Normaal: 40 jaar boerenrock uit de Achterhoek

De popgroep Normaal kan worden gezien als de grondlegger van de boerenrock; een blues georiënteerde rockgroep die in het Achterhoeks zingt met teksten die vertellen waar de groep voor staat. Dit dialect, drank, feestvieren en motorcross zijn enkele van de handelsmerken van de groep die een belangrijke rol speelt bij de emancipatie van het platteland. Na veertig jaren 'høken' breekt, mede door gezondheidsproblemen, voor zanger Bennie Jolink in 2015 het moment aan voor een afscheidstournee. Toch zijn er na het 'einde' in 2015 meerdere reünie-optredens geweest.

Achterhoek

De popgroep Normaal is afkomstig uit de Achterhoek en zingt in 'het Achterhoeks'. Bekende begrippen zijn onder meer 'høken' (uit je bol gaan, ruig doen) en 'angoan' of 'daldeejen' (lol trappen). De fans van de groep noemen zichzelf 'anhangers' of 'høkers' en het fanclubblad heet Anhangersbode. De groep staat aan de basis van het boerenrockfestival De Zwarte Cross dat sinds 1997 jaarlijks in Lichtenvoorde wordt georganiseerd en in 2014 een recordaantal van 185.000 bezoekers trekt.

Dialectpop

Normaal wordt beschouwd als grondlegger van de dialectpop - dat later navolging krijgt van onder andere Rowwen Hèze (Noord-Limburgs), Skik (Drents) en De Kast (Fries) - en gaat de geschiedenis van de Nederlandse Top 40 in als de act die de meeste hits heeft gehad zonder ooit een keer op de bovenste positie te hebben gestaan.

Voor de in 2015 69-jarige zanger Bennie Jolink wordt het na ruim veertig jaren intensief met Normaal bezig te zijn geweest fysiek te zwaar langer door te gaan met de groep. Jolink wil zich op artistiek gebied voornamelijk gaan richten op kunstschilderen.

Oprichting Normaal door Bennie Jolink en Jan Manschot

Normaal wordt in 1973 opgericht door de studenten Bennie Jolink en Jan Manschot die elkaar in Enschede ontmoeten. Beiden krijgen van meerdere platenmaatschappijen het advies om toch vooral niet in het dialect te zingen om kans van slagen te hebben. Het advies wordt telkens in de wind geslagen.

De groep bestaat in het begin naast de al genoemde zanger en gitarist Bennie ‘Buizend Beernd’ Jolink en drummer Jan ‘Brekken Jan Schampschot’ Manschot uit de gitaristen Willem ‘Wimke van Diene’ Terhorst en Ferdi ‘Frederik Puntbroad’ Joly. Zowel Jolink als Terhorst spelen in 2015 ook in de laatste bezetting. In de eerste jaren staan naast eigen nummers ook tekstueel aangepaste composities van onder meer The Rolling Stones, Hank Williams en Chuck Berry op het repertoire.

Van Lochem Popfestival tot Gelredome Arnhem: 40 jaar boerenrock

Voor Normaal begint het allemaal pas echt op Hemelvaartsdag in 1975 met een optreden op het Lochem Popfestival. Veertig jaar later, in 2015 en wederom op Hemelvaartsdag, is in Lochem de afscheidstour van de groep begonnen die enkele maanden heeft geduurd. Zelf noemde de groep deze afscheidstour ‘het begin van een laatste veldslag’. Alle tournees die de groep in de afgelopen vier decennia heeft gegeven werden ‘veldtochten’ genoemd en vonden dikwijls plaats in feesttenten. De laatste veldtocht is op 2 oktober 2015 afgesloten in Siddeburen tijdens Schanspop Siddeburen.

De definitieve afsluiting van hun muzikale carrière was op zaterdag 19 december 2015. Op die dag hield Normaal een laatste afscheidsconcert in het Gelredome in Arnhem onder het motto ‘Ajuu, de mazzel’.
‘Een keer is de koek op en i-j mot stoppen op 't hoogtepunt,’ aldus Jolink.

Eerste single

In juli 1976 staat Normaal voor het eerst in een door de Nederlandse Top 40 samengesteld lijstje met tips voor de Nederlandstalige Top 10. Hun eerste single heet Hels as ’n jagdhond (met op de andere kant ’t Is kloot’n hier) en is tot stand gekomen met medewerking van de in de jaren zeventig gerenommeerde producer Peter Koelewijn. Joost Carlier, mede-organisator van het Lochem Popfestival en manager van de groep krijgt Koelewijn, die de muziek wel aardig vindt maar niets verstaat van de zang van Bennie Jolink, zover deze eerste single van Normaal te produceren. Het nummer wordt slechts een regionaal succes en Koelewijn ziet dan ook meer toekomst in de groep als ze in plaats van in dialect te zingen over zouden gaan in het Nederlands of desnoods het Engels. Maar Normaal ziet daar geen heil in met als gevolg dat de groep Koelewijn vaarwel zegt.

