Making a Murderer: het verhaal van Steven Avery

De tiendelige documentaireserie "Making a Murderer" van Netflix, een online streamingsdienst, is uitgebracht op 18 december 2015. De documentaire neemt je mee in het verhaal van Steven Avery. Avery heeft achttien jaar lang vastgezeten voor een zedenmisdrijf dat hij niet heeft begaan. Na zijn vrijlating spant Avery een proces aan tegen politie en justitie in verband met diens dubieuze rol tijdens het onderzoek. Aan dit proces komt een einde als er in 2005 een vrouw vermist wordt. Twee jaar na zijn vrijlating wordt hij aangehouden op verdenking van de moord op Teresa Halbach. De documentaire geeft een kritische blik op de beschuldigingen van de politie en het openbaar ministerie. Zo zou er sprake zijn van corruptie, werden er dwangbekentenissen afgelegd en is er geknoeid met bewijsstukken.
De documentaire begint met de vrijlating van Steven Avery na achttien jaar onterecht te hebben vastgezeten. Avery lacht naar de camera's en noemt zichzelf de gelukkigste man op aarde. Zijn zus is argwanend en spreekt haar voorgevoel uit: 'Be careful, Manitowoc County is not done with you'.

Wie is Steven Avery?

Steven Avery, geboren en getogen in Manitowoc County (Wisconsin, Amerika), woont en werkt op (het terrein van) de autosloperij van zijn vader. De familie Avery zijn de buitenbeentjes van de gemeenschap. Ze worden gewantrouwd door hun imago als lastposten, zijn laag opgeleid en leiden een armoedig bestaan.

Avery is zelf ook niet bepaald een heilig boontje. Zo is hij in het verleden al eens veroordeeld voor een overval op een café en voor de mishandeling van zijn kat, die hij eerst heeft gedoopt in benzine om het vervolgens over een open vuur te gooien. Een nicht van Avery, Sandra Morris, dient een aanklacht in tegen Avery. Avery heeft zijn nicht van de weg gereden en vervolgens bedreigd. Avery gaf toe dat hij dit heeft gedaan, omdat zij geruchten over hem verspreidde die niet waar zouden zijn. Sandra Morris was toentertijd getrouwd met Manitowoc County sheriff Tom Kocourek.

De verkrachting en mishandeling van Penny Beerntsen

In 1985 wordt Penny Beerntsen, mishandeld en verkracht tijdens het joggen op het strand. Beerntsen is een vooraanstaande vrouw binnen de gemeenschap. Avery wordt al gauw als verdachte aangewezen. Hij belandt achter de tralies voor de duur van achttien jaar. De veroordeling verliep vlot, ondanks het gebrek aan direct bewijs.

Er wordt een compositietekening gemaakt van Avery op basis van een oude politiefoto in plaats van een tekening op basis van de verklaringen van Beerntsen. Deze tekening wordt aan het slachtoffer getoond vlak voor zij de dader moet aanwijzen uit een line-up. Avery staat daar ook tussen en wordt, niet geheel onverwachts, door het slachtoffer aangewezen als de dader. Daarnaast waren er zeker zestien getuigen die een verklaring hebben afgelegd in het voordeel van Avery. Avery wordt tijdens het onderzoek behandeld als dader, niet als verdachte. Er wordt verder niet gekeken naar eventuele andere, meer voor de hand liggende, verdachten.

Proces tegen Manitowoc County

In 2003 komt Avery uiteindelijk vrij dankzij DNA-bewijs. De echte dader, Gregory Allen, is bij de politie van Manitowoc County een bekende zedendelinquent. Er volgt een proces tegen de politie en het openbaar ministerie van Manitowoc County. Er wordt onderzoek gedaan naar overtredingen en corruptie bij de politie tijdens het onderzoek en de veroordeling van Avery voor de verkrachting van Beerntsen. De rechter oordeelt echter dat er geen sprake is van overtredingen en corruptie. De politie en justitie nemen geen enkele verantwoordelijkheid en lijken er gemakkelijk vanaf te komen.

