The Moody Blues: Nights in white satin

‘Nights in white satin’ van het album 'Days of future passed' kan beschouwd worden als het meest invloedrijke nummer uit het repertoire van The Moody Blues; het fundament waarop hun latere muziek is gebouwd. Ooit begonnen als R&B-groep wordt al gauw overgeschakeld naar de symfonische richting waarmee de groep definitief doorbreekt en tot op de dag van vandaag een trouwe schare fans kent. In 2015 ging de groep op tournee in Engeland terwijl in juni ook Amsterdam eenmalig werd aangedaan. ‘Nights’ met zijn orkestrale aanpak ontbreekt op geen enkele setlist.

The Moody Blues

Op het debuutalbum van The Moody Blues uit 1965 met zanger Denny Laine ligt de nadruk nog op Amerikaanse R&B-nummers van andere componisten, waarvan hun uitvoering van Go now de bekendste is geworden. Maar met Laine’s vertrek en de komst van Justin Hayward en John Lodge slaat de groep een nieuwe muzikale richting in met alleen eigen composities waarin de nadruk komt te liggen op symfonische en orkestrale klanken. In België beginnen ze met het schrijven van nieuw materiaal. The Moody Blues bestaan ten tijde van Nights in white satin uit Justin Hayward (gitaar), John Lodge (basgitaar), Graeme Edge (drums), Mike Pinder (keyboards, mellotron) en Ray Thomas (fluit, percussie).

Symfonische rock

De muziek van The Moody Blues valt onder de categorie symfonische rock. Kenmerkend voor deze stroming is de lengte en de wisselingen in tempo van de muziek en de niet zelden poëtische teksten. Vaak worden ook klassieke invloeden verwerkt. Een andere benaming voor deze muziek is progressieve rock.

Days of future passed

In 1967 wordt het album Days of future passed opgenomen met The London Festival Orchestra. In werkelijkheid heeft dit orkest The Moody Blues nooit daadwerkelijk begeleid en heeft ook nooit bestaan. Deze naam wordt gegeven aan dit studio-orkest en hiermee staan ze op het album vermeld. De delen van het orkest zijn afzonderlijk opgenomen en later samengevoegd met de door The Moody Blues opgenomen delen. De belangrijkste orkestklanken worden echter door Mike Pinder gespeeld op de mellotron, een instrument dat in de jaren zestig is ontwikkeld en ook in de popmuziek wordt gebruikt. Kenmerkend is het zwevende geluid dat het toetsinstrument produceert. Een bekend voorbeeld van het gebruik ervan is te horen in het intro van The Beatles' Strawberry Fields Forever.

De oorspronkelijke opzet van de platenmaatschappij was om de groep en de orkestleden tegen geringe kosten een rockversie van New world symphony van Antonín Dvorák te laten opnemen. Deze opnamen zouden worden gebruikt om de verbeterde stereogeluiden anno 1967 met het zogeheten Deramic Sound System te kunnen laten horen. De groepsleden kozen ervoor eigen nummers te gebruiken. Een keus die zou leiden tot de wereldwijde doorbraak van The Moody Blues.

Justin Hayward

Nights in white satin gaat over een onbeantwoorde liefde en is geschreven door Justin Hayward. Hij schreef het toen hij negentien jaar was en zijn toenmalige vriendin hem wit satijnen lakens cadeau gaf. Het lied heeft een totale lengte van 7 minuten en 38 seconden. Voor de Amerikaanse radio, waar liedjes van drie minuten in de jaren zestig de standaard zijn, is dit duidelijk te lang. Aanvankelijk wordt als single voor de Amerikaanse markt gekozen voor het kortere Tuesday afternoon.

‘Nights in white satin’ afwijkend in meerdere opzichten

Andere nummers van het album zijn ook nauwelijks op de radio te horen omdat alle muziek in elkaar overloopt waardoor het lastiger is het juiste begin van een bepaald nummer te bepalen. De afwijkende driekwartsmaat van het nummer is ook zeer afwijkend van de gangbare vierkwartsmaat. Kortom, het gaat tegen alle regels van de popmuziek in. Dit verklaart ook het beperkte commerciële succes in die dagen. In Seattle is het nummer korte tijd wél bekend geweest omdat de discjockey in een nachtuitzending het tijd vond voor een rookpauze en ter overbrugging het langste nummer liet horen wat op dat moment voorradig was: Nights in white satin.

Met de komst eind jaren zestig van steeds meer langere nummers (denk bijvoorbeeld aan Hey Jude) komt hierin langzamerhand een kentering, waardoor het nummer in 1972 in een ingekorte single-uitvoering alsnog een grote hit in de Verenigde Staten wordt. Op deze korte versie zijn vooral de orkestdelen en het gedicht aan het eind weggelaten. Ook het album Days of future passed trekt dan opnieuw de aandacht. Overigens is de groep in 1972 dan al doorgebroken met de latere albums waardoor belangstelling ontstaat voor hun eerdere werk.

Late lament

Het gedicht aan het eind van het nummer is getiteld Late lament en is afzonderlijk opgenomen. Het is geschreven door de drummer, Graeme Edge, en wordt verteld door Mike Pinder. De laatste tekstregel van dit gedicht is gelijk aan de eerste zin van het gedicht waarmee het album opent, waarmee de cirkel van een etmaal rond is.

Conceptalbum

Het album waarop Nights in white satin staat is uitgebracht in november 1967 en is een zogeheten conceptalbum. Op een conceptalbum vormen de muzikale en tekstuele onderdelen een overheersend thema. Vooral in de rockmuziek kwam dit genre in de jaren zestig en zeventig veelvuldig voor.
Days of future passed is opgebouwd rond verschillende tijdsmomenten in een etmaal in chronologische volgorde, zoals de dageraad (dawn), de middag (afternoon) en de avond. De nummers op het album hebben de volgende titels:

1. The day begins - Morning glory
2. Dawn - Dawn is a feeling
3. The morning - Another morning
4. Lunch break - Peak hour
5. The afternoon - Afternoon (Tuesday?) / Time to get away
6. Evening - The sun set / Twilight time
7. The night - Night in white satin / Late lament

Wat opvalt aan de door David Anstey ontworpen hoes van het album is dat het viermaal 90° gedraaid kan worden waarbij telkens nieuwe figuren zichtbaar worden.

Ander gebruik van het nummer

Nights in white satin is gebruikt in meer dan vijftien films, waaronder A Bronx tale (Robert de Niro, 1993) en Dark shadows (Tim Burton, 2012), en is door meer dan zeventig andere artiesten opgenomen. De meest voor de hand liggende versie is van The London Symphony Orchestra uit 1977 op hun album Classic rock waarop ook negen andere 'klassiekers' uit de popmuziek in een orkestrale versie staan.

The Dickies, een Amerikaanse punkbank, neemt het nummer in 1979 op in een uptempo uitvoering. Soms gebruiken The Moody Blues deze versie bij het uitvoeren van een soundcheck.