Oerend hard

In het voorjaar van 1977 neemt de groep de tweede single op dat hun bekendste nummer is geworden: Oerend hard. De opname vindt plaats bij de firma Telstar van Johnny Hoes in het Limburgse Weert. Oerend hard markeert de start van een zeer succesvolle carrière die vier decennia zal duren en uiteindelijk 46 hits in de Nederlandse Top 40 oplevert. Peter Koelewijn is na het overtuigende succes van hun eerste hit zo sportief toe te geven dat hij ongelijk heeft gehad. Later zou hij het niet herkennen van het toekomstige succes van Normaal als de grootste misser uit zijn carrière als producer noemen. In 1991 neemt de groep echter toch nog een tweede nummer op onder leiding van Koelewijn, getiteld H.A.L.V.U.

Een begrip

Naast Oerend hard zijn Net as gisteren, Mama woar is mien pils, De boer is troef, Deurdonderen en Hiekikkowokan de grootste van de 46 hits die de groep tot 2005 heeft. Begin jaren tachtig vertaalt zanger Udo Lindenberg een aantal teksten van Normaal in het Duits, komen er eigen biermerken op de markt (eerst Normaal Pilsener en later Normaal Potjesbier) en verzorgt de groep onder meer in de De Kuip het voorprogramma voor Rod Stewart. Kortom: Normaal is in die jaren een begrip.

Meerdere ongelukken

Bennie Jolink, een fervent motorcrosser, raakt in 1987 gewond tijdens een rally in Marokko en moet bij concerten tijdelijk worden vervangen. Een ander (auto)ongeluk in 1992 is dusdanig ernstig dat Jolink’s zangpartijen tijdelijk worden vervangen door Willem Duyn. In deze gelegenheidssamenstelling verschijnt zelfs een single (onder de noemer ‘Willem Dut Normaal’). In 1996 wordt als gevolg van een burn-out van Jolink het aantal optredens teruggebracht.

Documentaires

Wie zijn de bandleden van Normaal?

In 2005 is in het VPRO-programma Andere Tijden een aflevering gewijd aan de groep, onder de titel ‘Wie zijn de bandleden van Normaal?’ Het programma keert met de bandleden van het eerste uur terug naar het ontstaan van de groep in 1973. Het is de tijd van de opkomst van de discomuziek en Jolink en zijn vrienden vinden het tijd voor een ander geluid: onvervalste rock ’n roll, rechttoe rechtaan muziek.

Ja dat was høken. Veertig jaar Normaal

Een andere VPRO-documentaire van Frank Wiering, ‘Ja dat was høken. Veertig jaar Normaal’, is 27 mei 2015 uitgezonden. Hierin komen met name de laatste jaren met de laatste optredens aan bod en het constante gevecht van zanger Jolink om het allemaal vol te houden. Er wordt teruggeblikt op wat Normaal ‘ten goede en ten kwade heeft aangericht’. Volgens Wiering is de documentaire ‘een rauwe en authentieke film over een “Normaal” leven’.

Speciale uitgaven

Ter gelegenheid van het veertigjarig jubileum van de groep is op 7 mei 2015 het boek ‘Oerend Mooie Achterhoek (de aller-normaalste plekjes)’ van schrijver Jan Colijn in samenwerking met Bennie Jolink verschenen (uitgever J. Colijn, prijs € 19,50). Colijn schreef al eerder, in 2010, een boek over de groep: ‘Ik zeg oeh…! (35 jaar deurdonderen)’.

In 2005 verschijnt van historicus en journalist Jos Palm het boek ‘Oerend hard. Het onmogelijke høkersleven van Bennie Jolink’ en brengt de groep in beperkte oplage het liedjesboek ‘Deur de joaren hen’ uit.

Standbeeld in Hummelo

Hemelvaartsdag blijft een bijzondere dag voor Normaal. In 1975 is het de dag waarop het voor de groep echt begint met het optreden op het Lochemse Popfestival en op Hemelvaartsdag 2018 wordt door de drie nog levende groepsleden een standbeeld onthult. Het levensgrote bronzen monument is van kunstenares Lia Krol, gemaakt in opdracht van het Anhangerschap – de fanclub van Normaal – en staat in Jolinks geboorte- en woonplaats Hummelo.

Meerdere reünie-optredens

Dat het bloed nu eenmaal kruipt waar het niet gaan kan blijkt wel als ondanks de gezondheidsproblemen van Jolink na de grote afscheidstournee meerdere reünie-optredens plaatsvinden. Op Hemelvaartsdag in 2019 geeft Normaal op het Tractorpullingterrein in Lochem een reünie-concert onder de titel ‘Olderwets Høken’. In datzelfde jaar geeft de groep tijdens Het Høkersweekend 4.0 een optreden in Zelhem. In 2020, wederom op Hemelvaartsdag, geeft Normaal een akoestisch concert via Facebook en Omroep Gelderland. Aanvankelijk ligt het in de bedoeling het concert '45 joar olderwets Høken' in Lochem te geven maar dat gaat niet door vanwege de in 2020 heersende coronacrisis.