Paul Witeman en 'The Paul Whiteman Orchestra'

Een van de eerste 'Jazz'-bands die er was is 'The Paul Whiteman Orchestra", geleid door de beroemde Paul Whiteman. Daarvóór werd jazz alleen nog maar uitgevoerd in kleine ‘combo’s’, maar niet in grotere bezettingen. Uiteindelijk heeft hij een belangrijke plaats verworven in de geschiedenis van de jazz/dansbands, en is een van de belangrijkste bandleiders van de jaren ’20 geworden. Paul Whiteman
Paul Whiteman werd geboren in Denver, op 28 Maart 1890. Zijn vader was muziekleraar, en zelf startte hij als klassiek violist bij het Denver Symphony Orchestra toen hij 22 was.

The Paul Whiteman Orchestra

Na de oorlog startte hij een op jazz geïnspireerde dans-band: “The Paul Whiteman Orchestra”. Hij wilde de muziekstijl ‘jazz’ maken, maar dan voor in concertzalen. Het werd een enorm succes, hoewel de meeste jazzkritici zijn muziek niet kunnen waarderen. Het orkest had de beste blanke muzikanten die er op dat moment waren. O.a. Frank Tumbauer, Red Nichols, Tommy en Jimmy Dorsey, Joe Venuti, Eddie Lang en Bix Beiderbecke (van 1927 tot 1929. ging weg na burn-out). Ook werkte hij samen met zanger Red McKenzie en zangeres Mildred Bailey. Van Whiteman is bekend dat hij zijn muzikanten extreem goed betaalde, en dat ze hem erg graag mochten.

In 1920 doet hij zijn eerste opname met het orkest: ‘Whispering’, of ‘The Japanese Sandman’. Het wordt een enorme hit en er worden meer dan 2miljoen platen verkocht. Whiteman is in een keer beroemd, en hij en zijn orkest worden gevraagd op de meest voorname feestjes. Het is inderdaad de eerste keer dat muziek, die ook maar in de verste verten op jazz lijkt, op deze feesten te horen is.

Rhapsody in Blue

In 1923 verzocht Paul Whiteman ‘ene G. Gershwin’ (toen nog vrij onbekend) een stuk te schrijven voor zijn orkest. Gershwin had echter andere dingen te doen, en vergat de opdracht. Toch huurde Whiteman de tweede concertzaal van NY af om het stuk te later horen. Toen Gershwin erachter kwam had hij nog ongeveer zes weken om de complet symfonie te schrijven. In een maand had hij het 9 minuut lang durende stuk op papier gezet. Op 12 februari 1924 voert het orkest, met George Gershwin op piano, ‘Rhapsody in blue’ uit in de New York’s Aeolean Hall. De voorstelling heette An Experiment in Music". Gershwin werd in een klap beroemd. Gershwin: "Ik wilde laten zien dat jazz een idioom is dat niet moet worden beperkt tot alleen maar een liedje met refrein met een duur van drie minuten. Ik heb willen uitdrukking geven aan onze manier van leven, het tempo van leven, het tempo van ons modern bestaan, jachtig, chaotisch en dynamisch". Het stuk ‘Rhapsody in Bleu’ werd het herkenningsnummer van de band.

Rhythm Boys

In 1925 ontdekte Whiteman twee zangers: Bing Crosby en Al Rinker. De laatste was een broer van Jazz zangeres Mildred Bailey, met wie Paul Whiteman samenwerkte. Bing Crosby en Al Rinker hadden samen gestudeerd, maar ze waren zo populair geworden dat ze waren gestopt met hun studie. Whiteman huurde de twee zangers in, maar de toevoeging aan het orkest werd niet door iedereen gewaardeerd. Een theater manager heeft zelfs een keer gevraagd of Whiteman die twee zangers niet kon schrappen van de act. Dat lag niet in de planning, en in plaats daarvan voegde Whiteman er een derde zanger aan toe: Harry Barris (de oom van Chuck Barris). Ze noemen het groepje ‘The Rhythm Boys’, en dit wordt succesvol.

King Of Jazz

In 1930 neemt de band de film 'King of Jazz’ op. Hierin zingen ‘the Rhythm Boys’ de nummers ‘Mississippi Mud, So the Bluebirds and the Blackbirds Got Together, I'm a Fisherman, Bench in the Park, en Happy Feet. Bing Crosby en Paul Whiteman blijken niet goed overweg te kunnen. Whiteman heeft als werkgever veel last van het overmatig drankgebruik van Bing Crosby. Tijdens de opnames van de film was Bing voor een groot deel afwezig. Hij had een auto ongeluk veroorzaakt door met drank op achter het stuur te gaan zitten. Paul Whiteman heeft ervoor gezorgd dat Bing uit de gevangenis kwam en ze konden verder met de opnames. Na 3,5 jaar met dit probleem gewerkt te hebben vindt Whiteman het wel genoeg, en ontslaat hij ze. The Rhythm Boys krijgen een contract bij het "Gus Arnheim’s Orchestra” in “the Ambassador Hotel's Cocoanut Grove night club”, en in November 1930 nemen ze ‘Them there Eyes’ op. Na het verlopen van dit contract kunnen ze ook hier niet blijven werken, en beginnen ze aan hun solo carrière. Op 4 juli 1943 hebben ze nog een korte reünie voor een opname van de ‘Paul Whiteman Presents’ radio show.

In zijn carrière heeft hij heel veel hits opgenomen, waaronder: Wang Wang Blues, Mississippi Mud, Rhapsody in Blue, Wonderful One, Mississippi Suite en Grand Canyon Suite. Toen Whiteman 39 was had hij 28 nr1 hits gehad. Hoewel hij de eerste was die met een grotere groep jazz wilde maken vinden veel jazzhistorici dat dit orkest niet gezien kan worden als het begin van de bigbands, omdat de stijl muziek helemaal niet lijkt op die van de bigbands uit de ‘swing’ periode, die er vlak na kwam.

The Paul Whiteman Orchestra is verrassend lang populair gebleven, hoewel het later meer op een showband dan een dansband leek. Toen de swing opkwam klonk Whitemans muziek meer en meer gedateerd. In 1940 ging hij werken voor the American Broadcasting Company (ABC) ,maar toch bleef hij doorgaan met de band. Hij bleef de bezetting veranderen in een poging zijn muziek te updaten, totdat hij met pensioen ging in de jaren ’50. Daarna bleef hij nog actief bij de televisie tot zijn dood op 29 december in 1967.