5 april sterfdag Cobain en Staley: The Day Seattle Died

Wanneer je de datum 5 april noemt gaat er misschien nog niet direct een belletje rinkelen. En dat terwijl dit de datum is dat de muziekwereld twee van haar meest getalenteerde frontmannen verloor. Hoewel er 8 jaar tussen zit, lieten op 5 april zowel Kurt Cobain en Layne Staley het leven. En laten dit dan net twee iconen zijn van de grunge, de muziekstroming afkomstig uit Seattle, die begin jaren negentig de gehele muziekwereld op haar kop zette. Kurt Cobain (Nirvana) en Layne Staley (Alice in Chains) waren tevens een spreekbuis van Generatie X; de verloren generatie.

Grunge

Eind jaren tachtig ontstond er in het noordwesten van de Verenigde Staten een nieuwe muziekstroming waarvan niemand op dat moment nog kon bevatten welke impact deze zou hebben op de muziek van toen én de muziek van de decennia erna. Bands als Dinosaur Jr., Pixies, Mudhoney, Soundgarden, Malfunkshun en Sonic Youth speelden een soort gitaarrock die gebouwd is op de fundamenten van punk, indierock, noise en heavy metal. De muziek sloot perfect aan bij de gemoedstoestand van een complete generatie die zich niet meer kon afficheren met heersende muziekstromen zoals glam rock. In deze tijdsgeest kwam net Generatie X volledig tot wasdom maar ontbrak het aan banen en kansen. De Generatie X is opgegroeid in economisch lastige tijden. De grungescene was een muziekstroming zonder opsmuk en had een donkere en wat soberdere sfeer. Rustigere coupletten worden afgewisseld met scheurende refreinen. Tevens was de kledingstijl meer down to earth; een verademing na de geföhnde muzikanten uit de jaren ervoor met glitterbroeken en make-up. En toen moest de grote klap nog komen, de opkomst van grungebands als Pearl Jam, Alice in Chains en natuurlijk Nirvana.

De opkomst

Begin jaren negentig vielen alle puzzelstukjes op de juiste plek en was er geen houden meer aan; grunge ging de wereld veroveren. In korte tijd kwamen enkele platen uit met daarop klassiekers die nu nog op de radio worden gedraaid, denk maar aan hits van Pearl Jam en Nirvana. Het moment dat grunge in één klap werd opgepikt door de mainstream is te herleiden tot september 1991; het moment dat Nevermind van Nirvana werd uitgebracht. Vooral het vlaggenschip van deze plaat, Smells Like Teen Spirit, verbaasde de hele wereld en deed een hele generatie ontwaken op muzikaal gebied. In het kielzog van Nirvana braken meerdere bands uit het grungegenre definitief door en de gouden jaren van de Seattle-sound waren aangebroken. Dat grunge enorm populair was viel misschien nog wel het meest op aan de catwalks, daar liepen modellen rond met creaties die geïnspireerd waren door deze muziekstroming. Hele volksstammen liepen rond in overhemden met een houthakkersprint en All Stars-schoenen van Converse. Maar grunge was vooral jezelf durven zijn en wars zijn van uiterlijk vertoon: geen bling bling maar gewoon een oud vest aandoen wat achterin je kast lag.

De ondergang

Het enorme succes dat grunge en haar vertegenwoordigers ondergingen was niet verwacht. De bands bestonden voornamelijk uit normale jongens (en meisjes) die ervan hielden om goede muziek te maken, niet om wereldsterren te zijn. Voor nieuwe wereldsterren als Kurt Cobain en Layne Staley was de weelde moeilijk om te dragen. Daar kwam nog eens bij dat het allebei zeer gevoelige jongens waren die, in tegenstelling tot veel wereldsterren, zichzelf maar moeilijk konden wapenen tegen de harde buitenwereld. Dit, samen met het feit dat de muziekwereld sowieso een wereld is waar volop drugs wordt gebruikt, zorgde ervoor dat ze steeds verder in het moeras wegzonken. Het drugsgebruik verergerde door de jaren heen en lichamelijk werden ze steeds zwakker. Wie eens kijkt naar de foto’s van bijvoorbeeld Kurt Cobain en Layne Staley ziet dat ze in enkele jaren tijd veranderden van krachtige jongemannen in fragiele en gebroken slachtoffers van hun eigen succes. Vooral het gebruik van heroïne zorgde voor een sterke aftakeling. De fans van Nirvana en Alice in Chains waren al die jaren bang voor het onvermijdelijke.

