Dramaturgie, het verloopplan

Je kent het vast wel. Je kijkt een film en na 15 minuten weet je precies wie iedereen is. Na een uur begint het echt spannend te worden en vlak daarna vind alle actie plaats en komt de film tot een einde. Dit is precies wat dramaturgie inhoudt.

Dramaturgie definitie

Dramaturgie is de opbouw van een verhalend verloop (drama). Dit bestaat volgens Aristoteles uit een begin, midden en een einde. Zoals je vast wel zult herkennen van een film of theaterstuk. De drie onderdelen volgens Aristoteles zijn: proloog, episode en exodus/epiloog. Dit is te vergelijken met het eerder genoemde begin, midden en einde. Deze drie onderdelen kunnen weer opgedeeld worden in kleinere onderdelen, namelijk de: expositie, intrige, climax, catastrofe en peripetie. Expositie en intrige vallen onder de proloog. Climax en catastrofe vallen onder de episode. De catastrofe valt ook nog eens onder de exodus/epiloog samen met de peripetie. Dit is hieronder schematisch weergegeven om duidelijkheid te scheppen.


We weten nu hoe een verhaal is opgebouwd, maar deze begrippen zeggen weinig. Hieronder worden ze puntsgewijs uitgelegd. Om de verschillende onderwerpen beter te begrijpen wordt er telkens gebruikt gemaakt van een voorbeeld. Elk voorbeeld bevat dezelfde context.

Proloog, episode en exodus/epiloog

Proloog

Dit is het begin van het verhaal. De sfeer wordt neergezet. Het wordt duidelijk wie de personages zijn en hoe ze met elkaar in verbinding staan. De verhaallijnen zijn uitgezet maar het verhaal is nog niet echt begonnen. Dit gebeurt pas bij het motorisch moment. Dit is het moment dat het verhaal daadwerkelijk in gang zet.

Voorbeeld
Een ex professioneel voetballer besluit een voetbalteam te gaan trainen. Hij heeft nooit de eerste plek mogen behalen in zijn carrière en heeft daarom faalangst.

Episode

Het verhaal vordert in dit stadium en er wordt spanning opgebouwd. Alle ontwikkelingen en spanningen leiden tot een hoogtepunt. Het verhaal gaat verder en de ontknoping komt in de buurt.

Voorbeeld
Het team dat de man traint presteert erg slecht. Hij traint keihard met de jongens en dit heeft positieve gevolgen. Het team wordt beter en beter. Ze komen steeds hoger in de ranglijst.

Exodus/epiloog

Het verhaal leidt tot een einde en het publiek komt achter de waarheid. Er vindt een ontknoping plaats. Hierna komen alle verhaallijnen bij elkaar en er is een nieuwe situatie ontstaan. Er vindt afwikkeling in het verhaal plaats.

Voorbeeld
Hoewel het team keihard heeft gewerkt dit seizoen mocht het niet baten. Bij de afsluitingswedstrijd staan ze op nummer 3, hoewel ze deze winnen kunnen ze geen kampioen worden. Tegen alle verwachting in wordt de huidige kampioen gediskwalificeerd. Het team en de trainer zijn om deze reden toch de nieuwe kampioenen.

Expositie, intrige, climax, catastrofe en peripetie

Expositie

Dit is een overzicht van wat is voorafgegaan zodat de kijker het verhaal begrijpt.

Voorbeeld
We zien een man van dik in de veertig door foto's bladeren en prijzen bekijken. Het is duidelijk dat hij in zijn jonge jaren voetbal heeft gespeeld op hoog niveau. We zien ook dat hij nooit echt een grote prijs heeft mogen behalen. Altijd net nummer 2 lager geworden.

Intrige

Het probleem wordt ontwikkeld, deze stap hangt samen met het eerdergenoemde motorisch moment.

Voorbeeld
De man ziet een advertentie staan in de krant 'voetbaltrainer gezocht'. De man twijfelt heel erg aangezien hij faalangst heeft gekregen.

Climax

De spanning wordt opgebouwd, het verhaal en het probleem komen tot een hoger niveau.

Voorbeeld
De man begint toch met het voetbalteam trainen. En hij komt erachter dat dit een hele zware klus gaat worden. Het team bestaat niet uit sterspelers. Terwijl ze wel moeten voetballen tegen topteams. Hij besluit keihard te trainen met de jongens en er zit wel degelijk een stijgende lijn in.

Catastrofe

De spanning komt tot een hoogtepunt en de ontknoping is begonnen.

Voorbeeld
Het team staat op de derde plek en ze kunnen met geen mogelijkheid kampioen worden. Ze spelen vandaag hun laatste wedstrijd en winnen met 10-0. Het team belandt op de tweede plek, en de trainer is tevreden. Toch knaagt het bij hem dat ze de eerste plek niet hebben gehaald.

Peripetie

Dit is een plotselinge ommekeer in het verhaal die berust op een onverwachte samenhang. Het verhaal krijgt ineens een andere wending.

Voorbeeld
Het team dat kampioen wordt die dag is gediskwalificeerd uit de competitie wegens bedrog en vals spel. De trainer beland met zijn team toch nog op de eerste plek, en ze zijn kampioen. Wie had dat toch kunnen bedenken.