Morrissey, (Steven Patrick)

Morrissey, (volledige naam Steven Patrick Morrissey, Manchester, 22 mei 1959) is de controversiële ex-zanger van The Smiths. Hij wordt beschouwd als één van de beste tekstschrijvers van de afgelopen decennia en wordt geroemd en verguisd door zijn eigenzinnige meningen en gedrag. De liefhebbers van zijn werk, door hem zelf liefkozend “disciples” (apostelen) genoemd gaan vaak erg ver in het volgen van hun held. Morrissey wil slechts met zijn achternaam worden aangesproken.

Jeugd

Vanaf het moment dat de jonge Morrissey zich bewust werd van het begrip “idool” wist hij dat hij daar deel van wilde uitmaken. Als kind was hij reeds een buitenbeentje. Hij verzamelde al heel vroeg platen, boeken en films en hield zich nauwelijks bezig met vrienden of activiteiten buitenshuis. In plaats daarvan verdiepte hij zich in klassieke Engelse schrijvers en dichters, zoals Oscar Wilde, filmsterren als James Dean en opvallende muzikanten als The New York Dolls, Sparks en Marc Bolan. Opmerkelijk is het dat al deze mensen in ieder geval de schijn hadden of de indruk wilden wekken homoseksueel te zijn. Over zijn eigen seksuele voorkeur heeft Morrissey overigens nooit directe uitspraken willen doen. Sterker nog, tijdens zijn periode bij The Smiths en tot ver in zijn solocarrière beweerde de zanger dat hij celibatair leefde en nog maagd was. Het was één van zijn uitspraken die sterk tot de verbeelding spraken van zijn fans. Ook zijn sterke overtuiging om geen vlees te eten was iets dat veel mensen aansprak, met name in Engeland. De tweede officiële elpee van The Smiths heet niet zonder reden "Meat Is Murder".

Naast het lezen van klassieke Engelse literatuur hield hij zich voornamelijk bezig met het schrijven van brieven aan de Engelse muziekpers. Weekbladen als Melody Maker, New Musical Express en Sounds werden overspoeld met zijn reacties waarin hij recensies gaf, meningen over publicaties stuurde en nieuwe bands suggereerde.

Op 14 juni 1974 werd er bijvoorbeeld de volgende reactie van hem geplaatst in de New Musical Express, naar aanleiding van het verschijnen van de elpee “Kimono My House” van Sparks;

“Today I bought the album of the year. I feel I can say this without expecting several letters saying I’m talking rubbish. I bought it on the strength of the single. Every track is brilliant, although I must name Equator, Complaints, Amateur Hour and Here In Heaven as the best tracks, and in that order.”

Al snel ging hij over op het schrijven van langere stukken, met de bedoeling deze gepubliceerd te krijgen. Zo schreef hij een lange essay over de Amerikaanse band The New York Dolls en een boek genaamd “James Dean Is Not Dead”, dat hij zelfs gepubliceerd kreeg rond de tijd dat hij met The Smiths aan het doorbreken was.

Door zijn enigszins afwijkende gedrag, zijn niet-aflatende passie voor literatuur, muziek en films en het feit dat zijn ouders al op vrij jonge leeftijd gingen scheiden, beschouwt hij zijn jeugd als de meest ongelukkige periode in zijn leven. In sommige van zijn teksten verwijst hij daar ook naar en er zijn zelfs complete nummers aan gewijd.

The Smiths

Nadat hij korte tijd zonder succes als zanger van de locale band The Noosebleeds zijn eerste schreden in de popmuziek had gezet, waar hij al snel werd bedankt voor zijn diensten kwam hij in contact met gitarist Johnny Maher in het voorjaar van 1982. Maher, die later zijn achternaam zou veranderen in Marr om verwarring met de drummer van de Buzzcocks te vermijden, was op zoek naar een tekstschrijver waarmee hij een schrijversduo à la Lennon & McCartney kon vormen. Een wederzijdse kennis van hen suggereerde om eens langs te gaan bij Morrissey, die al schriften vol had geschreven met opvallende teksten. Marr belde letterlijk bij de latere zanger aan en vertelde hem over zijn intenties waarna ze al gauw begonnen om samen nummers te schrijven. Hun eerste opzet was om deze nummers voor andere artiesten te schrijven maar al gauw lieten ze dat idee varen en begonnen een concept te bedenken voor een eigen band. Marr was een bijzonder goede gitarist en wordt nog steeds beschouwd als één van de beste en meest innovatieve gitaristen van de jaren 80.

Na het aantrekken van bassist Andy Rourke en drummer Mike Joyce werden er wat demo’s opgenomen en zij vonden gehoor bij indielabel Rough Trade Records die hun eerste single “Hand In Glove” uitbracht. Men koos de naam The Smiths als bandnaam omdat die geen enkele pretentie uitstraalde. Het nummer was een verademing tussen de toen heersende muziekstromingen die gedomineerd werden door synthesizerbands en New Romantics en er werden vervolgopnamen gemaakt met behulp van Troy Tate, die hun eerste elpee zou moeten worden. De band keurde deze opnamen echter af en zij gingen nogmaals de studio in, ditmaal met John Porter. De Troy Tate-opnamen kwamen overigens later terecht op diverse bootlegs.

