Herman Koch - Het diner: verfilmingen en vertalingen

Van Herman Koch verschijnt in 2009 de roman ‘Het diner’. Mede dankzij een uitgebreide marketingcampagne van uitgeverij Ambo|Anthos bereikt het boek in Nederland een groot publiek en wint het de NS Publieksprijs. De rechten van de roman worden aan het buitenland verkocht en anno 2019 is ‘Het diner’ in tientallen talen verschenen en uitgegroeid tot een wereldwijde bestseller. Naast een Nederlandse en een Italiaanse verfilming verschijnt in 2017 een Amerikaanse remake van de thriller over twee echtparen die voor een diner in een restaurant bij elkaar komen nadat hun twee zoons een vreselijke daad hebben begaan.

Herman Koch

Herman Koch debuteert als schrijver in 1985 met de verhalenbundel De voorbijganger. Met de roman Red ons, Maria Montanelli uit 1989 krijgt hij zijn eerste succes. Toch duurt het nog twintig jaar voordat Koch met zijn zesde roman Het diner het grote publiek weet te bereiken. De roman is geïnspireerd door de moord op een dakloze vrouw in Barcelona in 2005, gepleegd door jongens uit het betere milieu. Geschat wordt dat uitgeverij Ambo|Anthos een ton heeft geïnvesteerd in de marketingcampagne nadat het boek in januari 2009 op de Nederlandse markt is gekomen.

Een bestseller met drie verfilmingen en tientallen vertalingen

Het diner, dat ook als Grootletterboek is uitgegeven, ontvangt in het najaar van 2009 de NS Publieksprijs. De uitgever van het boek laat in november 2015 weten dat er in Nederland ruim 704.000 exemplaren zijn verkocht. De tientallen vertalingen zorgen ervoor dat Het diner uitgroeit tot een wereldwijde bestseller. Het boek heeft zowel een Nederlandse als een Italiaanse verfilming gekregen terwijl een Amerikaanse remake in mei 2017 in première is gegaan.

Nederlandse verfilming: Het diner (2013)

De Nederlandse verfilming heet evenals het boek Het diner en beleeft in november 2013 zijn Nederlandse première. Twee maanden daarvoor is de film al op het internationaal filmfestival van Toronto, Canada in première gegaan. Al na enkele weken krijgen de regisseur, de producent en de hoofdrolspelers De Gouden Film, de Nederlandse filmprijs die wordt toegekend als een speelfilm in de bioscoop door meer dan 100.000 mensen wordt gezien. De Nederlandse verfilming is geregisseerd door Menno Meyjes die tot 2012 in de Verenigde Staten woont en vanaf halverwege de jaren tachtig successen boekt als scenarioschrijver voor onder meer The Color Purple, Indiana Jones and the Last Crusade en The Siege.

In de film spelen Jacob Derwig en Daan Schuurmans de broers Paul en Serge en Thekla Reuten en Kim van Kooten hun echtgenotes Claire en Babette. De Nederlandse versie volgt wat betreft inhoud en vertelstructuur in grote lijnen de roman. De twee 15-jarige zoons van beide echtparen zijn betrokken geweest bij de zware mishandeling van een vrouwelijke zwerver bij een pinautomaat. De beelden van de mishandeling zijn op de televisie vertoond. Ondanks de vage beelden heeft Paul (Jacob Derwig), een voormalige geschiedenisleraar, zijn zoon herkend. Hij vreest dat als hun zoons worden geïdentificeerd als daders de mishandeling van invloed kan zijn op de verdere levens van hem en zijn broer Serge (Daan Schuurmans), een bekend politicus en de beoogde nieuwe minister-president na de verkiezingen.

Theatervoorstelling (2012)

Kees Prins - samen met Herman Koch en Michiel Romeyn tussen 1990 en 2005 verantwoordelijk voor het televisieprogramma Jiskefet - heeft het boek bewerkt en geregisseerd voor een theatervoorstelling. In het voorjaar van 2012 is het toneelstuk in de Nederlandse schouwburgen te zien met in de hoofdrollen Kees Hulst, Porgy Franssen, Renée Fokker en Lies Visschedijk.

