Absoluut gehoor, een zeldzaam talent

Een klein deel van de mensheid beschikt over een absoluut gehoor. Dit is dus een zeldzaamheid. Deze mensen kunnen van een losse noot zeggen om welke noot het gaat. Dit is niet te trainen. Het is een aangeboren kwaliteit. Er bestaat ook zoiets als een relatief gehoor. In dat geval kan men ook noten benoemen, maar heeft men daar een referentietoon voor nodig die van tevoren wordt benoemd.

• Wat verstaan we onder absoluut gehoor?
• Onder welke groep mensen komt absoluut gehoor voor?
• De invloed van erfelijkheid en de omgeving
• Welke bekende componisten en musici hebben/hadden een absoluut gehoor?
• Zijn mensen met een absoluut gehoor om de tuin te leiden?

Wat verstaan we onder absoluut gehoor?

Absoluut gehoor (Engels: absolute pitch ability) is het vermogen om zonder referentietoon aan een noot te horen welke toon het is. Zo kan iemand met een absoluut gehoor bijvoorbeeld ook aan de claxon van een auto of aan een bel horen welke noot die voortbrengt. Het is een vrij zeldzame kwaliteit. Minder dan een op de duizend mensen heeft een absoluut gehoor.

Onder welke groep mensen komt absoluut gehoor voor?

Opvallend is dat een absoluut gehoor significant vaker voorkomt onder Aziaten dan onder Amerikanen en West-Europeanen. De vraag rijst nu of dit door genetische aanleg komt of ontstaat door een andere reden. Met andere woorden: is het aangeboren of aangeleerd? Hier is onderzoek naar gedaan. Een groep studenten aan een conservatorium in New York werd vergeleken met een groep conservatoriumstudenten uit Beijing. Allereerst werd duidelijk dat een absoluut gehoor in bepaalde families vaker voorkomt dan in andere families. Bovendien komt het net zo vaak voor bij mannen als bij vrouwen. Dat een eigenschap in familieverband voorkomt wil echter nog niet zeggen dat het in de genen zit. Vaak zijn de omstandigheden waaronder kinderen in families opgroeien immers ook nagenoeg identiek. Mogelijk betreft het families waar veel naar muziek wordt geluisterd. Het vermogen om een valse noot in een muziekstuk te herkennen is in ieder geval een erfelijke eigenschap, zo heeft onderzoek uitgewezen.

De invloed van erfelijkheid en de omgeving

Door middel van DNA-onderzoek is ook gebleken dat het hebben van een muzikaal gehoor een erfelijke eigenschap is. Toch is dit niet het hele verhaal. Ook omgevingsfactoren spelen een rol. Zo is gebleken dat mensen die een toontaal spreken vaker een absoluut gehoor hebben dan mensen die een andere taal spreken. Een toontaal is bijvoorbeeld het Chinees. Het gaat hier om een taal waarbij de toonhoogte waarop wordt gesproken van invloed is op de betekenis van het gesprokene. Uit onderzoek is echter ook gebleken dat kinderen die voor hun zesde jaar muziekles krijgen veel vaker een absoluut gehoor blijken te bezitten dan kinderen die pas na hun tiende verjaardag met muziek maken beginnen. De conclusie van een en ander is dat het hebben van een absoluut gehoor zowel op genetische aanleg als op omgevingsfactoren berust. Het maken van muziek voor het zesde levensjaar maakt de kans groter dat een absoluut gehoor ontstaat. Dat geldt dan echter weer alleen als er een genetische aanleg is. Bepaalde hersendelen waar zich de bron van deze eigenschap bevindt dienen op jongere leeftijd gestimuleerd te worden om het absolute gehoor tot wasdom te brengen.

Welke bekende componisten en musici hebben/hadden een absoluut gehoor?

Om succesvol musicus te worden is het niet nodig om een absoluut gehoor te hebben. Er zijn zelfs mensen die menen dat het eerder een handicap is omdat mensen met een absoluut gehoor van slag raken als een toon ietwat afwijkt van wat hij zou moeten zijn. Het is bovendien heel goed mogelijk om het relatieve gehoor te trainen. Dit is de eigenschap om tonen te benoemen als wel gebruik gemaakt wordt van een referentietoon. Bekende musici waarvan beweerd wordt dat ze over een absoluut gehoor beschikten zijn Frank Sinatra, Jimmy Hendrix, Beethoven, Chopin en Mozart.

Zijn mensen met een absoluut gehoor om de tuin te leiden?

Verder onderzoek heeft aangetoond dat als de tonen in een muziekstuk in de loop van het stuk worden aangepast, zelfs mensen met een absoluut gehoor dat niet merken. Er is een proef gedaan waarbij de tonen van een stuk met 33 cent werden verlaagd en geen van de aanwezigen met een absoluut gehoor kon dit horen.