recensie

Filmrecensie: Black Swan

Black Swan werd genomineerd voor vijf Academy Awards De cinematografie, regie en montage werden erg gewaardeerd door critici. Daarnaast werd de film genomineerd voor de beste film van het jaar en verzilverde Natalie Portman haar nominatie voor beste vrouwelijke hoofdrol. Is al deze positieve kritiek terecht geweest?

De film

De film draait om een dansproductie van het Zwanenmeer. De producent is voor de speciale opvoering op zoek naar een danseres die zowel de rol van de witte zwaan op zich zou kunnen nemen als de rol van de zwarte zwaan. Nina, gespeeld door Natalie Portman, wil deze rol erg graag hebben. Ze beschikt echter niet over de wildheid die nodig is om de Zwarte zwaan te kunnen spelen. Een andere danseres, Lily (Mila Kunis) is echter wel geschikt voor deze rol. Bang om de rol niet te krijgen begint Nina aan hallucinaties te lijden en zakt ze steeds verder weg in haar eigen prestatiedrang.

Claustrofobische cinematografie

Black Swan kent veel overeenkomsten met Aranofsky’s eerdere film Requiem for a Dream. Beide films gebruiken de camera als instrument om de toeschouwer zich ongemakkelijk te laten voelen. Waar snelle montage en gebruik van fisheye lenzen in Requiem for a Dream zorgden voor een verontrustend beeld van drugsgebruik, wordt Black Swan gekenmerkt door handheld cameragebruik en veel close-ups. Dit zorgt samen voor een claustrofobisch gevoel waarbij het publiek totaal wordt meegenomen in de beleving van Nina. De nominatie in de categorie beste cinematografie is verdiend.

Perspectief

Het personage Nina wordt erg sterk neergezet door Natalie Portman. De vele close-ups zorgen ervoor dat de emoties van dit hoofdpersonage duidelijk worden overgebracht op de toeschouwer. Het feit dat het verhaal geheel vanuit het perspectief van Nina verteld wordt zorgt er verder voor dat de film erg onvoorspelbaar wordt, gezien haar hallucinaties. Deze manier van het vertellen van het verhaal is erg goed uitgewerkt en zorgt ervoor dat je jezelf als kijker gedurende de gehele film af blijft vragen wat er verder gaat gebeuren.

Kleurgebruik en muziek

Het kleurenpalet in de film is erg simpel gehouden. De film bestaat grotendeels uit de kleuren wit en zwart. De klassieke betekenissen voor deze kleuren (wit staat voor het goede en zwart voor het kwade) worden in deze film gebruikt om het verhaal te vertellen en tegelijkertijd visueel de thema´s te ontwikkelen. Daarnaast wordt er nog een extra symbolische dimensie toegevoegd door het feit dat het Zwanenmeer centraal staat in het verhaal. Frappant is ook dat het omslagpunt in het verhaal enorm felle, flitsende kleuren kent, iets wat verder duidelijk maakt dat kleuren een erg belangrijke rol spelen in deze film. Daarnaast is de muziek ook opvallend. De soundtrack bestaat bijna geheel uit klassieke muziek die bijdraagt aan de sfeer. Zeker op momenten dat spannende muziek te verwachten valt, zorgt het gebruik van klassieke muziek voor een ongemakkelijk gevoel. Omdat het voelt alsof de muziek niet bij die sequenties hoort, wordt de spanning vergroot.

De horrorkant van Black Swan

Toch kent ook Black Swan minpuntjes. Iets wat ikzelf lichtelijk storend vond was de manier waarop simpele horrortechnieken werden gebruikt. Ik doel hier vooral op het opeens verschijnen van bijvoorbeeld een gezicht of object vergezeld door een hard geluid. Dit soort momenten lukt het nog steeds om je de stuipen op het lijf te jagen, maar ik had toch wat meer verwacht van een regisseur die door middel van cameravoering alleen al angstaanjagende beelden kan produceren. Dat Aronofsky hiertoe in staat is laat hij in een aantal sequenties goed zien. Nina loopt gedurende de film namelijk steeds kleine wondjes op, waarvan de oorzak pas later duidelijk wordt. Ondanks dat het vaak kleine wondjes zijn is er door middel van een combinatie van montage en sterk camerawerk voor gezorgd dat deze momenten erg pijnlijk lijken. In veel films zien we karakters rondlopen met veel verwondingen, zonder dat ze hier last van lijken te hebben. In Black Swan lijkt het alsof zelfs een kleine schram al enorm veel pijn kan doen, een knap staaltje cinema.

Prima thriller

Door de al eerder genoemde claustrofobische cinematografie is Black Swan, net als Aronofsky´s eerdere film Requiem for a Dream, geen film die gemakkelijk wegkijkt. Het is niet het plot dat hiervoor zorgt, maar de manier waarop de beelden gebracht worden. Constant ben je je ervan bewust dat er op ieder moment iets onverwachts kan gebeuren. Ook de muziek, de montage en de kleuren zijn elementen die op een originele manier gebruikt worden Dit gegeven maakt Black Swan dan ook een boeiende film om te kijken, hetzij soms met tegenzin. De positieve kritieken die de film kreeg zijn dus grotendeels gerechtvaardigd. Waar Requiem for a Dream liet zien welke verschrikkelijke gevolgen drugs kunnen hebben, laat Black Swan zien hoe streven naar perfectie een mens totaal af kan breken. Een spannende thriller met een duidelijke boodschap.