De Avery-motie

In 2005 wordt de 'Avery-motie' ingediend. Deze motie betreft een wetsvoorstel om Avery te compenseren voor zijn onterechte veroordeling. Avery eist een schadevergoeding van zesendertig miljoen dollar. Daarnaast heeft de motie tot doel om in de toekomst voorvallen als deze te voorkomen. In dat zelfde jaar komt aan het licht dat de daadwerkelijke dader, Gregory Allen, in 1995 is opgepakt voor een ander delict. Allen verklaart dan dat hij in 1985 een misdrijf is begaan waarvoor iemand anders veroordeeld is. Er is direct contact opgenomen met de politie van Manitowoc County. Die vervolgens helemaal niets met deze informatie heeft gedaan.

De moord op Teresa Halbach

Na zijn vrijlating in 2003 leidt Avery een rustig bestaan. Hij pakt zijn leven verder op en gaat weer aan het werk bij zijn vader in het bedrijf op de autosloperij. Erg lang kan hij echter niet van zijn vrijheid genieten. Twee jaar na zijn vrijlating raakt een vrouw, Teresa Halbach, vermist. Halbach had op de dag van haar verdwijning een afspraak met Avery. Zij zou een foto komen maken van een auto van Avery die te koop stond. Vrienden en familie van Halbach starten een zoektocht. De auto van Halbach wordt enkele dagen later door twee vrijwilligers gevonden op het terrein van de familie Avery. De familie mag acht dagen lang niet op hun terrein komen in verband met het politieonderzoek.

Avery wordt opgepakt en verhoord zonder dat daar een advocaat bij aanwezig is. In verband met de voorgeschiedenis die de politie van Manitowoc County heeft met Avery en om de schijn van belangenverstrengeling te voorkomen, wordt aan de agenten van (nabijgelegen) Calumet County verzocht of zij het onderzoek willen doen naar de betrokkenheid van Avery bij de vermissing van Halbach.

In eerste instantie wordt er niets gevonden op het terrein van de familie Avery. Nadat voor de derde keer de woning van Avery overhoop wordt gehaald, wordt de autosleutel van Halbach gevonden op de grond van de slaapkamer. Het lijkt vreemd dat deze sleutel nu pas werd gevonden. Wat nog vreemder is, is dat de sleutel is gevonden door James Lenk. Lenk is werkzaam bij de politie van Manitowoc County. Erg vreemd, aangezien Manitowoc County de leiding voor het onderzoek had overgedragen aan Calumet County. Er worden bloedsporen van Avery aangetroffen in de auto van Halbach. Daarnaast worden er verbrande resten gevonden van het lichaam van Halbach bij een kampvuurplaats op het erf van Avery.

Nu Avery verdacht wordt van de moord op Halbach, wordt zijn schadevergoedingsaanvraag niet verder in behandeling genomen. De familie Avery krijgen veel haatbrieven in hun brievenbus. Ook krijgt de zaak veel media-aandacht.

Brendan Dassey

Gedurende het onderzoek naar de moord op Halbach worden de familieleden van Avery verhoord. Waaronder ook zijn neef, Brendan Dassey. Dassey is geen doorsnee zestienjarige, hij is minder begaafd. Hierdoor is hij erg beïnvloedbaar en onzeker, al helemaal tijdens de verhoren. Dassey verklaart betrokken te zijn geweest bij de dood van Halbach. Zo zou hij, samen met zijn oom Steven Avery, Halbach hebben verkracht en vermoord. Na de moord zouden ze het lichaam hebben verbrand op de kampvuurplaats op het terrein van Avery. In de documentaire wordt duidelijk naar voren gebracht dat Dassey is beïnvloed door de agenten tijdens het verhoor. Dassey geeft later aan dat hij op de vragen van de politie heeft 'geraden' welk antwoord ze wilden horen. En dat hij alles dus heeft verzonnen.

De rechtszaak

In 2007 start de rechtszaak tegen Avery voor de moord op Teresa Halbach. De jury is samengesteld. De invloed van de media is groot. De zaak is breed uitgemeten op de televisie, in kranten en andere media. De verklaringen van Dassey spelen een grote rol in de aanklacht tegen Avery. Later in het proces laat het openbaar ministerie alle aanklachten die gebaseerd zijn op de verklaringen van Dassey vallen. Uiteindelijk wordt Avery alleen nog moord, het verminken van een lijk, vuurwapen bezit en vrijheidsberoving ten laste gelegd.

