Trekharmonica op Waddeneiland Ameland

De trekharmonica is een muziekinstrument dat van oudsher op de Waddeneilanden en ook op Ameland wordt bespeeld. De speelman begeleidde de zingende jongelui die uitjes op de boerenkar maakten. Tegenwoordig pakken verschillende Amelanders regelmatig de trekzak en spelen een deun en is er tijdens diverse festivals kennis te maken met het instrument. Er zijn festivals met trekzakken, volksdansers dansen onder begeleiding van het balginstrument en er zijn workshops trekharmonica spelen te volgen.

Trekharmonica of trekzak

De trekzak is de populaire benaming voor de trekharmonica, maar ook de accordeon is een trekzak. Een trekzak is een balginstrument die door duwen en trekken van de muzikant klanken uit de kast laat horen.

Speelman en speelvrouw

Op Ameland ging de speelman mee met de jongelui die op de wagen naar het oostelijke duingebied van het Oerd gingen om plezier te maken. Een trekharmonica is voor dat soort gelegenheden een ideaal instrument, omdat hij klein en makkelijk mee te nemen is. De volkse klank uit het instrument passen bij de jolige sfeer van het jongerenuitje.

Volksdansen op het Waddeneiland

De Amelander volksdansgroep werd voorheen begeleid door een speelman met trekharmonica. Tegenwoordig spelen accordeonisten mee met de Folkloristische Dansgroep de Amelanders. De Hakke-Tone, bekend van Terschelling, wordt ook op Ameland gedanst.

Wad'n Trekke op Ameland

De trekharmonica werd in het begin van de eenentwintigste eeuw nog populairder op Ameland door de oprichting van een groep trekharmonicaspelers die zich Wad'nTrekkers noemt. De Wad'nTrekkers spelen elke week in ontmoetingscentrum Ons Hol om te oefenen. Ze traden diverse keren op de Sfeermarkt in Hollum en de Ambachtelijke Dag in Ballum op. Ze luisteren een winteravondbijeenkomst in zorgcentrum De Stelp op en spelen tijdens de Hollumer Kermis. Ook hielden ze samen met trekharmonicaspelers uit Stiens een benefietconcert voor de paardenreddingboot. De Wad'n Trekkers bestaat sinds 2013 niet meer als groep. De verschillende leden van de club spelen zelfstandig verder of hebben hun instrument aan de wilgen gehangen.

Benefiet

De Amelander en Stienser trekharmonicaspelers houden in 2009 samen met het Juttersvrouwenkoor een benefiet voor de paardenreddingboot van Ameland. Ze spelen en zingen samen het landelijk bekende lied Westzuidwest van Ameland, over Ameland en de plek waar de reddingboot te water wordt gelaten. De Wad’n Trekkers en de Stienser harmonicaploeg hebben het beide op het repertoire.

Zydeco at Sea Festival

In de jaren van het festival Zydeco at Sea kwam de trekharmonica in soorten en varianten naar het eiland. De cajun trekzak en de twee- en drierijers speelden op het terras bij het badstrand van Hollum van 2005 tot 2009. Twee jaar daarvoor waren de trekzakklanken op het strand bij Nes te horen. Fenomenale trekzakspeler Wim Nagtegaal gaf zelfs een workshop op het eiland.

Celtic Music Festival

Sinds 2010 klinkt er elk jaar in juni Keltische muziek in Onder de Vuurtoren bij Hollum. De Ierse, Schotse en Bretonse muziek kent een traditie van trekharmonica spelers. Traditiegetrouw vindt er op de zondagmiddag van het festival een jamsessie plaats in Pannenkoekhuis Onder de Vuurtoren. Eilander fluitisten en trekzakspelers kunnen dan aanschuiven bij de muzikanten van het festival.

Muzikaal Bootwateren

Tijdens het festival Muzikaal Bootwateren komen veel zanggroepen, shantykoren en dweilorkesten naar het eiland. De shantykoren en zanggroepen worden veelal muzikaal begeleid door iemand op de trekharmonica.

Rôggefeest

Het Rôggefeest nodigt bijna elk jaar wel een trekharmonicaspeler uit of een groep waarbij een van de instrumenten een trekzak is. Zo speelde Rapalje er diverse keren hun Keltische muziek en was Bart Reindersma met zijn Trikitixa in 2011 te gast. Reindersma doet aan verteltheater en gebruikt zijn Baskische trekzak voor de muzikale intermezzo's. In 2007 speelde Moockerhei achter de toren in Nes. Een van de bandleden was een trekzakspeler van bijna tachtig jaar oud, die speelde dat het een lust was. Franse deunen en zeemansliederen klonken door de Torenstraat.

Workshop

Organisatiebureau Ameland Extra geeft snuffelcursussen trekharmonica voor iedereen die eens kennis wil maken met het instrument. Een oefeninstrument is beschikbaar en wie voor langere tijd een instrument in huis wil hebben, kan er een huren. Zo kan elke muziekliefhebber proeven aan het instrument en bekijken of hij het zo leuk vindt als dat hij dacht, zonder dat er meteen een instrument moet worden aangeschaft.

Drempelconcert

Vanuit diverse huizen op het eiland klinkt regelmatig trekzakmuziek. Er zijn enkele tientallen bespelers van dit balginstrument, die binnenskamers, in de tuin of op de drempel van hun huis oefenen of er zelfs een drempelconcert geven.

Lees verder

• Afvallen door te musiceren - Sousafoon of trekharmonica
• Cajun en Zydeco uit Louisiana in Zydecozity en op Ameland
• Ierland – Willie Clancy Summer School & Festival
• Ierland – The Chieftains en traditionele Ierse muziek
• Trekharmonica - diatonische en wisseltonige trekzak