Mozart's Muziek - Composities van Mozart - 10 Mooie Werken

Wolfgang Amadeus Mozart heeft vele meesterwerken gecomponeerd en schreef ruim 600 muziekstukken gedurende z'n 35-jarige leven. In dit artikel zijn 10 van Mozarts werken uitgelicht. Het Klarinetconcert in A en ook de opera Le Nozze di Figaro komt aan bod. Het Concert voor Piano no. 21, voor Hoorn no. 4 en Eine Kleine Nachtmusik, 2 Serenades, Symfonieën en natuurlijk het sacrale Requiem (Aeternam & Hostias). Plus een link naar filmpjes op Youtube, waar je Mozarts werken zelf kunt horen èn zien.

Wolfgang Amadeus Mozart: In totaal 600 composities

Wolfgang Amadeus Mozart (1756 -1791) componeerde in zijn korte leven -in een tijdbestek van circa 30 jaar- meer dan 600 werken, waaronder 21 stukken voor toneel en/of opera, meer dan 50 symfonieën, 25 pianoconcerten, 12 vioolconcerten, 27 concert-arias, 19 pianosonates, 26 strijkkwartetten, 15 missen, kerkmuziek en nog veel meer. Mozarts werken zijn gecatalogiseerd in een lijst van Ludwig van Köchel die een chronologische, thematische catalogus samenstelde van Mozarts werken, de Köchel -Verzeichnis genoemd. Hier komt dan ook de aanduiding met de letters KV plus nummering van Mozarts werken vandaan. Achter de titels van Mozart werken staat altijd een afkorting KV met hierachter nummers, welke in deze catalogus terug te vinden zijn. Ook wordt wel alleen de letter K gebruikt.

Tien composities van Mozart

• Le Nozze di Figaro - Ouverture - KV 492
• Concert voor Klarinet en Orkest - KV 622
• Pianoconcert no. 21 - KV 467
• Concert voor Hoorn no. 4 - KV 495
• Exsultate Jubilate - KV 165
• Serenade Eine Kleine Nachtmusik - KV 525
• Serenade Gran Partita - KV 361
• Sinfonia Concertante - KV 364
• Symfonie no. 40 - KV 550
• Requiem Aeternam & Hostias - KV 626

Van deze 10 werken wordt bij de beschrijving telkens een link gegeven, waarmee je het betreffende stuk van Mozart kunt horen en zien. Veel kijk- en luisterplezier toegewenst!

Le Nozze di Figaro - Ouverture - KV 492

Opera Le Nozze de Figaro oftewel ‘Het huwelijk van Figaro’ is een opera van Wolfgang Amadeus Mozart in vier bedrijven (naar een libretto van Lorenzo da Ponte). Deze opera is voor het eerst opgevoerd in 1786 in Wenen. Le Nozze di Figaro is één van de drie ‘grote Italiaanse drie’ van Mozart. De andere twee zijn: Cosi fan tutte en Don Giovanni. Le Nozze di Figaro is een opera die gebaseerd is op een omstreden politiek getint toneelstuk van de Franse toneelschrijver Pierre Beaumarchais (en een vervolg op diens eerste blijspel De barbier van Sevilla). Politiek omstreden, daar het thema over verzet tegen het destijds gevestigde klassenstelsel handelt. Dit komische werk -een blijspel- was zowel qua muziek als inhoud vernieuwend en was direct een groot succes. Er werd zo vaak bis geroepen tijdens de eerste drie voorstellingen, dat de keizer een decreet uitvaardigde om het aantal bissen te beperken. In de ouverture van deze opera is er in de eerste maten al sprake van opzwepende maten, er wordt geen moment uitgerust of stilgehouden, de muziek raast voort. De opera handelt over een hectische dag uit het leven van Figaro, namelijk zijn trouwdag vol met vele intriges. De opera had een brutaal en ondeugend tintje voor die tijd, daar de openingsscène plaatsvond in de toekomstige slaapkamer van het echtpaar Figaro en Susanna. De opera Le Nozze di Figaro wordt nog steeds regelmatig opgevoerd in de grotere operahuizen.

