Ladies of jazz: Holiday, Simone, Fitzgerald

Jazz is een muziekstroming die in het begin van de twintigste eeuw is ontstaan in de Verenigde Staten. Hij wordt ook wel swing genoemd. De bloeiperiode van de jazz lag in de dertiger en veertiger jaren van de vorige eeuw. Toch is jazz-muziek ook nu nog ongekend populair. De eerste generatie jazz-muzikanten komt uit New Orleans. Er zijn talloze bekende jazz-zangeressen zoals Billy Holiday, Nina Simone en Ella Fitzgerald. Zij hebben gemeen dat ze geen gemakkelijke jeugd hebben gehad en te maken hadden met racisme tegen zwarte mensen in de Verenigde Staten.

Billy Holiday

Lady sings the Blues

Billie Holiday (Philadelphia, 7 april 1915 – New York, 17 juli 1959) heette eigenlijk Fagan Gough. Ook genoot zij bekendheid onder de bijnaam Lady Day. Zij is wereldberoemd geworden met haar kenmerkende zangstijl. De film 'Lady Sings the Blues' is gebaseerd op de autobiografie die zij in 1956 schreef. De titel is ontleend aan een van haar populairste nummers. De rol van Billy Holiday werd vertolkt door Diana Ross. De film was een enorm succes. Het verhaal van Billy Holiday is dan ook zeer boeiend.

Hoe de carrière van Billy Holiday begon

Holiday was de dochter van twee tienerouders. Haar jeugd is gekleurd door een verkrachting op jeugdige leeftijd, hard werken als schoonmaakster en een leven in de prostitutie. Ook kwam zij vanuit de prostitutie in de gevangenis terecht. Zij werd aan het begin van de jaren dertig van de vorige eeuw op haar achttiende ontdekt door producer John Hammond toen zij optrad in een jazzclub in Harlem. Hij bracht haar in contact met klarinettist en bandleader Benny Goodman. Dit was het begin van haar succesvolle carrière.

Stijl: melancholiek en rauw

Holiday was bekend vanwege haar expressieve en soms melancholieke manier van zingen. Doordat zij, zoals kenmerkend is in de jazz, accenten vaak na de tel legde, kregen haar liedjes een swingend karakter. Door het ruige leven dat zij leidde kreeg zij een rauwe en doorleefde stem waardoor de nummers die zij zong nog authentieker gingen klinken.

Levenswijze van Holiday

Zij heeft verschillende mannen gehad maar de rode draad die door haar relaties liep was die van drugsgebruik en misbruik. Na de dood van haar moeder in 1945 zocht Billy Holiday haar toevlucht steeds vaker in alcohol en drugs. Deze levenswijze leidde ertoe dat zij gezondheidsproblemen kreeg die uiteindelijk leidden tot haar dood in 1959.

Strange fruit: aanklacht tegen racisme

Billy Holiday laat een indrukwekkende lijst met door haar gezongen nummers na. Een van haar bekendste nummers is 'Strange Fruit'. Met dit nummer veroordeelde zij het Amerikaanse racisme tegen zwarten. Het lynchen van Afro-Amerikanen in het zuiden van de Verenigde Staten werd hiermee aan de kaak gesteld. In 1978 werd aan dit nummer een Grammy Hall of Fame Award toegekend.

Nina Simone

Jeugd: vroege carrière in de muziek

Nina Simone (Tryon 21 februari 1933 - Carry-le-Rouet 21 april 2003) is de artiestennaam van Eunice Kathleen Waymon. Zij leerde al op haar vierde piano spelen en zong als kind in een kerkkoor. Zij was een van zeven kinderen. In haar autobiografie 'I put a Spell on you' vertelde zij dat alles in haar jeugd met muziek te maken had. Iedereen maakte muziek. Geen wonder dat de talentvolle Eunice de muziek in ging. Nina Simone zei eens: 'Jazz is a white term to define black people. My music is black classical music'. Nadat haar een beurs voor het prestigieuze Curtis Institute of Music in Philadelphia was geweigerd, iets dat zij als racisme betitelde, ging zij in een kleine club in Philadelphia piano spelen. Daar vroeg men haar om ook te zingen. Dat was het begin van haar zangcarrière.