5 april 1994

Op 5 april 1994 wist de wereld nog niks van de tragedie die zich had afgespeeld in Seattle. Het zou nog drie dagen duren voordat bekend werd dat het icoon van de vroege jaren negentig op 5 april 1994 zichzelf van het leven had beroofd. Ondanks dat het geen verrassing was; Cobain lag begin maart van dat jaar nog in coma in een ziekenhuis in Rome na een overdosis, was de wereld in schok. Cobain had zich nog wel laten opnemen in een ontwenningskliniek, maar doordat hij de benen had genomen uit de kliniek tekende hij in feite zijn doodsvonnis. In zijn eigen huis, in de ruimte boven de garage, ontnam Kurt Cobain zichzelf het leven met een hagelgeweer. Het lichaam werd gevonden door een elektricien die er een beveiligingssysteem kwam aanleggen. Rondom het lichaam werden drugs en het geweer gevonden, evenals een afscheidsbrief. Seattle, de Grungescene en Generatie X had haar beroemdste zoon verloren.

5 april 2002

Op 19 april 2002 werd het deels vergane lichaam van een ander exponent van het Grungetijdperk teruggevonden in een appartement in Seattle. Layne Staley bleek twee weken daarvoor, ironisch genoeg dus ook op 5 april, te zijn omgekomen door een overdosis heroïne en cocaïne. In het geval van Staley was dit daadwerkelijk de kroniek van een aangekondigde dood, want al in zijn hoogtijdagen was het overduidelijk dat Staley de strijd tegen zijn drugsverslaving aan het verliezen was. Vanaf de tweede helft van de jaren negentig had Layne Staley zich al teruggetrokken uit het publieke leven en leefde als een halve kluizenaar teruggetrokken in zijn appartement. De dood van Layne Staley betekende definitief het einde van de echte grungemuziek uit de jaren negentig. Andere grungebands zoals bijvoorbeeld Pearl Jam zijn muzikaal een andere richting ingegaan. Op 5 april 2002 verloor Seattle niet haar beroemdste zoon, maar waarschijnlijk wel haar meest getalenteerde zoon.

Verschil in schok

De schok was zowel bij de dood van Cobain als bij de dood van Staley groot. Maar waar de dood van Kurt Cobain nog steeds prominent wordt herdacht is Layne Staley haast vergeten. En dat terwijl volgens vele muziekkenners het talent van Staley groter was dan dat van Cobain. Het stemgeluid van Staley was zo bijzonder krachtig dat hij door velen wordt gezien als de Jim Morrison van de jaren negentig. Ook is de grungemuziek van Alice in Chains nog veel rauwer en puurder dan dat van Nirvana, maar daardoor ook wat minder mainstream. De muziek van Nirvana pakt je meteen, terwijl je de muziek van Alice in Chains meerdere malen moet hebben geluisterd voordat je het ten volle kunt waarderen en het je niet meer los zal laten. Wat dat betreft is de vergelijking Cobain versus Staley met Lennon versus Morrison een hele goede. Een andere reden is dat Kurt Cobain zichzelf het leven met een knal ontnam, terwijl Layne Staley’s leven langzaam vervaagde en hijzelf steeds dieper wegzonk in het drijfzand. Een knal maakt immers meer indruk op de menigte dan een langzaam voltrekkend proces. Hoe dan ook, 5 april is en blijft ‘The Day Seattle Died’.