Jacques Brel, chansonnier en provocateur
Jacques Brel (8 april 1929 – 9 oktober 1978) was een Belgische zanger en liedjesschrijver die gevoelige mooie liedjes componeerde en zong. Hij had veel fans, in eerste instantie in België en Nederland en later in de hele wereld. Bekende nummers van Brel zijn onder andere 'ne me quitte pas' en 'le moribond'. Vertaalde versies van 'ne me quitte pas' zijn gezongen door grote artiesten als Dusty Springfield, Frank Sinatra en Neil Diamond. Ook speelde Brel in een aantal films. Hij was een persoonlijkheid die intens leefde en geen blad voor de mond nam. Nog steeds is Jacques Brel erg populair. Hij is een van die zangers wiens roem groot blijft ondanks het verstrijken van de jaren.
Vroege jaren
Brel werd op 8 april 1929 geboren in het Belgische Schaerbeek. Hij begon op zijn vijftiende met schrijven, geïnspireerd door de boeken van Jules Verne en Jacques London. Na eerst enige tijd met een theatergezelschap te hebben gewerkt ging hij werken in de papierfabriek waar zijn vader vennoot was. Hij werkte daar tussen 1947 en 1953. Brel was toen al een liefhebber van klassieke muziek en besloot zich voorzichtig te gaan bezighouden met het Franse chanson.
Het Franse chanson
Hij schreef zijn eerste liedjes begin jaren 50. In 1950 trouwde Brel met Thérèse Michielsen. Hun dochter, Chantal, werd geboren in 1951, het jaar waarin Jacques Brel begon met zingen hoewel dat door zijn familie niet erg werd gewaardeerd. In 1953 bracht hij zijn eerste 78-toerenplaat uit. In dat jaar, het jaar waarin zijn dochter France werd geboren, ging hij naar Parijs. Daar had hij wisselend succes. Hij dacht dat de Franstalige radio zijn liedjes wel zou promoten maar dat was niet het geval. De liedjes van Brel spraken er niet aan. Hij keert terug naar België waar hij in 1955 zijn debuut maakt In de Brusselse Ancienne Belgique. Hij verzorgde daar een week het voorprogramma van Bobbejaan Schoepen. Hij vestigt zich met zijn gezin in Montreuil.
Doorbraak en succes
Zijn echte doorbraak vond plaats in 1956 met het lied 'Quand on n'a que l'amour'. In 1958 wordt zijn derde dochter geboren, Isabelle. Zijn vrouw gaat dan met hun drie dochters gescheiden van Brel leven hoewel de relatie nooit definitief verbroken werd. Jacques Brel was een rokkenjager en hield er verschillende minnaressen op na. Dat was een publiek geheim. In januari 1959 tekende Brel een platencontract met Philips Records. Hij ging uitgebreid op tournee en zong met onder andere Serge Gainsbourg en Charles Aznavour.
Gevoelige liedjes
Eind jaren 50 had hij een grote schare aanhangers in Frankrijk. Hij was zelfs zo populair dat hij werd uitgenodigd om het eindejaarsconcert te verzorgen in het vernieuwde Bobino in Parijs. Het werd een grandioos succes. Hij begeleidde zichzelf niet langer op de gitaar maar legde zich helemaal toe op zijn liedjes die hij op theatrale wijze ten gehore bracht. In de periode tot 1967 leidde Brel een druk leven. Het niveau van zijn liedjes bleef hoog. Aanvankelijk was Brel een clown die af en toe een gevoelig liedje zong. Naarmate zijn carrière vorderde werden zijn liedjes serieuzer en vooral gevoeliger. Hij aarzelde niet om zijn persoonlijke pijn op het toneel naar voren te brengen. Hij was in staat een gevoelige snaar bij velen te raken, zelfs in landen waar de Franse taal normaal gesproken een barrière vormt. In 1965 trad Brel op in Moskou en in de Carnegie Hall in New York.
