Muziekinstrumenten zelf maken: een xylofoon

Samen muziek maken is altijd leuk, of je nu wat jonger bent of al een beetje ouder. En dat geldt zeker als je allemaal verschillende instrumenten hebt. Een xylofoon is een muziekinstrument, vaak onder de percussie gerekend, waarbij slagen op houten strips klanken geven. Dat maakt ook het spelen van melodieën mogelijk. In muziekstukken geeft de xylofoon een mooi effect. Met wat geduld kun je zelf ook je eigen xylofoon bouwen. Moeilijk? Dat valt gelukkig best mee.

Er zit muziek in

Muziek is overal om ons heen. Tal van materialen kun je prima gebruiken om zelf muziekinstrumenten te maken. Het draait allemaal om trilling: materialen die stevig genoeg zijn om in trilling gebracht te worden zijn geschikt voor muziek. Een van die materialen wordt al duizenden jaren gebruikt: hout. Als je hout goed behandeld, is het heel geschikt voor allerlei soorten instrumenten. Aanvankelijk maakte de prehistorische mens vooral gebruik van hout voor slaginstrumenten, maar er is veel meer mogelijk. Wat dacht je van een xylofoon? Hiermee is ook het spelen van klanken en melodieën mogelijk!

Xylofoon

Het woord xylo is afgeleid van een Grieks woord, dat hout betekent. Een xylofoon is dus een instrument dat voor de klankvorming gebruik maakt van hout. Door het op de juiste manier aan te spelen, ontstaat er een trilling, die via de lucht wordt overgebracht op onze oren. Bij blaasinstrumenten breng je een luchtkolom in trilling, bij de xylofoon breng je het materiaal zelf in trilling. De xylofoon bestaat uit een aantal verschillende latjes, die naast elkaar zijn aangebracht. Al deze latjes geven verschillende tonen.

Toonhoogte

Over het algemeen geldt: kortere luchtkolommen of stukken hout brengen hogere tonen voort dan langere. Daar kun je bij het maken van een eigen xylofoon handig gebruik van maken. Door stukken hout van verschillende lengte in volgorde naast elkaar te leggen, kun je een reeks oplopende tonen spelen.

Latjes

Om een xylofoon te maken, heb je een aantal latjes nodig. Je hebt twee soorten:
Latjes voor het onderstel
Latjes om op te tikken, en tonen te produceren

Onderstel

Je begint met het maken van het onderstel.
Je maakt met vier latjes een onderstel. Twee brede latjes, met aan de zijkanten latjes waarmee je het geheel afsluit. Aan de rechterkant is het zijlatje korter dan aan de linkerkant. Je kunt bijvoorbeeld de volgende maten gebruiken:

• Linkse zijlatje, 18 cm
• Rechtse zijlatje, 10 cm
• De twee brede latten maak je ongeveer 40 of 50 cm breed.

De maten kun je gemakkelijk aan je eigen wensen aanpassen. Wil je een groter instrument met méér tonen, dan heb je uiteraard alles wat groter nodig. Kleine instrumenten met maar enkele tonen, daar heb je juist kleinere maten voor nodig.

De volgende stap

Aan de bovenkant sla je spijkers, waartussen de klank-latten komen te liggen. Sla de spijkers half in, zodat er nog ruim een centimeter uit blijft steken. Zorg ervoor, dat de spijkers niet te ver uit elkaar liggen, maar ook niet het klanklatje klem leggen. Het latje moet vrij kunnen trillen. Tussen de spijkers breng je stukjes vilt aan. Een alternatief is het aanbrengen van een touw. Vilt of touw zijn bedoeld om het klank-latje vrij te maken van de bodem. Je wil niet dat bij het aantikken van de klank-lat het hele onderstel ofwel de trilling absorbeert, ofwel gaat meetrillen. Dat verstoort het mooie geluid.

Klanklatjes

Begin met het zagen van één klanklatje, van ongeveer 20 cm. Leg het op het onderstel, en controleer met een stem-appaatje of een stem-app op je mobiele telefoon welke toon je hebt. Langer maken kun je het latje niet, wel korter. Je stelt de toon dus altijd in de hoogte bij, door er nog wat af te zagen, vijlen of schuren. Pas op: een beetje teveel eraf maakt meteen de toon te hoog! Zaag nu het volgende latje. Je weet: voor lagere tonen heb je een langer latje nodig, voor hogere tonen een korter latje. Zaag en stem elk latje eerst af, vóór je het volgende gaat zagen.

Klaar?

In principe is je xylofoon klaar. Met een houtje tik je op de klank-latten en zo maak je allerlei melodietjes. Sla niet te hard, het klank-latje kan gemakkelijk omhoog veren en los komen van het onderstel. Eventueel kun je dat voorkomen, door gaatjes te boren in de latjes, extra spijkers te slaan in het onderstel, en de latjes voorzichtig om de spijkers laten zakken. Zorg ervoor, dat de latjes vrij kunnen trillen. Als je dit gaat doen, zul je elk latje even opnieuw moeten stemmen, door het uitboren van de gaatjes veranderen de tonen!

Afwerking

Eventueel kun je je zelfgemaakte xylofoon afwerken door met verf en vernis kleur en een beschermingslaagje aan te brengen. En dan: muziek maken!