Gemakkelijk noten leren lezen

Gemakkelijk noten leren lezen Wil je een muziekinstrument bespelen, maar zie je op tegen het noten leren lezen? Doet het notenschrift je duizelen van de noten die al of niet open zijn of voorzien van vlaggetjes? Toch is het lezen van bladmuziek relatief makkelijk. Dat komt omdat het muziekschrift in wezen een logisch en eenvoudig systeem is van kortere en langere noten op de verschillende posities van de notenbalk. Wat zijn eenvoudige manieren om dit muziekschrift aan te leren?

Het abc van de muzieknotatie

Mensen die op volwassen leeftijd aan een muziekinstrument willen beginnen, zien vaak op tegen het leren lezen van bladmuziek.

Een beginner op muziekgebied kijkt naar de vijf lijnen van de notenbalk en ziet op verschillende hoogten bolletjes met stokken (al dan niet met vlaggetjes eraan) staan die soms door middel van horizontale strepen met elkaar zijn verbonden. En bovendien ziet hij bovendien hier en daar wat in een soort geheimschrift opgetekende aanwijzingen of Italiaanse termen.

Vervolgens denkt hij dan dat deze notatie ingewikkeld is en lastig om aan te leren. Het standaard notenschrift lijkt op het eerste gezicht misschien complex, maar er zit een simpel en logisch systeem achter. Voor degene die de (op zich eenvoudige) patronen in de gangbare muzieknotatie eenmaal weet te herkennen, heeft het notenbeeld weinig geheimen. Feitelijk staat bij het leren lezen van bladmuziek de patroonherkenning centraal. Daarmee wordt het muziekschrift ontsleuteld.

Waarschijnlijk weet je al dat de stamtonen A, B, C, D, E, F en G zijn en dat die (afhankelijk van het bedoelde octaaf) in het standaardmuziekschrift worden weergegeven als noten op, tussen, onder of boven de vijf lijnen van de notenbalk. Als je bedenkt dat een open noot langer duurt dan een dichte noot en dat noten met vlaggetjes de kortste duur hebben, begrijp je al iets van de basis van de notatie. Verder is het duidelijk dat als de noten hoger worden genoteerd, ook de melodie hoger gaat klinken, en dat als de noten omlaag gaan, ook de melodie omlaag gaat. De rest is feitelijk een logische verfijning en aanvulling van dit systeem.

Alternatieve muziekschriften als klavar of tab

Sommige mensen veronderstellen dat alternatieve systemen voor muzieknotatie als klavar (klavarskribo) voor bijvoorbeeld piano of greepschriften zoals tab (tabulatuur) voor bijvoorbeeld gitaar, veel makkelijker aan te leren zijn. Maar is dit wel het geval?

De voorsprong die een greepschrift aan de echte beginner op muzikaal terrein biedt, is slechts van korte duur. Zo hebben beginners vooral de eerste paar dagen of weken van het leren spelen op hun muziekinstrument profijt van de alternatieve notatie. Dit voordeel houdt verband met het feit dat de relatie tussen de muzieknotatie en de greep op het instrument bij klavar of tab duidelijker is dan bij het gewone notenschrift. Maar al snel slaat dit aanvankelijke voordeel om in een nadeel, aangezien er voor de meeste muziekinstrumenten veel meer bladmuziek in de vorm van de standaardmuzieknotatie beschikbaar is. Alleen voor een historisch instrument als de luit is de historische tabulatuurnotatie het meest gebruikelijk.

Alternatieve muzieknotaties hebben weinig of geen intuïtief voordeel boven de gangbare muzieknotatie als het gaat om muzikale aanwijzingen voor de uitvoering van een stuk. Zo is het met de standaardmuzieknotatie mogelijk om eenvoudig en op een eenduidige manier een groot aantal uitvoeringsvoorschriften te geven. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het toenemend luider of zachter worden van de tonen en het breed of juist kort spelen van de noten). Een greepschrift heeft op dit punt geen enkel voordeel ten opzichte van de gangbare muzieknotaties. Afgezien van het allereerste begin van het leren spelen op een instrument is het conventionele muziekschrift dus niet ingewikkelder dan dat van greepschriften als klavar of tab.

Integraal noten leren lezen en een muziekinstrument bespelen

Een bekend misverstand is de gedachte dat je eerst noten moet kunnen lezen om met succes aan het bespelen van een muziekinstrument te beginnen. Op zich is dat misverstand heel begrijpelijk. Wil je iets leren, dan is het vaak handig het leerproces in een aantal stappen onder te verdelen. Dat werkt doorgaans beter dan te proberen alle leerstof in een keer te willen beheersen. De praktijk heeft echter uitgewezen dat het van blad leren lezen en spelen primair een kwestie is van een rustige opbouw van de theorie van het notenschrift, en vooral ook van oefenen, oefenen en nog eens oefenen.

Dit verklaart het succes van lesmethodes waarin het noten lezen en het bespelen van een bepaald muziekinstrument integraal worden behandeld. Tegelijkertijd met het begin van het lezen van bladmuziek leer je dan de eerste tonen op je muziekinstrument te spelen. Er is dus een directe relatie tussen de theorie van het notenschrift en de praktijk van het leren spelen op je instrument. Dankzij de geleidelijke en systematisch opbouw van dergelijke lesboeken boek je op deze manier relatief snel resultaat.