Latere jaren en afscheid
Brel leidde intussen een intens leven dat gepaard ging met roken en drinken. Hij leidde een ongezond bestaan wat hem uiteindelijk opbrak. Vanaf 1967 ging Brel het daarom rustiger aan doen. Hij ging zich onder meer bezighouden met musical en film. Ook kocht hij een jacht waarmee hij rond de wereld wilde zeilen. Zijn carrière als filmacteur bracht niet het succes dat hij ervan had verwacht. De films die hij zelf regisseerde flopten. Hij was als zanger ongeëvenaard maar dat succes viel hem als acteur niet ten deel. De laatste jaren van zijn leven besteedde Brel aan zijn passie voor zeilen.
Wereldreis per zeiljacht
Hij kocht in 1974 het zeiljacht de Askoy II. Hij wilde nog steeds de wereld rondzeilen. In juli van dat jaar vertrok hij voor zijn wereldreis samen met zijn minnares Maddly en zijn dochter France. In augustus keerde Brel alweer terug naar Frankrijk. Tijdens zijn reis langs de Azoren vernam hij dat zijn goede vriend, Jojo, was overleden. Hij bezocht de begrafenis en bleef tot september in Frankrijk omdat zijn dochter Chantal trouwde.
Longkanker
In oktober onderging hij een aantal medische onderzoeken op de Canarische Eilanden. Hij bleek een kleine tumor in zijn linkerlong te hebben. In november werd hij met spoed opgenomen in een ziekenhuis in Brussel waar hij aan de linkerlong werd geopereerd. Hij had toen al gevorderde longkanker. Zijn dagen waren geteld. Hij maakte bekend dat hij in zijn eentje in vrede wilde sterven. Dat gebeurde in 1978. Hij stierf in Frankrijk en werd begraven op Hiva Oa, een eiland in de Stille Oceaan dat deel uitmaakt van de Marquesaseilanden (Frans-Polynesië). Jacques Brel is eigenlijk nooit echt in de vergetelheid geraakt. Vele artiesten zingen nog zijn liedjes.
Persoonlijkheid
Jacques Brel was iemand die geen blad voor de mond nam. In zijn optredens straalde hij vaak een enorme felheid of een intense gevoeligheid uit. Hij leefde ook zeer intens en heeft eens gezegd liever alle mogelijke fouten te willen maken dan dingen na te laten uit angst fouten te maken. Hij werd door velen, vooral vrouwen, bewonderd en aanbeden. Anderen verguisden hem vanwege zijn krasse uitspraken over bijvoorbeeld burgerlijkheid en het katholieke geloof. Hij was een grote persoonlijkheid, een die in België niet snel zijn gelijke zal vinden.
Uitspraken
- Je moet de rijke niet uithangen als je geen centen hebt.
- Er is niks zo slecht voor de gezondheid als het leven zelf. Het leven stelt niks voor. Het is een interessant biologisch voorval, maar verder niks.
- Een artiest is een geval voor psychiaters. Maar nog veel erger is de artiest die zijn ei niet kwijt kan. Daar kan geen enkele dokter iets aan verhelpen.
- Ik heb zeventien, achttien jaar lang gezongen, en voor iedere voorstelling van angst gekotst. Had ik drie optredens, dan kotste ik drie keer, uit angst. Je voelt je nooit op je gemak voor drieduizend mensen met wie je tevoren geen glas gedronken hebt.
- Ikzelf ben nooit geschokt door mijn liedjes. Het zijn altijd de anderen die erdoor geschrokken zijn.
- Het is bijzonder onvriendelijk van God om ons niet te waarschuwen voor het uur van onze dood.
Liedjes
Liedjes van Brel zijn onder andere:
- Ne me quitte pas (Laat me niet alleen / If you go away) (1959)
- Les Flamandes (1959)
- Marieke (1961)
- Le moribond (De stervende / Seasons in the sun) (1961)
- Le Plat Pays (Mijn vlakke land) (1962)
- Amsterdam (1964)
- La chanson des vieux amants (Liefde van later) (1967)
- Voir un ami pleurer (Een vriend zien huilen) (1977)
- Bruxelles (Brussel/Liesbeth List) (1963)
Lees verder