Zelf muziek leren maken als volwassene

Kun je op volwassen leeftijd een muziekinstrument nog goed leren bespelen? Wanneer ben je echt te oud om zelf muziek te leren maken? Kies je ervoor om noten te leren lezen? Of wil je liever op het gehoor spelen? Zijn sommige muziekinstrumenten gemakkelijker dan andere? Welk niveau is als beginner op latere leeftijd uiteindelijk haalbaar? Hoe begin je met het realiseren van je droom?

Kun je op volwassen leeftijd een muziekinstrument goed leren bespelen?

Elke keer als je naar een concert gaat en je hoort en ziet de musici spelen, vlamt je verlangen weer op om zelf muziek te kunnen maken.

Het is al lange tijd jouw droom om je gevoelens te kunnen uiten in muziek.

En misschien wil je samen met andere instrumentalisten die unieke beleving ervaren van het helemaal opgaan in het muzikaal samenspel en het bijbehorende gevoel van verbondenheid met elkaar.

Of je bent eenvoudig op zoek naar een hobby die je gezellig samen met andere mensen kunt beoefenen.

Maar je vraagt je af of je als volwassene of senior misschien te oud bent om nog een muziekinstrument te leren spelen.

Het goede nieuws is dat je als aankomend amateurmusicus aanzienlijk meer mogelijkheden hebt dan je denkt. Als volwassene heb je in ieder geval al de nodige luisterervaring met de muziek van je voorkeur. Dat is een niet te onderschatten voordeel.

Ook een pluspunt is dat je bewust voor een bepaald muziekinstrument kiest. Vaak heb je al een idee van een bepaald repertoire dat je wilt gaan spelen, of zelfs van de band of orkest waarin je wilt gaan musiceren.

Bovendien ben je sterk gemotiveerd, want je weet dat het jaren van regelmatig studeren kost, voordat je een muziekinstrument echt goed beheerst. Je kunt elke dag minimaal een half uur vrij maken voor jouw instrument. En je geniet van de gedachte je eerste simpele melodieën te kunnen spelen.

Wanneer ben je echt te oud om zelf muziek te leren maken?

Het simpele antwoord luidt: nooit. Je kunt op iedere leeftijd aan een muziekinstrument beginnen. Ook als je nog geen enkele muzikale voorkennis hebt.

Voor de meeste volwassen starters is het bespelen van een muziekinstrument een blijvend boeiende hobby naast hun baan of andere dagelijkse bezigheden. Voor amateurmusici zijn er op ieder niveau allerlei mogelijkheden tot samenspel met andere instrumentalisten.

Als je daarnaast graag wilt optreden, zijn er ook voor amateurmusici mogelijkheden genoeg. Denk bijvoorbeeld aan meespelen in een kwartet of kwintet, samenspelgroepje, gemengd ensemble of een big band, jazzcombo of popgroep of rockband.

En dan is er natuurlijk ook nog de hafabra-wereld. Hafabra staat voor: harmonie, fanfare, brassband, oftewel: harmonieorkesten, fanfares en brassbands. Deze hebben een aanzienlijk breder repertoire dan veel mensen denken: zo is er naast speciale hafabra-muziek, ook klassieke muziek, filmmuziek, popmuziek en zelfs rockmuziek voor de hafabra-orkesten. Soms ben je ook als beginner bij een harmonie, fanfare of brass band welkom.

Tot slot bestaan er zelfs symfonieorkesten van amateurs of van professionals aangevuld met amateurs.

Als je eenmaal een instrument hebt geleerd, kun je vaak daarmee tot op hoge leeftijd doorgaan. Bedenk dat Arthur Rubinstein al 88 jaar oud was toen hij Beethovens laatste pianoconcert opnam.

Uiteraard zijn sommige instrumenten beter geschikt dan andere om tot op hoge leeftijd op te spelen, bijvoorbeeld omdat ze lekker licht en compact zijn. Of omdat ze relatief weinig longcapaciteit vragen. Denk bijvoorbeeld aan een blokfluit. Wist je trouwens dat een gebrek aan adem op een blaasinstrument doorgaans meer een kwestie van techniek dan van longinhoud is? Op dat punt, namelijk het aanleren van ademsteun, kan muziekles een uitkomst bieden. Overigens kan een muziekleraar je ook helpen bij het aanleveren van een mooie toonvorming en nog veel meer.

Noten leren lezen of liever op het gehoor spelen?

Noten lezen is flink wat eenvoudiger dan op het eerste gezicht lijkt. Er zijn cursussen en online hulpmiddelen (waaronder gratis programma's) om dit jezelf aan te leren. En vaak maakt het noten leren lezen een integraal onderdeel van een muziekmethode uit.

Voor volwassen beginners zijn er verschillende speciale muziekmethoden. Deze maken het leren musiceren op latere leeftijd extra aantrekkelijk, omdat de stukken op de voorkeuren van volwassenen zijn afgestemd.

Sommige beginners (maar ook gevorderden) spelen liever niet van bladmuziek, maar op het gehoor.

