Eerst klarinet later saxofoon leren spelen?

De klarinet en de saxofoon zijn allebei houtblaasinstrumenten die met een enkel riet worden bespeeld. Kinderen die saxofoon willen leren spelen, krijgen soms van een muziekdocent het advies om eerst enkele jaren les nemen op een klarinet. Hoe komt dat? Wat zijn bijvoorbeeld de verschillen in prijs, gewicht, toonbereik en volume? Hoe zit het met de mogelijkheden tot samenspel? Kun je makkelijk en snel overschakelen van een saxofoon naar een klarinet en omgekeerd?

Prijs

Een goed studiemodel altsaxofoon van bijvoorbeeld de Yamaha YA275 of de Yamaha YAS475 is minstens enkele honderden euro’s duurder dan een besklarinet van een goed instapmodel (met body van ABS-kunststof).

Denk bij een klarinet voor beginners bijvoorbeeld aan de volgende modellen en merken (de vermelde prijzen zijn van Matthews Music, een als betrouwbaar bekend staande grote Nederlandse muziekhandel voor houtblaasinstrumenten te Edam waar je ook via het internet bestellingen kan plaatsen; een andere goed bekend staande muziekhandel is bijvoorbeeld de grote Duitse internetwinkel Thomann die door heel Europa levert).

• Buffet Crampon B12 (prijs in 2014: 529 euro)
• Yamaha YCL255 S (prijs in 2014: 495 euro)
• Magenta Winds, model 7 (prijs in 2014: 395 euro)

Zie voor meer bijzonderheden de artikelen over het kopen of huren van je eerste saxofoon of klarinet.

De muzikale smaak van kinderen is zich nog volop aan het ontwikkelen. Het is dan ook niet denkbeeldig dat een kind op een gegeven moment ook belangstelling voor een ander populair muziekinstrument zoals de gitaar ontwikkelt. Hoe minder je aan een bepaald muziekinstrument hebt uitgegeven, des te gemakkelijker beweeg je mee met de zich ontwikkelende eigen smaak van je kind.

Ook als je je afvraagt of een rietblaasinstrument bij jouzelf past, kun je bij je keuze de prijs van dat instrument zwaar laten wegen. Een interessant alternatief is natuurlijk om zo’n instrument enige tijd te huren voordat je al dan niet tot koop over gaat. In dit verband kan informatie over het huren of kopen van je eerste muziekinstrument van pas komen.

Gewicht

Ook al zijn saxofoons van het ene merk wat lichter dan van een ander merk, toch zijn alle saxen aanzienlijk zwaarder dan een besklarinet. Als je voor een kunststof klarinet kiest, is het instrument nog een heel stuk lichter van gewicht.

Een altsaxofoon van Yamaha weegt bijvoorbeeld 2,2 of 2,5 kg (afhankelijk van het model).
Houten besklarinetten wegen meestal ergens tussen de 0,75 kg of 0,85 kg en de kunststoffen modellen wegen nog een heel stuk minder. Hoe ‘zwaar’ een instrument aanvoelt, hangt overigens niet alleen af van het gewicht, maar vooral ook van de verdeling van het gewicht dat op de duimen rust. In de praktijk kan een objectief gezien zwaarder instrument qua speelgemak een lichtere, dus meer comfortabele indruk maken.

Een lichtgewicht instrument kan van belang zijn voor kinderen die nog weinig kracht in de handen hebben of voor volwassenen met gevoelige polsen, bijvoorbeeld vanwege RSI-achtige klachten.

Zowel voor de saxofoon als voor de sax zijn er draagkoorden en soms ook tuigjes verkrijgbaar. Deze verminderen de druk van het muziekinstrument op de handen.

Bedenk in het geval van kinderen wel dat een aantal tandartsen en orthodontisten het verstandig acht om kinderen met het leren bespelen van een rietblaasinstrument te wachten totdat hun gebit grotendeels gewisseld is en in ieder geval de vaste voortanden al goed tot ontwikkeling zijn gekomen. Doorgaans is dat het geval als het kind 9 jaar is, maar vaak kunnen kinderen al vanaf 8 jaar aan een rietblaasinstrument zoals de klarinet of sax beginnen. In andere gevallen kan je kind bijvoorbeeld een jaartje op de blokfluit leren muziek te maken.

Voor problemen met je gebit als kind of volwassene bestaan verschillende simpele oplossingen. Lees meer hierover in het artikel over de relatie van het gebit en het spelen van een blaasinstrument .

Toonbereik

Terwijl de saxofoon een normaal toonbereik heeft van ruim 2,5 octaaf. Gevorderde saxofonisten halen wel drie of zelfs vier octaven uit hun instrument. De (gewone) besklarinet heeft een normaal toonbereik van wel vier octaven. En een gevorderd klarinettist haalt een nog grotere toonomvang uit zijn instrument.