De muziek van Nina Simone

Tussen 1958 en 1974 bracht zij meer dan veertig albums uit. Haar muzikale stijl was een mengeling van gospel, pop en klassieke muziek. Haar zangstijl was jazzy. Zij gebruikte veel invloeden uit de klassieke muziek omdat ze popmuziek inferieur vond aan klassieke muziek. In de jaren zestig raakte ze betrokken bij de mensenrechtenbeweging. Dit gegeven had ook invloed op haar muziek. Grote succesnummers van Nina Simone zijn 'I put a spell on you', 'my baby just cares for me', ‘Ain’t Got No – I Got Life’, ‘To Love Somebody’ en ‘Revolution’.

Racisme

Zij had gemeen met Billy Holiday dat zij een voorvechtster voor gelijke rechten voor blanken en zwarten in de Verenigde Staten was. Racisme was, ondanks het succes dat Nina Simone in Amerika had, reden voor haar om zich in het buitenland te vestigen. In 1969 verliet ze de Verenigde Staten en woonde vervolgens in Zwitserland, Barbados, Liberia, België, Engeland en Nederland. Zij voelde zich echter het meeste thuis in Afrika. Zij woonde een aantal jaren in Nijmegen waar een straat naar haar werd genoemd. In 2003 stierf zij in Frankrijk.

Ella Fitzgerald

First Lady of Song

Het aantal succesvolle nummers dat Ella Fitzgerald (Newport News, Virginia, 25 april 1917 - 15 juni 1996 Beverly Hills, Californië) op haar naam heeft staan is schier oneindig. Zij zong onder andere het bekende 'Summertime', 'Every time we say goodbye', 'The Lady is a Tramp' en 'Mack the Knife'. Ella Fitzgerald was een tijdgenoot van Billy Holiday. In tegenstelling tot Holiday had haar stem echter een veel groter bereik, wat haar de bijnaam 'First Lady Of Song’ opleverde. Zij had een bereik van drie octaven. Zij trad op met vele bekendheden, onder wie Count Basie, Duke Ellington, Nat King Cole, Frank Sinatra en Louis Armstrong.

Vroege jaren van Ella Fitzgerald

Ella Fitzgerald verhuisde als baby met haar moeder die kort daarvoor van haar vader was gescheiden naar New York. Haar moeder overleed toen Ella vijftien was en Ella werd dakloos. Op haar zestiende deed zij mee aan een talentenjacht in het Apollo Theatre in Harlem. Zij zingt daar het lievelingsliedje van haar moeder: 'Judy' en wint daarmee de eerste prijs. Dat is het begin van haar zangcarrière. Zij treedt veel op in jazzclubs in het oosten van de Verenigde Staten. In 1936 neemt zij haar eerste plaatje op. In 1942 verlaat Fitzgerald de band waarmee zij optrad en begint zij haar solocarrière. Zij heeft vele hits. Inmiddels was zij getrouwd met een dokwerker, hetgeen geen gelukkig huwelijk was. Evenals Billy Holiday en Nina Simone is zij een fel tegenstandster van racisme tegen zwarten.

Succes: beroemde songs en optreden met Sinatra, Peterson en Pass

Na de Tweede Wereldoorlog legt zij zich toe op de vertolking van 'The Great American Songbook', een verzameling succesnummers van bekende Amerikaanse componisten als Cole Porter, de gebroeders Gershwin en Johnny Mercer. Halverwege de jaren zestig maakt zij een uitstapje naar de film, maar haar zangcarrière blijkt een stuk succesvoller te zijn. Bekend is haar vertolking van 'Mack The Knife', een echte jazzklassieker. Met nummers als 'Sunny' en 'I Heard It Through The Grapevine' betreedt zij het poppodium. Onder leiding van haar manager Norman Granz geeft zij zich in de zeventiger jaren weer over aan de jazz en treedt zij op met de groten der aarden onder wie Frank Sinatra, Oscar Peterson en Joe Pass.

Laatste concert van Ella Fitzgerald

Haar laatste concert geeft Lady Ella in 1991 in Carnegie Hall in New York. Als gevolg van diabetes worden haar beide onderbenen geamputeerd. Ella Fitzgerald overlijdt in 1996 op 79-jarige leeftijd.

Lees verder

• Jacques Brel, chansonnier en provocateur
• Brian Jones, jong gestorven Rolling Stone
• Janis Joplin: een mythe met een rauwe stem