Italiaanse verfilming: I nostri ragazzi (2014)

In september 2014 gaat in Venetië van regisseur Ivano De Matteo de Italiaanse versie van Het diner in première. Het is een vrije bewerking van het boek waarbij het diner in het restaurant, dat slechts enkele minuten duurt, een minder prominente rol speelt en meer drama overblijft. In I nostri ragazzi (Onze kinderen) zijn de in Rome woonachtige broers Massimo en Paola respectievelijk advocaat en kinderarts. In tegenstelling tot het boek en de Nederlandse film zijn in deze versie niet de twee zoons maar een zoon en een dochter van beide echtparen betrokken bij een crimineel voorval. Volgens recensies in Het Parool winnen de personages aan diepte en geloofwaardigheid terwijl het AD vindt dat de Italiaanse versie beter smaakt dan de Nederlandse. De hoofdrollen in I nostri ragazzi die in Nederland vanaf 22 oktober 2015 in de bioscopen te zien is geweest worden gespeeld door Alessandro Gassman, Luigi Lo Cascio, Giovanna Mezzogiorni en Barbora Bobulova.

Amerikaanse verfilming: The Dinner (2017)

In 2013 wordt aangekondigd dat voor de Amerikaanse verfilming de Australische actrice Cate Blanchett haar regiedebuut zal maken. De hoofdrollen in The Dinner zijn weggelegd voor Richard Gere (Stan), Steve Coogan (Paul), Chloe Sevigny (Barbara) en Laura Linney (Claire). Producer en scenarioschrijver Oren Moverman bewerkt het script voor de verfilming. De film, waarvan de opnames in januari 2016 zijn begonnen, is op 5 mei 2017 in première gegaan.

Meest vertaalde Nederlandse roman

Het diner is de meest vertaalde Nederlandse roman. Uitgeverij Ambo|Anthos maakt in december 2014 bekend dat van het boek de 38ste vertaling is verschenen. Volgens het Nederlands Letterenfonds zijn de drie Nederlandse boeken die met elk 31 vertalingen tot dat moment in de meeste landen zijn uitgebracht De passievrucht (Karel Glastra van Loon), De aanslag (Harry Mulisch) en Het volgende verhaal (Cees Nooteboom). Nadat de rechten van het boek zijn verkocht aan Duitsland en Engeland, twee belangrijke markten, is het min of meer vanzelf gegaan. In 2012 worden de Amerikaanse rechten aan uitgeverij Hogarth Press verkocht voor, naar alle waarschijnlijkheid, het hoogste bedrag ooit voor een Nederlandstalige roman. De notering van het boek in februari 2013 op de beroemde fictiebestsellerlijst van The New York Times vergroot de internationale interesse in het boek.

In de zomer van 2014 verschijnt Zomerhuis met zwembad (Summer house with swimming pool) in een Amerikaanse vertaling en in september 2016 het derde boek, Geachte heer M. (Dear Mr M.).

Verschenen vertalingen

Denemarken is het eerste land waarin Het diner in een vertaling verschijnt. In iets meer dan zes jaar tijd is de roman in ten minste de volgende talen verschenen (gecursiveerd de titel in de betreffende taal):

• 2009: Deens (Middagen);
• 2010: Duits (Angerichtet), Spaans (La cena), Italiaans (La cena), Catalaans (El sopar), IJslands (Kvöldverđurinn), Hebreeuws (Aruchat ha-erew);
• 2011: Noors (Middagen), Frans (Le diner), Chinees (Ming yun de wancan);
• 2012: Engels (The dinner), Zweeds (Middagen), Fins (Illallinen), Turks (Akşam Yemeği), Galicisch (A cea), Koreaans (Dinner);
• 2013: Grieks (To deipno), Portugees (O Jantar), Hongaars (A vacsora), Pools (Kolacja), Russisch (Uzhin), Tsjechisch (Večeře), Afrikaans (Die aandete), Amhaars (semitische taal in Ethiopië);
• 2014: Bulgaars (Vecerjama), Kroatisch (Večera), Japans (Tsumetai bansan), Arabisch;
• 2015: Roemeens (Cina), Georgisch, Sloveens (Večerja), Servisch (Večera), Macedonisch (Večera), Litouws (Vakarienė), Estisch (Õhtusöök);
• 2016: Albanees.

In 2015 verschijnt onder de titel It diner een vertaling in het Fries door Baukje Stavinga van vertaalburo Letterfretter.