2002 voor het beste originele scenario met 'Hable con ella'. Andere films van zijn hand zijn 'Tacones lejanos' (1991), 'Átame' (1990), 'Volver' (2006) en 'La piel que habito' (2011).

Fernando Trueba

Fernando Rodríguez Trueba (1955) studeerde aan de faculteit ‘Informatiewetesnchappen’ en begon daarna zijn carrière als filmcriticus bij o.a. het dagblad ‘El País’. In 1980 debuteerde hij met de film ‘Ópera prima’, waarna hij in 1985 bekendheid kreeg met ‘Sé infiel y no mires con quien’ (Wees ontrouw en let er niet op met wie). Maar het was zijn film ‘Belle Époque’ (1992), die hem internationale bekendheid zou brengen, dankzij de Oscar voor de beste buitenlandse film die hij daarvoor ontving. In 1994 resulteerde dat in de Engelstalige komedie ‘Two much’ met Antonio Banderas en Melanie Griffith in de hoofdrollen. In 1998 bracht hij ‘La niña de tus ojos’ op het witte doek, de internationale doorbraak van de actrice Penélope Cruz. De film, die gaat over de Spaanse inbreng in de Duitse filmindustrie tijdens de Tweede Wereldoorlog, won zeven Goya’s. Daarnaast maakte hij een aantal films, waarin muziek de hoofdrol speelt als ‘Calle 54’ (54 Street) uit 2000.

Alejandro Amenábar

Alejandro Amenábar (1972) begon zijn carrière in de cinema met enkele korte films, die de weg openden voor zijn debuut ’Tesis’ (1995), een thriller die meteen zeven Goya’s won en ook de kritieksprijs won in Berlijn. In 1997 volgde ‘Abre los ojos’ (Open your eyes), een filosofische intrige die meteen de aandacht ving van de Amerikaanse acteur Tom Cruise, die er in 2001 een 'remake' van maakte (Vanilla Sky). Dit zorgde ervoor dat Nicole Kidman, op dat moment getrouwd met Tom Cruise, in ruil zou acteren in de volgende film van Amenábar, ‘Los otros’ (The others, 2001). Deze film won acht Goya´s.

In 2004 kwam ‘Mar adentro’ uit, over een tot aan de nek verlamde man en zijn strijd om te mogen sterven. Met Javier Bardem in de hoofrol won deze film een Oscar voor de beste buitenlandse film van dat jaar. In 2008 werd de Engelstalige film ‘Agora’ gelanceerd, met Rachel Weisz in de rol van Hipatia van Alexandrië, de duurste Spaanse film ooit.
Amenábar verzorgde behalve de regie van de films ook de scenario’s en de muziek. Hij scheef overigens ook muziek voor andere films, waaronder voor ‘La Lengua de las mariposas’ (1999), van José Luis Cuerda.

Lees verder

• De Spaanse cinema
• Luis Buñuel, het surrealisme in de film