Artiestennaam ontwikkelen: wat er bij komt kijken

In de wereld van de muziek en showbizz wordt veel gebruik gemaakt van artiestennamen. Dat gebeurt zowel in Nederland als in andere landen. Marilyn Monroe bijvoorbeeld, is een artiestennaam. Vaak worden artiestennamen gekozen om wat meer glamour te geven aan de artiest. Soms wil de artiest zijn privéleven en zijn artiestenleven zoveel mogelijk gescheiden houden. Niet altijd zit de familie te wachten op de publiciteit die met de carrière van het beroemde familielid gepaard gaat. Het kiezen van een goede artiestennaam is ook nog wel een dingetje. Eenmaal gekozen komt men er niet zo gemakkelijk meer los van. Men moet daarom aan veel dingen denken: hoe komt de naam internationaal over, hoe kan een naam beschermd worden, welke namen liggen goed in het gehoor en is de bedachte naam gemakkelijk te onthouden?

• Wat is een artiestennaam?
• Waarom gebruiken zangers, acteurs en presentatoren een artiestennaam?
• Pseudoniemen van schrijvers
• Hoe ontwikkelt men een goede artiestennaam?
• Google succesvolle artiesten voor ideeën
• Kies een naam die gemakkelijk te onthouden is
• Wees uniek
• Brainstorm over ideeën
• Vraag om feedback
• Creëer een alternatieve persoonlijkheid en kruip in de huid van die persoonlijkheid
• Kies een naam die goed in de markt ligt en aanslaat bij het publiek
• Denk na over het gebruiken van een artiestennaam als merknaam of als handelsmerk
• Zorg dat een artiestennaam op elk platform dezelfde is

Wat is een artiestennaam?

Een artiestennaam is een naam waaronder een artiest naar buiten treedt wanneer hij in zijn hoedanigheid van artiest is, terwijl hij als privépersoon, dus in het dagelijks leven, eigenlijk een andere naam heeft. Bij schrijvers spreekt men dan vaak van een pseudoniem. In het Engels wordt de term 'stage name' gebruikt.

Waarom gebruiken zangers, acteurs en presentatoren een artiestennaam?

Voor het gebruiken van een pseudoniem of artiestennaam kunnen allerlei redenen zijn. Meestal is de reden dat de artiest de eigen naam niet geschikt vindt voor de wereld van glamour en glitter van de showbusiness. Voorbeelden hiervan zijn de zangeressen P!nk, Bonnie St. Claire en Glennis Grace die eigenlijk respectievelijk Alecia Beth Moore, Bonje Cornelia Swart en Glenda Hulita Elisabeth Batta heten. Vaak 'verkoopt' een artiestennaam beter. Het kan ook zijn dat de gebruiker zijn afkomst uit een bepaalde familie wil verhullen omdat hij of zij niet geassocieerd wenst te worden met andere (beroemde) familieleden. Een voorbeeld hiervan is Nicolas Cage die in werkelijkheid Nicolas Kim Coppola heet, maar geen gebruik wilde maken van de roem van zijn bekende oom, de regisseur Francis Ford Coppola. Andersom komt ook voor: men wil juist wel geassocieerd worden met beroemde familieleden die al bekend staan onder een artiestennaam. Denk hierbij aan Willeke Alberti, de dochter van Willie Alberti. Pa was zeer succesvol onder zijn artiestennaam. Zijn echte naam was Carel Verbrugge. Dochter Willy die eigenlijk Willy Albertina Verbrugge heet, trad in zijn voetsporen. Soms vindt men de eigen naam eenvoudigweg niet mooi of houdt men werk en privé graag gescheiden.

Pseudoniemen van schrijvers

We zagen het fenomeen van het gebruiken van een andere naam voor het optreden in het openbaar in het verleden met name bij schrijvers. Die gebruikten een pseudoniem. Het woord pseudoniem komt uit het Grieks (ψευδώνυμον betekent letterlijk 'valse naam'). De gebruikers wilden in het dagelijks leven anoniem door het leven kunnen gaan en niet herkend worden als de schrijver van een bepaald boek. Ook de familie stelde dat soms op prijs. Een voorbeeld van een pseudoniem is Multatuli die eigenlijk Eduard Douwes Dekker heette. Multatuli is Latijn voor 'ik heb veel geleden'. Tegenwoordig worden artiestennamen vooral voor acteurs, presentatoren en zangers gebruikt.

Hoe ontwikkelt men een goede artiestennaam?

Er zijn vele manieren om aan een artiestennaam te komen. Waar moet men aan denken bij het kiezen van een artiestennaam?

