Montage, beeld en audio overgang in de filmwerld

Montage is een bekend begrip in televisiewereld en betekent simpel gezegd: een film in elkaar zetten. Er zijn verschillende technieken om dit te doen. Dit artikel bevat een uitleg van de meest gebruikte technieken. Telkens wordt het begrip gegeven met en uitleg en een meestal voorbeeld als afsluiter.

Wat is een las?

Dit betekent overgang van beeld en geluid. Het is een term die veel wordt gebruikt in de filmwereld. Je hebt het vast wel een keer gezien terwijl je na een goeie film kijkt. Het ene moment zit de hoofdrolspeler in de klas, en het ander moment ligt hij thuis op de bank. Zo zijn er nog wel honderden, dan wel niet duizenden voorbeelden van een las.

Harde las

De beeld- en/of audio-overgang vind snel plaats. Dit is niet storend voor de kijker, en zal hem of haar in de meeste gevallen niet eens opvallen.

Voorbeeld

Een voorbeeld is een interview tussen twee personen. De journalist stelt een vraag en is in beeld. Tegenover hem zit de geïnterviewde. Hij geeft een reactie en in minder dan één seconde is het beeld gewijzigd van de journalist naar de geïnterviewde.

Fade in/out

Bij deze overgang veranderd het beeld voor korte periode in zwart of wit beeld. Dit kan ook andersom. Dus dat er van zwart beeld wordt overgegaan in de scene. Door de tijdsduur van deze fade ontstaat er rust. Zo kunnen er grote sprongen worden gemaakt in het verhaal.

Superimposition

Twee beelden worden als het ware over elkaar heen gezet.

Voorbeeld

De hoofdpersoon zit in de klas en is aan het hoofdreken. Niet alleen ziet de kijker een denkend personage, zijn gedachten worden gevisualiseerd door cijfers en rekensommen door het beeld te laten flitsen.

Dissolve of crossfade

De beelden vloeien zogezegd in elkaar over.

Voorbeeld

De hoofdpersoon loopt door een lange gang. Het beeld vervaagd, en al snel ziet de kijker dat de hoofdpersoon een deur opent.

Wipe

Deze ken je vast wel. Je bekijkt een filmpje op YouTube gemaakt door amateurs. Ineens zie je een klein zwart vierkantje steeds groter worden. Het beeld is helemaal zwart, en de volgende scene begint. De wipe komt amateuristisch over.

Repetitie

Een en dezelfde handeling wordt herhaalt vaak door harde lassen (snelle overgangen).

Voorbeeld

Een vrouw loopt door het centrum. Eerst worden haar benen gefilmd, dan wordt ze helemaal gefilmd, dan zie je dat ze op haar horloge kijkt, hierop volgend wordt alleen haar hoofd gefilmd enzovoort.

Overlapping editing

Een bepaalde handeling staat centraal, deze wordt van verschillende kanten belicht. De handeling lijkt hierdoor langer te duren dan deze feitelijk is. Denk maar is aan een film waarin iemand van een gebouw springt. De spanning stijgt en de vrouw dreigt te pletter te slaan op de grond. Ze wordt uit alle hoeken gefilmd, van boven, onder de zijkant enzovoort. Gelukkig is daar Superman om haar te redden, wat een geluk.

Elleptical editing

Dit is het tegenovergestelde van overlapping editing. De handeling wordt versneld, en de tijdsduur lijkt dus korter dan deze in werkelijkheid is.

Voorbeeld

De hoofdpersoon zit in een vliegtuig die vertrekt vanaf Schiphol, een minuut later zit zij Las Vegas. De kijker hoeft niet elke seconde van de vlucht te zien. Dit ontbrekende gedeelte vult het brein zelf wel aan.

Parallel editing

Twee handelingen worden door elkaar getoond. Hierbij geldt volgend voorbeeld om het te verduidelijken.

Voorbeeld

Een jonge knaap breekt in het huis van een rijke zakenman. We zien de jonge knaap wat kastjes lostrekken. Daaropvolgend zien we de rijke zakenman die zijn auto start om weer huiswaarts te gaan. Hierna zien we de jonge dief naar boven rennen. Vervolgens volgt een beeld dat de zakenman in zijn auto het oprit oprijdt. En zo kan je nog wel even doorgaan, het principe is nu duidelijk.

Intercutting

Deze lijkt erg veel op bovengenoemde montage, maar is net wat anders. Weer worden twee handelingen door elkaar gegooid. Het verschil is dat bij intercutting de diverse handelingen direct met elkaar verbonden zijn. Denk bijvoorbeeld aan iemand die vanuit Hawaii zijn vriendin opbelt in Nederland.

Flash back

Dit woord zal je vast bekender in de oren klinken. Het houdt in dat er wordt teruggeblikt op het verleden.

Voorbeeld

Een meisje vertelt uitbundig over haar date met een jongen. Ze vertelt dat hij per ongeluk een glas omstootte. Terwijl ze dit vertelt zien we de actie gebeuren.

Flash forward

Het tegenovergestelde van flash back. Erg wordt niet teruggeblikt op het verleden. Maar er wordt een toekomstbeeld gevisualiseerd.

Voorbeeld

Zo ziet Daantje van 12 jaar (hoofdrolspeler) zichzelf over 10 jaar het voetbalveld van Ajax Amsterdam betreden.

Snijden op blik en beweging

De overgang wordt gemaakt op basis van een blik of beweging van karakters/objecten.

Voorbeeld

Denk hierbij aan een meisje dat verlegen naar de grond kijkt. Ze ziet ineens een paar schoenen verschijnen in haar blikveld. Zo nieuwsgierig als ze is kijkt ze omhoog. Nu vind de overgang plaats, en in de volgende scene zien we een vriendelijke jongen.

Gestoken las

De overgang van beeld vind niet tegelijk plaats met het geluid. Dit zorgt voor interactie tussen de scenes.

Voorbeeld

Denk maar is een man die net een promotie heeft gekregen op zijn werk. Er klinkt een motiverend en blij muziekje. Dit muziekje houdt aan terwijl de scene verspringt van in het bedrijf naar op straat. Waar de man al danst van blijdschap.

Cutaways

Er worden feiten weggelaten, die de kijker zelf aanvult. Zo wordt de kijker gemanipuleerd.

Voorbeeld

Een voorbeeld is die met een appel op zijn hoofd staat. Tegenover hem staat iemand met pijl en boog. De persoon met pijl en boog schiet. Hierop volgend zien we de appel in twee stukken op de grond liggen. Er wordt gesuggereerd dat de schutter de appel doormidden heeft geschoten.

Jump cut

Erg veel beeldovergangen achter elkaar. Meestal van één handeling. Dit heeft een schokkend effect op de kijker.

Voorbeeld

Er is een grote vechtpartij gaande in een café. Er worden snel achter elkaar veelvuldige acties gefilmd. Dan zien we iemand naar de grond gaan, iemand gooit met glazen, de ruiten worden ingeslagen, mensen slaan met barkrukken enzovoort

Beeldrijm

Het beeld gaat over in een gelijkwaardig beeld. Dit geeft de kijker een gevoel van continuïteit.

Voorbeeld

De hoofdpersoon sluit de deur, en daarop volgend wordt een deur geopend op een hele ander locatie door dezelfde persoon.

Graphic match

Het shot lijkt erg veel op het vorige shot, maar hoeft niet hetzelfde te zijn.

Voorbeeld

Iemand is keihard aan het trainen in het zwembad. Dit shot gaat over naar water, en langzaam maar zeker zien we een vrouw relaxed in bad liggen.