De oorsprong van Jazz

De meeste mensen weten zo globaal wel te vertellen waar jazz vandaan komt. Het is een muziekstijl die is meegenomen uit Afrika toen er slavenhandel was. Toch laat deze uitleg nog een heleboel vragen onbeantwoord. Bijvoorbeeld, hoe komt het dat die muziek zo bekend is geworden dat hij nu meetelt als Europese muziek? Waarom lukte het niet de cultuur van de slaven te onderdrukken?

Van Afrika naar de Nieuwe wereld

Jazz is een mengvorm van twee stijlen. De Afrikaanse en de Europese muziek. Toen de slaven in de late middeleeuwen naar Europa kwamen namen ze hun cultuur mee. Een van de bekendste eigenschappen is hun gevoel voor ritme, maar ze hadden ook harmonieën en melodieën. De Afrikaanse muziek ging uit van een ‘tertsen-structuur’. Dat betekend dat de derde toon van de toonladder een belangrijke noot is in de melodie. Europese muziek ging ook uit van een tertsen-structuur, dus toen de slaven naar Europa kwamen hoorden ze eigenlijk vrij bekende klanken.

De verschillende culturen kwamen al met elkaar in aanraking tijdens het vervoeren van de slaven. Om hun angst en verdriet dragelijker te maken begonnen de slaven te zingen. Op sommige momenten moesten ze ook muziek maken om de bemanning van het schip te vermaken.

Hoe bleven Afrikaanse rituelen bewaard?

Vanaf het begin is in de sommige gebieden geprobeerd de slaven te laten integreren in de religieuze gemeenschappen.
Portugese, Spaanse en Franse slavenhouders hadden meestal grote plantages waar veel slaven werkten. Ze wilden dat er hard gewerkt werd, maar wat de slaven in hun vrije tijd deden maakte ze niet zoveel uit. Ze waren dus vrij om hun eigen tradities, geloof en muziek te houden.

Britse slavenhouders hadden meestal maar weinig slaven in dienst, en daar hadden ze dus ook meer controle over. Ook vonden ze dat de slaven de Europese cultuur over moesten nemen, omdat zo het heidendom kon worden verdreven. Dat was immers (zo dachten ze) de belangrijkste reden van de slavenhandel. Toch zijn ook in die gebieden Afrikaanse rituelen blijven bestaan. Het orthodoxe protestantisme verbood bijvoorbeeld de negerslaven alle dansen en alle gebruik van muziekinstrumenten. Nu werd dansen in die tijd omschreven als “een beweging waarbij de voeten werden gekruist” en dat was bij de Afrikaanse dans nu eenmaal niet het geval. Het missen van de trommen was ook geen probleem, want met handen en voeten kun je ook heel wat verschillende ritmes maken.

De Afrikaanse rituelen en gebruiken zijn ook nooit opgeschreven. Ze moesten dus steeds doorverteld worden. Hierdoor was het heel moeilijk voor de slavenhandelaren om ze te verbieden. Je kunt niemand verbieden om te praten.

De verdere ontwikkeling van Jazz

Toen er een verbod op de slavernij kwam trokken de meeste slaven naar de grote steden, weg van de plantages. Vooral in New Orleans kwamen veel ongeschoolde slaven terecht, die geen werk konden vinden. Om toch iets te kunnen verdienen gingen ze muziek maken. Het was de muziek van de negers zoals ze die op dat moment zongen. En die muziek had in de jaren dat ze in gevangenschap zaten steeds meer Europese eigenschappen gekregen. Het was dus eigenlijk gewoon Europese muziek, maar er waren allerlei elementen aan toegevoegd. Het was bijvoorbeeld ritmisch ingewikkelder en de muziek had een “Blue Note”* gekregen. Doordat New Orleans een multiculturele stad was met heel veel verschillende culturen, werd ook deze nieuwe muziekstijl met open armen ontvangen. Het kreeg volop de kans zich te ontwikkelen en het duurde niet lang of de Jazz begon meerdere stijlen te kennen zoals ‘dixieland’, ‘Klass. Blues’ en ‘chicago stijl’. Die ontwikkeling is nooit opgehouden en zo zijn we nu beland bij de ‘free Jazz’. Tegenwoordig is de Jazz steeds populairder aan het worden en kun je het overal op tv en zelfs in de huidige pop terugvinden.

* Blue Note = Zweving in de grote en kleine terts en de kleine septiem