Le Nozze di Figaro

Concert voor Klarinet en Orkest - KV 622

Klarinetconcert in A. Dit werk is het laatste concert dat Mozart schreef voor een solo-instrument en wordt wel zijn meest evenwichtige en meest elegante werk genoemd. In het eerste deel is er een klarinet in een speelse dialoog met de strijkers te horen. De solist geeft het thema telkens een nieuwe interpretatie met originele variaties, terwijl het orkest op de achtergrond meedeint. In de laatste passage komen de solist en het orkest weer bij elkaar en keren terug naar de maten en sfeer van de opening. Dit klarinetconcert is oorspronkelijk voor de bassetklarinet geschreven, welke populair was ten tijde van Mozart. Er blijken geen historische exemplaren meer te bestaan, maar het instrument wordt nog wel gebouwd. De bassetklarinet staat in A en heeft een aantal toegevoegde kleppen, waardoor het bereik lager is. Huidige uitvoeringen van het klarinetconcert worden veelal op de A klarinet uitgevoerd (waarbij een aantal noten wordt geoctaveerd). In 2006 werd het Klarinetconcert tijdens het internationale Mozartjaar door de luisteraars van de Britse Classic FM-zender gekozen tot de allerbeste compositie van Wolfgang Amadeus Mozart.

Mozart Clarinet Concerto in A, klik hier om dit stuk te zien en te horen, uitgevoerd door het Conejo Valley Youth Orchestra.

Pianoconcert no. 21 - KV 467

Pianoconcert no. 21 schreef en componeerde Mozart op het hoogtepunt van zijn populariteit in 1785. Dit werk van Mozart is vooral algemeen bekend geworden nadat het werd gebruikt als filmmuziek in de film Elvira Madigan uit 1960. In eerste instantie lijkt dit stuk een rustige lyrische sfeer te hebben, met name door het strijkwerk, maar later klinken ook onrustige onderstromen en onverwachte orkestrale accenten. Opvallend is het plukken van de bassen, pizzicato genoemd, en de bijzondere verwevenheid van mineur en majeur.

Pianoconcert no. 21

Concert voor Hoorn no. 4 - KV 495

Concert voor Hoorn no. 4 is één van de vier hoornconcerten die Mozart schreef voor zijn vriend Joseph Leutgebb, kaasverkoper in Wenen en hoornspeler. De openingsklanken doen denken aan het geluid van jachthoorns en de opzwepende sfeer van de jacht. Mozart heeft de -in principe wat somber klinkende- hoorn op een speelse en sprankelende manier ingezet.

Concert voor Hoorn no. 4 kun je zien en horen met animatiebeelden op http://www.youtube.com/watch?v=y5HkvusmkqM.

Exsultate Jubilate - KV 165

Exsultate Jubilate is het meest opgewekte stuk van alle sacrale werken die Mozart heeft geschreven. Dit wordt ook al duidelijk uit de Latijnse titel, hetgeen ' Jubel en wees blij ' betekent. Dit is een zangstuk voor een sopraan, waarbij een beroep wordt gedaan op een vocale techniek die coloratuur wordt genoemd. Een stemgebruik met hoog tempo en ‘rennen en springen’ over de muziek. Mozart zet de Soliste bijna als instrument in en geeft het orkest slechts een ondersteunende rol. De sopraan heeft alle mogelijkheid en wordt zelfs uitgedaagd tot een vreugdevolle en levendige vertolking.

Mozarts Exsultate Jubilate, gezongen door Renee Fleming onder begeleiding van The New York Philharmonic & Kurt Masur in Avery Fisher Hall 1997, kun je zien en horen op http://www.youtube.com/watch?v=IrNXKzg-msg&feature=related

Serenade Eine Kleine Nachtmusik - KV 525

Eine Kleine Nachtmusik is een luchtige serenade. Mozart componeerde naast zijn serieuze en zwaardere werk ook wat lichtere stukken om zijn toehoorders te vermaken. Dit is één van zijn meest populaire serenades die in Mozarts tijd heel goed had kunnen functioneren als ontspannen ‘after dinner’ muziek. Deze compositie bevat verder geen thematisch verhaal of drama, maar kan beschouwd worden als een twinkelende muzikale conversatie.

Eine Kleine Nachtmusik in een uitvoering van Bow Valley Chorus Orchestra (1st movement) kun je horen en zien op http://www.youtube.com/watch?v=eHDguhSQGuA&feature=related

Serenade Gran Partita - KV 361

Serenade Gran Partita (derde deel) is een grand suite serenade die Mozart schreef in één van zijn meest gelukkige periodes in München. Het is een stuk voor dertien blazers en wordt beschouwd als één van de grootste kamerwerken van Mozart voor blazers. De hobo’s beginnen deze serenade, waarna de klarinetten verder de toon zetten. De muziek heeft de sfeer die paste bij een gemaskerd bal destijds, één van de populaire gekostumeerde feesten uit Mozarts tijd.