Integrale lesmethoden voor verschillende muziekinstrumenten

Tot de bekende integrale lesboeken (al dan niet met cd of dvd) voor de verschillende blaasinstrumenten behoren de volgende series:
  • Horen, lezen en spelen (deel 1-3)
  • Easy Steps (deel 1 en 2)
  • Methode van de 21e eeuw
  • Learn as You Play (Nederlandse editie)

De populaire serie leerboeken Horen, lezen en spelen van muziekuitgeverij uitgeverij Boosey & Hawkes / Buffet Crampon is verkrijgbaar voor:
  • althoorn, bariton &euphonium, bugel, dwarsfluit, hobo, hoorn (F) klarinet, saxofoon (afzonderlijke boeken voor de sopraansaxofoon, altsaxofoon en tenorsaxofoon), trompet, trombone (BC).

De eveneens succesvolle reeks Easy Steps van muziekuitgeverij de Haske is verkrijgbaar voor:
  • dwarsfluit, hoorn, klarinet, saxofoon (afzonderlijke boeken voor de altsaxofoon en tenorsaxofoon) en trompet.

Verder is er de nieuwe Methode van de 21e eeuw van muziekuitgeverij Izis die verkrijgbaar is voor:
altblokfluit, altviool, blokfluit, cello, dwarsfluit, klarinet, saxofoon (altsaxofoon), sopraanblokfluit, trompet en viool.

De beproefde studiemethode Learn as You Play (Nederlandse editie of Engelse editie) is verkrijgbaar voor:
  • dwarsfluit, fagot, klarinet, hobo, hoorn, saxofoon (altsaxofoon), trombone & euphonium, trompet & cornet en tuba.

Daarnaast zijn er integrale lesmethoden die slechts voor bepaalde instrumenten worden uitgebracht. Het zijn er te veel om op te noemen.

Algemene muzikale vorming

Wil je toch eerst noten leren lezen voordat je aan het muziekinstrument van jouw keus gaat beginnen? Dan zou een cursus algemene muzikale vorming een uitstekende oplossing kunnen vormen. Dergelijke cursussen worden doorgaans in groepsverband gegeven en zijn speciaal gericht op kinderen of op volwassenen. Deze breed opgezette cursussen duren een tot twee jaar. In zo'n AMV-cursus maak je je verschillende muzikale vaardigheden eigen, waaronder het noten lezen. Ook leer je een en ander over de mogelijkheden van verschillende muziekinstrumenten. Dat is vooral handig als je nog niet goed weet welk instrument je wilt leren spelen. Tijdens de AMV-lessen wordt voor het zelf musiceren gebruik gemaakt van een blokfluit, of, zoals steeds vaker het geval is, van een xylofoontje of klokkenspel.

Interactief online noten leren lezen

Een alternatieve en bovendien gratis manier om jezelf het notenschrift eigen te maken vind je op de digischool. In drie modules leer je jezelf dan interactief om noten te lezen. Je krijgt uitgebreide informatie en veel oefeningen waarbij je bijvoorbeeld noten aanklikt om tonen te horen of antwoorden geeft op de vragen bij de luisteroefeningen.

Het aardige van deze online cursus dat je na het beantwoorden van een vraag direct te zien krijgt of je die goed hebt beantwoord. Enkele oefeningen waarbij je met je cursor over de noten moet gaan om de toon te horen, lijken niet met de Mozilla Firefox of Google Chrome browsers te werken, maar wel met Internet Explorer. Veel oefeningen werken wel met alle genoemde browsers.

Lees verder

© 2011 - 2024 An_Schrijfstra, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Piano leren spelen door zelfstudiePiano leren spelen door zelfstudieDe piano is een prachtig instrument, waarmee je als je een beetje noten kan lezen al gauw de meest fantastische muziek k…
Muzieknotatie als een wereldwijde taalMuzieknotatie is een systeem dat uitgaat van een aantal tekens waarmee klinkende muziek kan worden omgezet naar een soor…
Het muziekschrift: muzieknoten en de notenbalkMuziek kent een eigen schrift, een verzameling tekens en termen waarmee een melodie kan worden omgezet naar een vaste vo…
Waar liggen de tonen op de piano?Waar liggen de tonen op de piano?De piano bestaat uit witte en zwarte toetsen. De witte toetsen bevatten de zogenoemde zeven stamtonen, en de zwarte toet…

Slim beginnen bij fanfare, harmonieorkest of brassbandSlim beginnen bij fanfare, harmonieorkest of brassbandHet spelen bij een fanfare, harmonieorkest of brassband helpt je snel om je muzikale vaardigheden te vergroten. En boven…
Zingen in een zangkoor verschaft meer dan alleen zanggenotZingen in een zangkoor verschaft meer dan alleen zanggenotJe hebt altijd de juiste leeftijd om de zangkunst te gaan beoefenen. Ons land kent vele duizenden zangkoren in uiteenlop…
An_Schrijfstra (49 artikelen)
Laatste update: 03-08-2015
Rubriek: Muziek en Film
Subrubriek: Instrumenten
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.