Muziek en dementie: quiz, zingen, luisteren, musiceren

Dementie en muziek is een goede combinatie: zowel actief als passief. Zingen van liedjes, luisteren naar schoolliedjes, vaderlandse liederen of klassieke muziek, een eenvoudig vraag- en antwoordspel en voor sommige cliënten met dementie door bijvoorbeeld Alzheimer, nog een klein beetje musiceren. Het grote pluspunt van een muziekactiviteit met dementerende ouderen is dat muziek vaak nog erg goed in het geheugen van deze bejaarden ligt opgeslagen. De geheugenfunctie van een senior met Alzheimer kan ernstig aangetast zijn, maar melodieën inclusief tekst kunnen vaak toch nog opgeroepen worden.

Muzikale activiteiten voor mensen met dementie

Wat is haalbaar in de verschillende dementie-fasen?

Muziek biedt voor ouderen met een vorm van dementie veel mogelijkheden. Wat er kan, hangt natuurlijk wel samen met hoe ver gevorderd de dementie is. Iemand met een beginnende dementie kan zelf nog wel musiceren. Iemand op een gesloten afdeling van een verpleeghuis, kan best nog eenvoudige vragen over muziek beantwoorden. Zingen kunnen bejaarden als de beste. En dan gaat het niet om zuiver of gelijk, maar om het meezingen van bekende liederen. En luisteren kan altijd, tenzij iemand zo goed als doof is.

Zelf musiceren bij beginnende dementie

Zelf muziek maken is voor iemand met een beginnende dementie, of die nu veroorzaakt wordt door Alzheimer of een andere ziekte, nog wel mogelijk. Zeker als iemand het jaren heeft gedaan en daarbij gestimuleerd wordt eenvoudige, hem of haar bekende stukken te spelen. Piano spelen, fluiten, het kan nog. Wel moet de fijne motoriek nog goed genoeg zijn. Pas op voor frustraties over fouten of over verminderde prestaties.

Een muziekquiz voor dementen

Ook een vraag- en antwoordspel is goed haalbaar. Zowel voor mensen met een beginnende dementie als voor mensen met een gevorderde dementie. U kunt immers als begeleider de moeilijkheidsgraad van de vragen aanpassen aan uw doelgroep. Bovendien kunt u uw doelgroep zorgvuldig samenstellen. Wie waren de liefhebbers van muziek? Ook kunt u kiezen tussen open, gesloten en suggestieve vragen. Kies steeds voor vragen die algemeen bekend verondersteld mogen worden en aansluiten op de vroege jaren van deze mensen. Met vroege jaren worden hier hun jeugd en jongvolwasssenheid bedoeld.

Zingen en meezingen voor psychogeriatrische patiënten

Wat veel Alzheimerpatiënten uitstekend kunnen is zingen of meezingen van bekende liederen. Vroeger werd er door mensen veel meer gezongen. In een koor, thuis in het gezin, op school, bij festiviteiten of in de kerk.
Voor zingen hoefden geen dure cursussen gevolgd te worden. Er hoefde geen muziekinstrument voor aangeschaft te worden. Zelfs een zangbundel was geen noodzaak want kinderen leerden op school de liedjes uit hun hoofd. En het wonderlijke en bijzondere van zingen is dat zelfs als een geheugenfunctie al ernstig is aangetast, bekende liederen met woorden nog op te roepen zijn.

Ook ritmisch meeklappen en meebewegen op het ritme van bekende tunes behoren tot de mogelijkheden. En soms ook het gebruik van ritmische instrumenten als tamboerijn of triangel. Met een instrument als een tamboerijn of een triangel moet u wel voorzichtig zijn omdat hoogbejaarde mensen met dementie dit als kinderachtig kunnen ervaren. Ook moet de (fijne) motoriek nog intact zijn.

Luisteren naar muziek in de psychogeriatrie

Ook kunnen bewoners van verpleeghuizen die een vorm van dementie hebben naar muziek luisteren. Wel moet dan het gehoor nog redelijk in tact zijn evenals de concentratie. Is het gehoor niet goed, dan kan nog gezocht worden naar een plek in de instelling waar de muziek hard gezet kan worden, zonder dat dat andere cliënten stoort. Desnoods zet u iemand tussen de geluidsboxen in.

Repertoire kiezen
Qua repertoire kunt u denken aan bekende, klassieke muziek, jazz, vaderlandse liedjes, religieuze muziek, smartlappen etc. Kies steeds voor vertrouwd of niet al te vreemd en niet te complex. Zorg dat u uw luisteraar(s) kent en weet wat ze waarderen! Niet iedere cliënt houdt van meezingers!

Conclusie rond muziek en de ziekte Alzheimer

Veel is mogelijk als het gaat om de combinatie van muziek en dementie, die meestal wordt veroorzaakt door Alzheimer. Als u maar zorgvuldig kiest en afstemt. Met een muzikale activiteit die goed is afgestemd op de cliënten, kunt u ouderen met dementie lang, goed en op positieve wijze contact maken! Want hoe meer u afstemt, hoe groter de beleving.

Lees verder

• Muziekquiz voor dementerende ouderen
• Dementerende ouderen: contact maken om te communiceren
• Dementie & knutselen: Kleuren & kleurboeken bij dementie
• Dementerende ouderen: familiefoto's bekijken stimuleert
• Alzheimer en Cafeïne: preventief en genezend koffie drinken?