Het ACTA-verdrag, wat is dat?

De storm van protest op internet tegen de VS -initiatieven SOPA en PIPA om auteursrechten te beschermen was massaal. Wikipedia schakelde zich een dag lang uit en zelfs Google plaatste een censuurbalk. Toch werd het anti-piraterij-verdrag ACTA grotendeels ongemerkt ondertekend, waarschijnlijk omdat de onderhandelingen in het geheim werden gevoerd.

Wat is ACTA eigenlijk?

De Anti-Counterfeiting Trade Agreement (ACTA) , in goed Nederlands een “handelsverdrag ter bestrijding van namaak”, is een internationale overeenkomst om schending van het auteursrecht te bestrijden:

• deelnemende landen zijn de VS, de EU-landen en Japan;
• in wezen gaat het erom om productpiraterij, óók op het internet, te bestrijden;
• in gewone mensentaal betekent het: alle documenten op het internet moeten beter worden beschermd, dus ook films en muziek. Daar heeft vooral de entertainment-industrie veel belang bij.

Welke gevolgen zou ACTA kunnen hebben?

Critici vrezen onder meer dat internetproviders voortaan ervoor aansprakelijk kunnen worden gesteld als hun klanten inbreuk plegen op het auteursrecht en bijvoorbeeld films of muziek illegaal downloaden:

• voor providers zou dit kunnen betekenen dat zij in de toekomst beter moeten controleren wat hun klanten op het internet doen;
• en in geval van twijfel kan aan internetgebruikers zelfs zonder officiële verordening de toegang worden geweigerd;
• bovendien wil men het bieden van gelegenheid tot schending van het auteursrecht strafbaar stellen;
• voor portals zoals YouTube of Vimeo zou dat zeer verstrekkende gevolgen kunnen hebben. Hun bestaan zou strikt genomen niet eens meer denkbaar zijn.

ACTA, strijd tegen piraterij of censuur?

In ieder geval is de tekst van de overeenkomst uitermate vaag gehouden. Van een expliciete verplichting om gebruikers te controleren en/of het blokkeren van toegang tot het internet is geen sprake. Experts zijn dan ook van mening dat uitvoering van de regelgeving onderwerp van discussie kan zijn.

Ook is onduidelijk of het element van aansprakelijkheid in de definitieve versie van ACTA überhaupt nog voorkomt. Sommige deskundigen zijn namelijk van mening dat ACTA niet verder kan gaan dan het reeds per land bestaande auteursrecht.

Hoe verliepen de onderhandelingen over ACTA?

• de eerste gesprekken over de overeenkomst begonnen in 2006 tijdens van de EU-top in Sint-Petersburg;
• en sedert 2007 wordt er op ministerieel niveau overleg gevoerd;
• alle gesprekken werden trouwens in het geheim en zonder bijzijn van de pers gevoerd;
• in 2010 werden de onderhandelingen in Sydney beëindigd;
• de definitieve versie van het ACTA-verdrag werd in mei 2011 voorgelegd;
• al op 30 september 2011 werd het document door een aantal staten, waaronder de VS en Japan, ondertekend;
• in januari 2012 zegde de EU-raad haar steun toe aan de overeenkomst tijdens een vergadering van de visserijcommissie;
• en op 26 januari 2012 ondertekenden 22 van de 27 EU-lidstaten het verdrag.

Officiële informatie werd overigens pas vrijgegeven nadat delen van het ontwerp waren uitgelekt en dus buiten de wil van de onderhandelaars gepubliceerd werden.

Wat wil men bereiken met ACTA?

De deelnemende landen willen met de overeenkomst een instrument in handen hebben om piraterij efficiënter te kunnen bestrijden. Volgens het Europees Parlement lag het niet in de bedoeling om het copyright of handelsmerk opnieuw te definiëren. Het is er dus alleen maar om te doen om de handhaving van die bestaande rechten beter te regelen.

Wat zijn de punten van kritiek?

• de kritiek richt zich enerzijds tegen het in de ogen van veel tegenstanders ondemocratische proces. Per slot van rekening werd over ACTA grotendeels achter gesloten deuren onderhandeld;
• de kern van de kritiek schuilt echter in de veronderstelling dat providers met ACTA gedwongen worden om hun gebruikers te monitoren.

Concluderend leg je daarmee de regulering van de vrije meningsuiting in de handen van de ondernemingen. En feitelijk worden daardoor fundamentele grondrechten zoals het recht op gegevensbescherming, privacybescherming en vrijheid van meningsuiting ondergeschikt gemaakt aan de belangen van de entertainment-industrie en worden internetgebruikers al bij kleine vergrijpen strafbaar gesteld.