Klank

Zowel de klarinet als de sax zijn muziekinstrumenten die veel mogelijkheden tot een persoonlijke kleuring van de tonen geven. De klarinet staat bekend als een blaasinstrument met een warme klank. Hoor je een klarinet en een saxofoon naast elkaar, dan valt op dat de saxofoon nog een stuk warmer klinkt dan de klarinet.

Transponeren

De klarinet en de saxofoon zijn allebei transponerende instrumenten. Dat wil zeggen dat als je een bepaalde noot speelt, er een andere noot klinkt. In het geval van de klarinet hoor je een Bes als je een C speelt. De klarinet klinkt dus een hele noot lager dan in de bladmuziek staat genoteerd. Datzelfde geldt voor een tenorsaxofoon en een sopraansaxofoon. Ook de altsaxofoon is een transponerend instrument. Als je een C speelt, klinkt er een Es. Transponeren is een op zich eenvoudige techniek die je leert als je al wat gevorderd bent op je instrument. Als je prima vista kunt transponeren, kun je gemakkelijker met C-instrumenten samenspelen van muziek die niet speciaal voor transponerende instrumenten staat genoteerd.

Je buren en de klarinet of saxofoon

Als je in een gehorig huis of appartement woont, houd je natuurlijk rekening met de gevoelige oren van je buren. Hoewel je met een klarinet ook doordringend kan klinken, is deze qua volume toch heel wat ingetogener dan een saxofoon. Deze eigenschap kan een overweging vormen bij je keus voor een type muziekinstrument. Overigens zijn zowel voor de klarinet als voor de saxofoon hulpmiddelen verkrijgbaar om het geluid te doen dempen. Deze dempers hebben wel een invloed op het geluid en soms gaat het aanblazen duidelijk zwaarder dan zonder het gebruik van een demper.

Voor welk instrument je ook kiest: in alle gevallen is het verstandig om met de buren afspraken te maken over de tijden waarop jij of je kind dagelijks oefenen en/of spelen.

Mogelijkheden tot samenspel

Voor de klarinet is een zeer groot oorspronkelijk repertoire beschikbaar: van klassiek en barok, tot klezmer, jazz of popmuziek. Ook voor de saxofoon bestaat een groot en gevarieerd repertoire, zij het niet voor oorspronkelijke klassieke en barokmuziek. Natuurlijk is het klassieke en barokrepertoire wel in de vorm van speciale arrangementen beschikbaar. Bedenk dat je zelden een saxofoon in een symfonieorkest aantreft. De Boléro van Ravel is het bekendste stuk waarin een sax een rol heeft. Overigens speelt in het orkest van André Rieu vaak wel een saxofonist met de klassieke muziekstukken mee.

Als je belangstelling hebt voor de wereld van harmonieorkest, fanfare en brassband (beter bekend als de HaFaBrawereld), is het handig om te weten dat je met een klarinet terecht kan in een harmonieorkest en met een altsaxofoon, tenorsaxofoon of baritonsaxofoon in zowel een harmonieorkest als in een fanfare. Gaat je belangstelling uit naar een sopraansaxofoon, dan vind je mogelijk je plek in een fanfare. Bij een harmonieorkest of fanfare kun je vaak ook als beginnend speler terecht.

Overstappen van klarinet naar de saxofoon of omgekeerd

Over de vraag of de klarinet dan de saxofoon makkelijker om aan te leren is, zijn de meningen verdeeld. Ook over de vraag of het gemakkelijker is om over te stappen van de klarinet naar de saxofoon of omgekeerd zijn de instrumentalisten het niet met elkaar eens.

Een aantal aspecten van het spelen op een saxofoon of klarinet is verschillend. Zo moet je steviger blazen op een saxofoon dan op een klarinet om een vol geluid te krijgen. En een klarinet vraagt bijvoorbeeld een wat strakkere embouchure dan de sax, dus het aanblazen verloopt niet helemaal op dezelfde manier. Er zijn nog veel meer verschillen tussen het spelen op beide muziekinstrumenten.

In elk geval vinden de meeste ervaringsdeskundigen op sax en klarinet dat het na een overstap van het ene op het andere muziekinstrument niet langer dan enkele maanden hoeft te duren voordat je redelijk goed op je nieuwe instrument kunt spelen.

Specials over de saxofoon en de klarinet

Kijk ook eens in de volgende specials voor meer informatie over de saxofoon en de klarinet voor beginners en gevorderden.

Lees verder

• Klarinetmethode "Horen, lezen en spelen, deel 1"
• Klarinetmethode "Horen, lezen en spelen, deel 2"
• Saxofoonmethode "Horen, lezen en spelen, deel 1"
• Past de klarinet bij jouw persoonlijkheid?
• Saxofoon leren door zelfstudie