Serenade Gran Partita uitgevoerd door NBE tijdens het jaarlijkse Nieuwjaarsconcert in het Concertgebouw te Amsterdam, is te horen en te zien op http://www.youtube.com/watch?v=ZAAnpsnJuJU&feature=related

Sinfonia Concertante - KV 364

Sinfonia Concertante (1e deel) is een serenade waarbij er in de lange opening een duidelijk aanwezige plaats is weggelegd voor een samenspel tussen twee hoofdrolspelers: de viool en de altviool. Samenspel en interactie zowel in de sfeer van de solo, als het echoën van elkaars klanken en als een spel van een duet, waarbij de melodieën vloeiend en bijzonder verweven raken. Ook levert iedere instrumentgroep zijn eigen bepalende bijdrage. Na een zorgvuldig opgebouwd en virtuoos deel voor twee solisten zonder begeleiding, komt er een wervelende orchestrale afronding.

Sinfonia Concertante in een prachtige passievolle uitvoering van Ao vivo no conservatorio de Moscou (Violino: Maxim Vengerov, Viola: Yuri Bashmet) is te horen en te zien op http://www.youtube.com/watch?v=_wJTQSo-NDk&feature=related

Symfonie no. 40 - KV 550

Symfonie no. 40 (eerste deel) is door Mozart geschreven vlak na het overlijden van zijn dochtertje (zie Levensloop Wolfgang Amadeus Mozart). Dit werk staat bekend als zijn meest tragische symfonie en wordt getypeerd door een zekere onrust door de toonzetting, mineur en het tempo. Onverwacht komt er plots een opgewekte wending als contrast, eerst gespeeld door de houtblazers (klik hier) voor omschrijving houtblazers) en later gevolgd door de strijkers. Door dit contrast lijkt het gevoel van verlies des te meer op te vallen. Gedurende het hele eerste deel blijft de spanning en onrust -hoewel ingetogen- constant voelbaar.

Symfonie no. 40 in een uitvoering van het Weense Philharmonic Orchestra, o.l.v. Nikolaus Harnoncourt, live in Suntory hall, Japan 2006, kun je zien en horen op http://www.youtube.com/watch?v=ZC2ePGkmopg&feature=related

Requiem Aeternam & Hostias - KV 626

Requiem van Mozart

In het laatste jaar van zijn leven was Mozart koortsachtig aan het werk, componeerde hij meerdere stukken en begon aan het Requiem, hetgeen hij niet heeft voltooid voor zijn dood. Het Requiem was een 'geheime' opdracht van Graaf Walsegg-Suppach die er niet alleen zijn vrouw mee wilde herdenken, maar ook wilde doen toekomen dat hij dit stuk zelf geschreven had. Dit soort opdrachten, met als doel met andermans veren te pronken en met de eer te strijken, gaf deze vaker. Mozart verkeerde in zeer slechte gezondheidstoestand (zie Levensloop Mozart) toen hij het Reqiuem schreef en beschouwde het als voorteken en voorbode van zijn eigen dood.

Aeternam - Gebed om eeuwige rust

Wolfgang gebruikt Latijnse teksten uit de Rooms-katholieke mis en opent met een gebed om eeuwige rust: Requiem Aeternam. In eerste instantie klinken er levendige sopraanklanken, die echter van korte duur zijn, daar het stuk al snel een sombere toon weerspiegelt.
Hostias - Gebed voor eeuwig leven
De zachte melodie van het Hostias, dat offer betekent, is de laatste muziek die Mozart componeerde. Een zangkoor richt zich met gebeden -onder begeleiding van een orkestlijn- tot God en prijst Hem, in de hoop over te mogen gaan van de dood naar het eeuwige leven.

Mozart heeft het Requiem niet kunnen voltooien. Na zijn dood is dit werk voltooid door zijn vriend en leerling Franz Sussmayer (lees verder in Levensloop Mozart).

Requiem Aeternam in de uitvoering van La Scuola Corale G. Puccini accompagnata dall'Orchestra Filarmonica Emiliana, Sopraan Won Mi-Jung en dirigent Francesco Saguatti 2006, kun je horen en zien op http://www.youtube.com/watch?v=bwsUncFYHyY

Requiem Hostias kun je zien en horen op http://www.youtube.com/watch?v=eKNdH_bXjJw

Luister naar meer Muziek van Mozart

Andere c.q. meerdere werken van Mozart kun je online beluisteren.

Lees verder

• Wolfgang Amadeus Mozart - Levensloop