Het verweer van de verdediging

De beelden die de documentaire weergeeft van de rechtszaak brengen vele vreemde situaties naar voren. Situaties waarin het sterk lijkt alsof de politie van Manitowoc County wederom onjuist heeft gehandeld of misschien zelfs bewust een onschuldige man heeft willen veroordelen voor moord. Hieronder worden enkele voorbeelden opgesomd van deze situaties.

• Tijdens het onderzoek naar de verkrachting van Beerntsen is een buisje bloed afgenomen van Avery en in het archief geplaatst. Van dit buisje blijkt de zegel te zijn verbroken. Ook zit er een klein gaatje in de dop van het buisje. De advocaten van Avery bepleiten dat het mogelijk is dat het mogelijk is dat een agent van Manitowoc County dit buisje heeft gebruikt om bloedsporen van Avery achter te laten in de auto van Halbach.
• Tijdens het uitvoeren van de DNA-testen is iets voorgevallen waardoor de testen niet meer als bewijs gevoerd hadden mogen worden. Dit heeft het openbaar ministerie toch gedaan.
• De verbrande resten van het lichaam van Halbach zijn op drie verschillende plaatsen terug gevonden. Het lijkt er daardoor op dat de resten zijn verplaatst.
• De agent van Manitowoc County die de autosleutels vond, James Lenk, heeft vaker rondgelopen bij het plaats delict zonder zich te melden.

Het vonnis

Na de behandeling van de rechtszaak moet de jury overeenkomen over het eindoordeel. De jury bepaalt of de verdachte schuldig is of niet. De Jury oordeelt dat Avery schuldig is aan moord en vuurwapenbezit en Avery krijgt een levenslange gevangenisstraf. Een opvallend feit is dat de jury aan het begin van hun beraadslaging een stemronde heeft gehouden. Er waren zeven juryleden die dachten dan Avery onschuldig was. Volgens drie juryleden was Avery schuldig. De overige twee waren er nog niet over uit. Uiteindelijk, na het beraad, zijn ze tot een unaniem besluit gekomen: Avery is schuldig.

Ook opvallend: nadat de beraadslaging net vier uur was begonnen moest een van de juryleden met spoed vertrekken in verband met familie-omstandigheden. Er werd een vervangend jurylid aangesteld. Dit jurylid is niet aanwezig geweest bij de behandeling van de rechtszaak en kende de feiten dus alleen vanuit de media.

Avery is veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf voor de moord op Halbach. In dat zelfde jaar wordt ook Dassey veroordeeld tot levenslang in verband met de moord op Halbach.

Herziening

Er wordt voor zowel Avery als Dassey herziening aangevraagd. Een herzieningsprocedure is een verzoek tot een nieuw proces. De herzieningsprocedure van Avery start in 2009 (en wordt door dezelfde rechter behandeld als in zijn eerdere proces). In 2010 is de herzieningsprocedure van Dassey. De verzoeken worden voor allebei afgewezen.

Ook het gerechtshof en de Hoge Raad wijzen in 2011 een herzieningsverzoek af. In 2013 worden ook de verzoeken van Dassey bij het Gerechtshof en de Hoge Raad afgewezen. Voor zowel Avery als Dassey geeft alleen het vinden van nieuw bewijsmateriaal hoop op een nieuw proces.

Petities

Nadat de documentaire is uitgebracht op Netflix zijn er meerdere petities gestart die pleiten voor de vrijspraak van Avery en Dassey. Ook op de website van het witte huis is een petitie geplaatst. Omdat deze petitie binnen dertig dagen meer dan honderdduizend keer is ondertekend moest de president van Amerika, Barack Obama, publiekelijk reageren op de petitie. De reactie van Obama op de zaak was kort samengevat: omdat niet op landelijk niveau is besloten over deze zaak, kan hij niets doen. Alleen de staat Wisconsin kan gratie verlenen. Obama kan niets betekenen voor deze zaak.

Nieuwe advocaten

Op 11 januari 2016 heeft Avery een nieuw verzoek ingediend voor hoger beroep. Later werd ook bekend gemaakt dat Avery wordt bijgestaan door twee nieuwe advocaten. Deze advocaten, Kathleen Zellner en Tricia Bushnell, zijn bepaald geen 'kleintjes' binnen de advocatuur. Vooral Zellner staat goed bekend op het gebied van vrijspraak van onterecht veroordeelden. Zestien van haar cliënten zijn al vrijgesproken. Bushnell staat goed bekend om haar functie als juridisch directeur van het Midwest Innocence Project.