Band Aid: de muzikale geldinzamelingsacties van Bob Geldof

Band Aid is het muzikale liefdadigheidsproject van Bob Geldof dat in 1984 wordt opgezet om geld in te zamelen tegen de hongersnood in Ethiopië. Zowel in 1989 als in 2004 en 2014 is het project opnieuw actief. In alle gevallen gaan de opbrengsten naar Afrika. Na de hongersnood in Ethiopië en Soedan is het dodelijke ebola-virus in West-Afrika in 2014 de drijfveer voor Geldof Band Aid wederom in te schakelen om geld binnen te halen. Een terugblik op de vier edities.

De muzikale geldinzamelingsacties van Bob Geldof

Band Aid wordt in 1984 in het leven geroepen door de Ierse zanger en muzikant Bob Geldof. Aanvankelijk is het bedoeld als een eenmalige muzikale geldinzamelingsactie tegen de hongersnood in Ethiopië. De aanhoudende hongersnood in het land en later in Soedan doen Geldof besluiten het project nieuw leven in te blazen. De uitbraak in 2014 van het dodelijke ebola-virus in West-Afrika is andermaal aanleiding voor de filantroop geld in te zamelen. De Band Aid-projecten en de daaropvolgende liefdadigheidsconcerten Live Aid en Live 8 leveren hem internationale faam op. Door koningin Elizabeth II wordt hij benoemd tot Ridder Commandeur in de Orde van het Britse Rijk. Een terugblik op de vier edities en het ontstaan van Band Aid.

1984 - Band Aid: Do they know it's Christmas?

De Britse omroep BBC speelt in het najaar van 1984 een grote rol in het aangrijpend in beeld brengen van de armoede en hongersnood waaraan de inwoners van Ethiopië worden blootgesteld. Bob Geldof is zo geraakt door wat hij ziet dat hij er iets aan wil doen. Zich realiserend dat deze beelden in andere westerse landen indruk zullen maken, zoekt hij steun. Maar hij begint in Engeland.

Feed the world

Bob Geldof richt korte tijd later samen met Midge Ure (bekend van de groep Ultravox) een liefdadigheidsgroep op onder de naam Band Aid met als doel geld in te zamelen ter bestrijding van de hongersnood in Ethiopië. De naam Band Aid heeft een dubbele betekenis. Het is het Engelse woord voor pleister (in dit geval een soort van pleister op de wond) en het gaat om een collectief van muzikanten die hulp bieden. Beide initiatiefnemers zijn als componist en producer de makers van Do they know it’s Christmas?, het lied dat speciaal voor het project ontstaat. Het overheersende thema is ‘Feed the world’.

Het lied wordt op zondag 25 november opgenomen en ligt vier dagen later al in de winkels. In veel landen bereikt het de eerste plaats van de hitparade, vaak meteen gevolgd op nummer twee door Last Christmas van Wham!, die andere populaire kersthit van 1984. Overigens heeft Wham! de royalty's uit hun hit ook geschonken aan het Band Aid-project. Enkele van de tientallen deelnemende artiesten aan Band Aid zijn Paul Young, Boy George, Bono, George Michael, Phil Collins en Sting.

In Engeland worden van de single in enkele weken tijd drie miljoen exemplaren verkocht en is daarmee in eigen land één van de drie best verkochte singles aller tijden. Tijdens de kerst van 1985 komt het nummer opnieuw binnen in de hitparade en bereikt een derde plaats.

Dreigend conflict met regering

In een interview voor de BBC-radio belooft Geldof dat alle inkomsten ten goede zullen komen van het goede doel. Dit brengt hem aanvankelijk in de problemen omdat de Britse regering weigert de BTW los te laten. Als Geldof hierover hoog opspeelt richting premier Thatcher wordt deze belasting, mede onder druk van de publieke opinie, teruggestort ten gunste van het liefdadigheidsproject.

Meerdere initiatieven

In navolging van het grote succes van Band Aid volgen in de eerste maanden van 1985 in meerdere landen (waaronder Canada, Frankrijk en Spanje) vergelijkbare liefdadigheidssingles, waarvan We are the world van het Amerikaanse collectief USA for Africa de bekendste is. Alle initiatieven hebben hetzelfde doel, namelijk geld inzamelen tegen de hongersnood. Zowel Do they know it’s Christmas? als We are the world zijn nog jaarlijks in de kersttijd te horen op de radio, hoewel laatstgenoemde geen specifiek kerstnummer is.

Live Aid

Op zaterdag 13 juli 1985 organiseert Geldof het liefdadigheidsconcert Live Aid dat zowel in Londen als, later op de dag, in Philadelphia plaatsvindt en wereldwijd op de televisie wordt uitgezonden. De opbrengsten uit Live Aid zouden uiteindelijk oplopen tot zo'n 150 miljoen Britse ponden.

Live 8

Op 2 juli 2005 wordt, voorafgaand aan de Schotse G8-top inclusief Zuid-Afrika, een serie concerten gehouden die samenvallen met de twintigste verjaardag van Live Aid. Het doel van Live 8 is het uitoefenen van druk op de G8-landen om hun handelsbelemmeringen op te heffen die in het nadeel van de ontwikkelingslanden zouden werken. De G8-landen moeten tevens hun ontwikkelingshulp vergroten tot de afgesproken 0,7% en het uit 1997 stammende klimaatverdrag van Kyoto ter vermindering van de uitstoot van broeikasgassen ratificeren.

1989 - Band Aid II

Als in 1989 in Ethiopië een nieuwe hongersnood is uitgebroken vraagt Bob Geldof begin december aan Pete Waterman of hij een nieuwe versie van het lied wil maken met de beroemde sterren van dat moment. Deze versie van Do they know it's Christmas?, waarvan de opbouw enigszins afwijkt van de eerste uitvoering, is geproduceerd door het in de jaren tachtig succesvolle trio Stock, Aitken, Waterman. Aan de opname wordt meegewerkt door o.a. Jason Donovan, Kylie Minogue, Chris Rea, Cliff Richard & Lisa Stansfield.

2004 - Band Aid 20

Een nieuwe incarnatie vindt plaats in 2004. Aanleiding is ditmaal het gewapende conflict in Soedan tussen milities van de regering en rebellengroepen in de regio Darfur. Het uiteindelijke gevolg is een oorlog met 300.000 doden en twee miljoen vluchtelingen.
De single uit deze editie van Band Aid, waaraan onder andere meegewerkt wordt door (opnieuw) Bono, Chris Martin, Dido, Snow Patrol en Robbie Williams, wordt in Engeland de meest verkochte van 2004. Nieuw aan deze versie is een rap van rapper Dizzee Rascal. De versie van Band Aid 20 belandt, net als de twee voorgaande edities, meteen op de eerste plaats in de Britse hitparade.

2014 - Band Aid 30

Band Aid 30 is de naam die in 2014 aan het project wordt gegeven dat in het leven is geroepen ter bestrijding van het dodelijke ebola-virus in West-Afrika. Na driemaal aandacht te hebben gevraagd tegen de hongersnood in Afrika is de besmettelijke virusziekte die wordt veroorzaakt door het ebolavirus de drijfveer voor de vierde Band Aid. De getroffen landen zijn met name Guinee, Sierra Leone en Liberia.

Voor het eerst worden van Do they know it’s Christmas? versies in verschillende talen opgenomen; de Franse versie heet Noël est là terwijl de Duitse versie dezelfde titel heeft als het origineel. De afwijkende versies worden opgenomen met artiesten uit de betreffende landen.

Via de website van de Britse Charity Commission is inzichtelijk hoe de verkregen inkomsten zijn besteed.