Sir George Martin: producer, arrangeur, manager en componist

George Martin (1926-2016) is het meest bekend door zijn intensieve betrokkenheid als producer van nagenoeg al het materiaal van The Beatles. Door sommigen wordt hij gezien als de vijfde Beatle, een benaming waarvan hij zich altijd heeft gedistantieerd. Martin is van grote invloed geweest in de muzikale ontwikkeling van ‘gewone’ popliedjes naar de meer gecompliceerde, orkestrale nummers van de groep. Maar zowel voor als na The Beatles heeft George Martin een gevarieerde carrière als producer en componist. Als waardering voor al deze verdiensten ging hij de laatste twintig jaar van zijn leven als Sir George Martin door het leven.

Sir George Martin (1926-2016)

George Henry Martin wordt geboren in Londen op 3 januari 1926. Hij heeft zich als producer, arrangeur, componist, musicus en dirigent met uiteenlopende muziekgenres beziggehouden, variërend van pop, rock, klassiek tot muziek voor films en televisie. Door zijn werk als producer wordt hij beschouwd als één van de meest succesvolle producers uit de moderne muziekgeschiedenis. In eigen land is hij goed voor dertig nummer 1 hits.

Platenmaatschappij EMI

Na zijn opleiding aan de Guildhall School of Music and Drama eind jaren veertig werkt Martin korte tijd voor de BBC op de klassieke afdeling. Hij bespeelt zelf inmiddels piano en hobo. In 1950 komt hij in dienst bij de Britse platenmaatschappij EMI waar hij zogeheten ‘novelty records’ (komisch bedoelde nummers) produceert. Hij werkt onder meer met acteur Peter Sellers en de Britse komiek Spike Milligan. In 1952 heeft hij in dit genre zijn eerste succes met het door Peter Ustinov uitgevoerde Mock Mozart.

Manager en producer bij Parlophone

In 1955 wordt hij manager van het van oorsprong Duitse platenlabel Parlophone, destijds onderdeel van EMI. Martin's doel is bij Parlophone ook andersoortige muziek uit te brengen, waaronder rock and roll. In 1962 brengt hij onder een pseudoniem Time beat uit, wat te beschouwen is als een vroege elektronische dance single. Doordat Martin rond 1960 commercieel doorbreekt met zijn productie van de show ‘Beyond the fringe’ verandert Parlophone van een kleine maatschappij in een lucratieve onderneming. In 1961 heeft hij zijn eerste nummer 1 te pakken als producer van You’re driving me crazy van The Temperance Seven, een Britse band die is gespecialiseerd in de jazzmuziek van de jaren twintig. Het echte grote succes voor Parlophone begint als George Martin in 1962 een contract tekent met The Beatles. EMI heeft dan al voldoende grote artiesten onder haar hoede waardoor de onbekende Beatles op het kleine, nog relatief nieuwe label worden ondergebracht.

Producer van The Beatles

Op 13 februari 1962 heeft Martin een afspraak met Brian Epstein, op dat moment manager van The Beatles. Op Epstein’s verzoek luistert Martin naar een opname van de groep. Hij vindt de groep niet veelbelovend klinken, maar de vocalen van Lennon en McCartney spreken hem wel aan. Toch krijgt Epstein het door zijn aanhoudend enthousiasme drie maanden later voor elkaar de groep bij Parlophone onder te brengen. George Martin heeft de leden van de groep op dat moment nog nooit ontmoet of ze live zien spelen. Uiteindelijk zal Martin zelf pas tekenen nadat hij een auditie van de groep heeft gehoord, wat gebeurt op 6 juni 1962 in de Londense Abbey Road studio’s. De eerste opname van The Beatles met Martin als producer is het nummer How do you do it in september. Het leeftijdsverschil tussen George Martin en de leden van The Beatles is bijna vijftien jaar, opmerkelijk groot in die dagen.

Orkestrale arrangementen

Martin’s muziekkennis heeft de muziek van The Beatles in enkele jaren getransformeerd naar het geluid dat de groep uiteindelijk wilde bereiken. Martin is mede verantwoordelijk voor de latere orkestrale arrangementen. Het is ook zijn idee om voor Yesterday en Eleanor Rigby alleen een strijkerskwartet als begeleiding te gebruiken. De trompetsolo halverwege het nummer Penny Lane is een ander voorbeeld van Martin’s ideeën, terwijl hij de barokke piano-solo speelt in het nummer In my life en samen met McCartney zorgt voor de orkestrale climax aan het eind van A day in the life. McCartney zou George Martin later gecomplimenteerd hebben door te zeggen dat hij (Martin) voor zijn leeftijd heel experimenteel bezig was. Door al zijn successen is George Martin inmiddels een veelgevraagd arrangeur en producer. Op het zogeheten White album van The Beatles uit 1968 staan de eerste nummers die door tijdgebrek vanwege andere werkzaamheden niet door Martin maar door de groepsleden zelf zijn geproduceerd.

Andere artiesten naast The Beatles waarvoor George Martin in de jaren zestig produceert zijn onder meer Matt Monro, de Merseybeat groepen The Fourmost en Gerry & The Pacemakers (drie nummer 1 hits op rij), Cilla Black en Billy J. Kramer & The Dakotas.

Componist van filmmuziek

George Martin heeft vanaf het begin van de jaren zestig voor meerdere films (deels) de muziek gecomponeerd, gearrangeerd en/of geproduceerd. Naast een aantal films van The Beatles behoren hier onder meer de James Bondfilms Goldfinger (1965) en Live and let die (1973) toe. Voor laatstgenoemde film werkt hij opnieuw met Paul McCartney samen. In de jaren 1982-1984 en 1997 zal Martin andermaal met McCartney werken als hij een aantal solo-albums produceert. In latere jaren zal hij tevens voor zowel Ringo Starr als George Harrison produceren.