Hun tweede single, “This Charming Man” werd een bescheiden hit, mede door hun tv-optreden in het Engelse programma Top of the Pops, waar The Smiths als een sensatie werden gezien. In tegenstelling tot de heersende bands traden zij op in hun alledaagse kleding en de jengelende maar zeer aansprekende gitaar van Marr, gecombineerd met het opvallende stemgeluid van Morrissey en zijn scherpe, humoristische teksten spraken zeer tot de verbeelding van menige tieners, die zich konden identificeren met de “back to basics” boodschap die de band uitstraalde. Tijdens concerten deelde Morrissey vaak gladiolen uit en het feit dat zij zeer toegankelijk waren voor het publiek en hen op het podium toelieten zorgde voor nog meer verbondenheid met de band.

Toch sloot niet iedereen hen in het hart. De teksten en met name de stem van Morrissey werd vaak afgedaan als monotoon en zeurderig en door zijn fascinatie met de zelfkant van het leven werden The Smiths, maar met name Morrissey door velen gezien als deprimerend. Daarbij waren veel van zijn teksten controversieel en omdat hij steevast weigerde om toelichting te verschaffen over de inhoud van zijn teksten ontstond er veel grond voor speculaties en roddel.

Niettemin werden The Smiths een sensatie en voerden zij tijdens hun korte bestaan vaak de polls aan in Engeland.

Er zouden nog drie officiële albums komen maar vlak voor het verschijnen van hun laatste plaat, Strangeways, Here We Come, was de druk van buitenaf te groot en de interne spanningen te hoog opgelopen. Marr verliet de band, tot afschuw van Morrissey, voor wie het als een volslagen verrassing kwam.

Solosucces

Er werd nog een poging gedaan om The Smiths nieuw leven in te blazen met een andere gitarist maar tenslotte besloot Morrissey om als soloartiest verder te gaan. Zijn eerste plaat, Viva Hate werd al meteen een groot succes en belandde op de eerste plaats van de Engelse hitlijsten. Als gitarist had hij Vinni Reilly aangetrokken, die evenals Johnny Marr een virtuoos was en een belangrijke stempel op de plaat drukte. De verfrissende productie kwam van Stephen Street, die ook wat gitaarstukken verzorgde.

Na een ietwat teleurstellende tweede soloplaat (Kill Uncle) bracht hij in 1992 en 1994 respectievelijk Your Arsenal en Vauxhall And I uit, die gezien werden als zijn beste werk na The Smiths. Ook commercieel ging het hem voor de wind en zowel zijn albums als zijn singles waren bijzonder succesvol. Inmiddels had hij met de gitaristen Boz Boorer en Alain Whyte waardige opvolgers gevonden voor Johnny Marr en Boorer is zelfs nog steeds een deel van zijn band en een belangrijk medecomponist.

Met de twee daaropvolgende albums had Morrissey een stuk minder succes. Zowel Southpaw Grammar (1995) als Maladjusted (1997) werden opvallend lauw ontvangen door de pers en ook zijn fans waren wat minder enthousiast. Door de aanhoudende controversie veroorzaakt door zijn gedrag en zijn teksten besloot Morrissey in de tweede helft van de jaren negentig naar Los Angeles te verhuizen, waar hij toevallig de buurman werd van zijn eerdere idolen; de gebroeders Mael van Sparks. Ze werden vrienden.

Na het verschijnen van Maladjusted werd het stil rond Morrissey en men begon hem al af te schrijven. Niettemin bleven zijn fans hem trouw en hij beloonde dat met regelmatige korte tournees, waarbij hij zich tevens richtte op een nieuwe schare fans in Zuid-Amerika. Hij was inmiddels zonder platencontract en hij beklaagde zich er regelmatig over dat hij een nieuwe elpee klaar had maar dat er geen maatschappij was die genoeg geïnteresseerd in hem was. Feit is dat hij zelf ook tamelijk kritisch en veeleisend was en hij ook enkele aanbiedingen afsloeg. Ook weigerde hij op bepaalde festivals te spelen toen hij merkte dat er hamburgers werden verkocht. Als zeer overtuigde vegetariër kon hij dat niet vereenzelvigen met zijn idealen.

Sensationele come-back

In 2004 werd alles anders. Hij kreeg een aanbieding van een klein sub-label dat speciaal voor hem nieuw leven werd ingeblazen en hij kon zich vinden in de voorwaarden. Na zeven jaar geen plaat te hebben uitgebracht kwam in mei van dat jaar plotseling het album You Are The Quarry uit, geproduceerd door Jerry Finn. Het werd een triomfantelijke come-back die uiteindelijk vier top tien singles opleverde terwijl het album zelf platinum werd.

Morrissey beleefde een opleving van ongekend formaat en zijn concerten waren binnen recordtijd uitverkocht, waar hij ook kwam. De opvolger, Ringleaders Of The Tormentors deed hier nauwelijks voor onder en vlak voor de opnamen verhuisde hij naar Rome waar hij hulp kreeg van niemand minder dan Ennio Morricone bij de arrangementen van één van de nummers op dit album.

In 2009 brengt de inmiddels 50-jarige Morrissey wederom een album uit; Years Of Refusal, die net als de beide voorgangers in de Engelse Top 3 belandt. Ook doet hij voor het eerst sinds 2006 Nederland weer aan met een optreden in Rotterdam.