Salsa en haar diverse oorsprongen

De Cubaanse salsa heeft al lang de grenzen van het eiland overgestoken om ervoor te zorgen dat over de hele wereld mensen zich laten meeslepen op deze aanstekelijke ritmes. Maar wist je dat salsa onder andere een Franse oorsprong heeft? De geschiedenis van de salsa is er één van muziek, die altijd al bedoeld was om op te dansen...

Verschillende ingrediënten voor de salsa

In de jaren ’60 vermengden een hele golf van ritmes van Cubaanse oorsprong zich met jazz. Om meer eenheid te creëren, kregen ze een gemeenschapelijke naam opgeplakt: salsa. Salsa-muziek heeft steeds een bepaalde structuur: intro, melodische fase, ritmische fase of percusie, terugkeer naar de melodische fase gevolgd door het einde.

Franse contradanse

Een oude voorloper van de salsa is de ‘contradanse’, die gedanst werd in Versailles en overgenomen werd aan het Spaanse hof. Vandaaruit vond ze tijdens de kolonisatie haar weg naar de Caraïben onder de naam ‘contradanza’. De ‘contradanza’ kwam terecht in Havana. De oorspronkeljike vorm, de ‘contrandanse’ kwam terecht in Haïti.

Afrikaanse ritmes

Een ander element dat heeft bijgedragen tot het ontstaan van de salsa zijn de Afrikaanse ritmes die de slaven behielden tijdens hun religieuze rituelen.

Haïtiaanse contradanza

Wat tevens een rol speelde in het ontstaan van de salsa-ritmes, was de immigratie op Cuba vanuit Haïti. Tijdens een eerste immigratiegolf werd de creoolse contradanza meegebracht naar Cuba. Dit was een creoolse versie van de Franse contradanse met Afrikaanse invloeden op vlak van instrumenten en interpretatie.
De tweede immigratiegolf van Haïtiaanse immigranten op Cuba vond plaats in het midden van de 19e eeuw en leidde tot het ontstaan van de typische Cubaanse ‘son’.

Jazz

Uiteindelijk bestonden er op Cuba twee muziekstrekkingen:
In het oosten was de muziek erg ritmisch met improvisatie-elementen, met alle karakteristieken van de salsa dus.
In het westen was de muziek eerder europees getint, met instrumenten die aan de Franse orkesten deden denken.
Door dit behoud van de klassieke orkeststructuur en de traditionele instrumenten, kon uiteindelijk ook de jazz gemakkelijker zijn weg vinden naar Cuba en vermengde deze zich uiteindelijk ook met de salsa.
Tijdens de dictatuur van Batista was er een behoorlijke Amerikaanse invloed. Amerikaanse artiesten vonden hun weg naar Cuba en namen de jazz-muziek met zich mee, die de salsa op het eiland beïnvloedde.

Dans

Op vlak van dans, evolueerde de contradanza van een dans in groep naar een dans in paren. De dans werd dus individueler en niet vele later zouden ook Afrikaanse bewegingen hun intrede doen. In gekleurde gemeenschappen werd deze gecreoliseerde dansvorm wel beter geaccepteerd dan in de eerder conservatieve elite.

Salsa buiten Cuba

In 1959 kwam Fidel Castro aan de macht. Het embargo tegen Amerika verhinderde echter niet dat Cubaanse ritmes hun weg naar buiten vonden en zo ontstonden er dan ook drie nieuwe salsa-oorden: Miami, New York en Colombia.
In Miami bevinden zich vele Cubaanse vluchtelingen en de salsa is daar dan ook een politiek symbool geworden, dat het verlangen uitdrukt naar een Cuba zonder Castro.
In New York waren het vooral de immigranten van Puerto Rico die hun folkloristische muziek lieten varen ten voordele van de salsa. Colombia op zijn beurt leverde een grote bijdrage aan de salsa omdat het grote artiesten voortbracht die innoverend uit de hoek kwamen.

Op de dag van vandaag is salsamuziek en-dans niet meer beperkt tot Cuba, of zelfs de Verenigde Staten. De aanstekelijke, opzwepende ritmes hebben hun weg gevonden tot ver buiten Noord- en Zuid-Amrika. Vandaar dat ook bij ons zowat overal salsa-lessen worden gegeven die ons in gedachten meevoeren naar het swingende Cuba.