Dat geldt vooral voor mensen met een bijzondere belangstelling voor folk- of wereldmuziek. Die muziek is eeuwenlang van muzikant op muzikant doorgegeven. En dit zonder dat er ook maar een enkele noot van op papier werd gezet. Het behoort tot de traditie om deze tunes en songs te leren door ernaar te luisteren.

Ook instrumentalisten die van de nieuwste popsongs en ballades houden, spelen vaak graag op hun gehoor. Het is een praktische manier om snel de meest actuele muziek aan je repertoire toe te voegen. Je hoeft dan niet te wachten tot de stukken als bladmuziek te koop zijn. En het is gemakkelijker om je eigen interpretatie aan de muziek te geven.

Met een beetje geluk vind je als beginnend muzikant een muziekdocent met bijzondere belangstelling voor folk- of wereldmuziek die bereid is jou op het gehoor te leren spelen.

Sommige muzikanten vinden het prettig om de ene keer van blad en de andere keer op het gehoor te spelen. Die mensen profiteren van het beste van twee werelden. Aan de ene kant het gemak van de noten kant en klaar voor je te zien (in de vorm van bladmuziek). En aan de andere kant het plezier om een stuk waarnaar je graag luistert, zomaar direct te kunnen spelen zonder dat je eerst op zoek moet naar een voor jouw instrument geschikt arrangement.

Zijn sommige muziekinstrumenten gemakkelijker dan andere?

Deze vraag laat zich moeilijk beantwoorden. Strijkinstrumenten (als viool of cello) hebben de naam om moeilijker te zijn dan blaasinstrumenten (als dwarsfluit, klarinet of saxofoon) en dan toetsinstrumenten (piano of keyboard). Over de moeilijkheidsgraad van de gitaar lopen de meningen sterk uiteen.

Een bijzondere plaats neemt de kleine folk- of haakjesharp in als instrument voor late starters. Beginnende harpisten kunnen al direct eenvoudige liedjes spelen. Ook akkoordbegeleiding van veel popsongs en andere bekende melodieën is betrekkelijk eenvoudig. Deze voordelige en pedaalvrije harpjes zijn verkrijgbaar als schootharp (bijvoorbeeld met 22 snaren), reisharp (bijvoorbeeld met 26 snaren) of als standharp (bijvoorbeeld met 34-40 snaren). Er bestaan zelfs harpjes die geschikt zijn om liggend in bed te bespelen. Dit instrument is in toenemende mate populair onder startende senioren.

Veel volwassen beginners vragen zich af of hun gebit een probleem vormt voor het spelen op een blaasinstrument. Die vragen stellen vooral mensen met een hele of gedeeltelijke gebitsprothese, met implantaten of met enkele wiebelende tanden of kiezen. Ondanks het feit dat niet alle tanden en kiezen 'eigen' of dat er sprake is van andere gebitsproblemen, is het vaak toch goed mogelijk op een blaasinstrument te spelen. Ook een eventuele kleine overbeet levert zelden problemen op. Voor de klarinet en de saxofoon is dit zelfs een licht voordeel. Het spel op de dwarsfluit met een moeilijk gebit doorgaans ongecompliceerd, omdat er geen sprake is van contact tussen het instrument en de tanden.

Als je graag een blaasinstrument, zoals de dwarsfluit, saxofoon, klarinet, trompet of trombone wilt spelen, hoef je je dus niet bij voorbaat door eventuele gebitsproblemen te laten weerhouden: een muziekleraar kan je op dit punt adviseren en vaak heeft de tandarts een simpele oplossing bij de hand.

In plaats van de vraag of sommige muziekinstrumenten gemakkelijker zijn dan andere, is het beter om je de vraag te stellen tot welk instrument je je het meest qua toon en repertoire voelt aangetrokken. Dat muziekinstrument pas waarschijnlijk het beste bij jou.

Welk niveau is als beginner op latere leeftijd uiteindelijk haalbaar?

Het spreekt voor zich dat je uiteindelijke niveau afhangt van de mate waarin het instrument bij jou past en van je discipline bij de dagelijkse oefeningen op je instrument. Er zijn volwassen beginners die op den duur het niveau van vergevorderd amateur halen en dan op hoog niveau met andere amateurs of zelfs professionals samenspelen.

Hoe begin je met het realiseren van je droom?

Je kunt de eerste stap naar het zelf bespelen van een muziekinstrument zetten door een keuze te maken voor het instrument dat jou het meest aanspreekt.

Veel muziekscholen bieden een serie, vaak zeer voordelige, kennismakingslessen op een bepaald muziekinstrument aan. Bij sommige scholen gaat het om een reeks van vijf, bij andere om acht of tien wekelijkse lessen.

In die periode heb je thuis de beschikking over een geschikt muziekinstrument om op te kunnen oefenen en spelen. Zo kun je op een goedkope manier en vrijblijvende manier erachter komen of het instrument echt bij jou past.

Sommige mensen schrijven zich daarna in bij de muziekschool om vanaf het begin de goede speeltechnieken aan te leren. Andere mensen zoeken liever hun eigen weg met behulp van de vele 'teach yourself'-boeken, dus zelfstudiemethoden om jezelf een instrument aan te leren.