Arrangeur en producer voor anderen

Eind jaren zeventig opent Martin verschillende opnamestudio’s in onder meer Londen en op het in de Caribische Zee gelegen eiland Montserrat. Deze studio’s zijn van hoogwaardige kwaliteit en worden door grote namen uit de muziekindustrie gebruikt. De studio op Montserrat is echter door een orkaan in 1989 vernietigd. In 1993 wordt andermaal een AIR Studio in Londen geopend.

Als producer werkt Martin in de jaren zeventig en tachtig met een grote verscheidenheid aan artiesten zoals Jeff Beck, America (nummer 1 met Sister golden hair), Kenny Rogers, Dire Straits, Neil Sedaka, The Bee Gees en Ultravox. In de jaren negentig komen daar nog onder andere Peter Gabriel, Kate Bush, Elton John, Elvis Costello en Cher bij. Zijn vroegere werkzaamheden met komieken en acteurs komt wederom aan de orde met George Burns, Sir Anthony Hopkins en Jonathan Pryce.

Diverse latere projecten

Anthology

In 1994 en 1995 werkt George Martin met McCartney, Harrison en Starr aan de driedelige Anthology-serie. Het openingsnummer van het laatste deel van deze serie is het in 1968 door Martin gecomponeerde en geproduceerde A beginning, een niet eerder uitgebracht nummer. Vanwege hoorproblemen geeft hij het productiewerk voor de twee nieuwe nummers van The Beatles door aan Jeff Lynne die daarmee een jongensdroom in vervulling ziet gaan.

The Rhythm of Life

In 1997 presenteert George Martin de ook in Nederland uitgezonden BBC-documentaire ‘The Rhythm of Life’. Hierin bespreekt hij verschillende aspecten van muzikale composities met professionele musici, zangers en zangeressen waaronder Brian Wilson en Billy Joel.

Candle in the wind

George Martin’s besluit zich terug te trekken uit het productiewerk komt grotendeels voort uit een in de loop van de jaren groter wordend gehoorverlies. Toch weet Elton John hem in 1997 over te halen om, naast Martin’s eigen afscheidsalbum In my life, nog eenmaal een nummer te produceren: Candle in the wind. Elton John zingt dit oorspronkelijk uit 1973 daterende lied met aangepaste tekst ’s ochtends tijdens de begrafenis van prinses Diana. 's Middags zal John het nummer in de studio opnieuw inzingen waarbij George Martin de productie voor zijn rekening neemt.

In my life

Het laatste album dat Martin uitbrengt is het in 1998 door hem samengestelde en geproduceerde In my life. Op dit album staan dertien nummers van The Beatles uitgevoerd door uiteenlopende artiesten als Celine Dion (Here, there and everywhere) en de acteurs Sean Connery (In my life) en Jim Carrey (I am the walrus). Het enige niet-Beatle nummer is het door George Martin gecomponeerde Friends and lovers.

Cirque du Soleil
In 2006 houdt Martin zich nog eenmaal bezig met materiaal van The Beatles. Samen met zijn zoon Giles, die in de voetsporen van zijn vader is getreden, verwerkt hij een groot aantal nummers uit de catalogus van de Fab Four in een tachtig minuten durende montage voor één van de shows van het Canadese circus-theater Cirque du Soleil, getiteld ‘Love’. De show staat muzikaal geheel in het teken van bewerkte en onbewerkte muziek van The Beatles.

Giles Martin

Zoon Giles Martin (1969) heeft zijn vader in de jaren negentig bijgestaan met het Anthology-project maar ook met de productie van de genoemde Cirque du Soleil-show ‘Love’. Daarnaast heeft Giles meegewerkt aan de video game ‘The Beatles Rock Band’ (2008) en de documentaire ‘George Harrison: Living in the material world’. Van Paul McCartney’s in 2013 verschenen cd New is hij verantwoordelijk voor de productie van zeven nummers.

Eigen uitgaven

George Martin heeft tevens enkele boeken gepubliceerd. In 1979 verschijnen zijn memoires over de samenwerking met John, Paul, George en Ringo in ‘All you need is ears’ en in 1993 ‘Summer of love: The making of Sgt. Pepper’ over de totstandkoming van het beroemde gelijknamige album. In 2001 verschijnt zowel een documentaire als een cd- boxset getiteld ‘Produced by George Martin: 50 years in recording’ met een terugblik op zijn carrière in de studio.

Onderscheidingen

In zijn loopbaan heeft Martin meerdere onderscheidingen gekregen waaronder, naast nominaties, diverse Amerikaanse Grammy en Britse Brit Awards:

• 1967 Grammy: als producer van het album Sgt. Peppers lonely hearts club band
• 1973 Grammy: als arrangeur voor de film ‘Live and let die’
• 1977 Brit: voor beste Britse producer over de periode 1952-1977
• 1984 Brit: voor zijn uitzonderlijke bijdrage aan de muziek
• 1993 Grammy: als producer van het album van de musical ‘The Who’s Tommy’
• 2007 Grammy: beste surround sound album en beste album voor de theatershow ‘Love’

Als waardering voor al zijn muzikale verdiensten gaat Martin sinds 1996 als Sir door het leven: Sir George Henry Martin CBE (Commander of the Most Excellent Order of the British Empire).

In 2012 ontvangt hij, op 86-jarige leeftijd, een ‘lifetime award’ bij de Golden Badge Awards voor zijn unieke bijdrage aan de Britse muziekindustrie. Op dinsdag 8 maart 2016 komt het bericht dat George Martin op 90-jarige leeftijd in zijn slaap is overleden.