Google succesvolle artiesten voor ideeën

Alvorens een artiestennaam te kiezen, kan men uiteraard inspiratie opdoen door op succesvolle artiesten te Googelen. Zo komt men erachter hoe zij aan hun artiestennaam zijn gekomen. Dat kan goede ideeën opleveren. Het is belangrijk dat de artiestennaam bij de gebruiker en zijn muziek of act past, maar ook bij diens publiek. Men kan eventueel gebruikmaken van artiestennaamgeneratoren. Ook kun men (laten) checken of de bedachte naam nog vrij is voor registratie als merk, handelsnaam en/of domein.

Kies een naam die gemakkelijk te onthouden is

Voor wie niet over een groot marketingbudget beschikt of voor een groot platenlabel werkt, wordt het lastig om een artiestennaam te promoten die uit een woord bestaat zoals Afrojack of Sting, hoewel dit soort namen wel gemakkelijk te onthouden is. Het vinden van een woord dat indruk maakt in de eigen kring, klinkt eenvoudig, maar om een artiestennaam te kiezen die uit een woord bestaat en die nog niet door iemand anders op deze aardbol wordt gebruikt is best lastig. Denk er goed over na. Het is Gordon in ieder geval gelukt om carrière te maken met een artiestennaam bestaande uit een woord. Gordon is bekend van De Toppers en Geer en Goor, maar zijn echte naam is Cornelis Willem Heuckeroth. Gordon is een naam die gemakkelijk te onthouden is, zeker na zijn optreden met Gerard Joling in de televisieserie Geer en Goor. Sophia Loren veranderde haar echte naam, Sofia Villani Scicolone, omdat deze, zeker internationaal, gemakkelijker te onthouden is. Ook namen die iets te maken hebben met het uiterlijk van de gebruiker (Meat Loaf bijvoorbeeld) worden goed onthouden, evenals namen die grappig zijn (50 Cent, Lange Frans, Ali B).

Wees uniek

'Atlas’ klinkt misschien als een goede naam voor een zanger, maar er zijn al zeker vijftig artiesten die deze naam hebben geregistreerd. Het zijn overigens niet alleen andere artiesten waarmee men concurreert, maar zo'n beetje de hele wereld. Als een pas verworven fan de zorgvuldig bedachte naam intypt, is het wel leuk als hij de betreffende artiest ook vindt en niet een schoenenzaak in Amerika. Het gebruik van een naam met een ongebruikelijke spelling of met ongebruikelijke tekens, maakt het de fans lastig om de artiest te vinden.

Brainstorm over ideeën

Het kiezen van een artiestennaam moet men niet overhaast doen. Het is daarom goed om ideeën op papier te zetten en er goed over na te blijven denken. Ook al lijken veel namen verschrikkelijk, het kan goed zijn voor het denkproces om de slechte namen eruit te filteren. Uiteindelijk komt er zeker een goede artiestennaam uit rollen. Voor artiesten die worden begeleid door managers of managementbureaus geldt dat zij vaak begeleid worden in het proces van het creëren van een naam, act, persoonlijkheid en het registreren van hun naam en logo als merk, handelsnaam of domein.

Vraag om feedback

Wanneer men meent een goede artiestennaam te hebben gevonden, test men deze bij voorkeur eerst uit bij vrienden en fans. Ook al is men ervan overtuigd de juiste artiestennaam te pakken te hebben, dan kan het toch een goed idee zijn om nog eens goed te gaan nadenken als deze mensen het niets vinden. Wie om feedback vraagt, moet er ook wel iets mee doen en deze niet naast zich neerleggen.

Creëer een alternatieve persoonlijkheid en kruip in de huid van die persoonlijkheid

Voor hen die gaan optreden als zanger, zangeres of acteur, kan het goed zijn om een fictieve persoon te creëren in wiens huid hij kruipt tijdens zijn optredens. Zo kan men tot een goede act komen en maakt men zich een beetje los van de eigen identiteit. Uiteraard hoort hier een passende naam bij. Het kan ook helpen om zich los te maken van de eigen identiteit als men bijvoorbeeld erg verlegen is. Wie in de huid van een fictief personage kruipt, gaat zich daar ook naar gedragen en niet zelden is men dan beter in staat de schroom van zich af te werpen. David Bowie is een artiestennaam, maar niet de enige artiestennaam die de artiest David Jones gebruikte. Hij veranderde gedurende zijn imposante carrière meer dan eens van imago, wat niet alleen tot uitdrukking kwam in zijn muziek en zijn acts maar ook in de verschillende namen (Thin White Duke, Ziggy Stardust en Aladdin Sane) die hij gebruikte om ten slotte als David Bowie zijn grootste faam te bereiken. Bowie worstelde met zijn identiteit en kon de diverse kanten van zijn persoonlijkheid op deze wijze tot uitdrukking brengen in steeds een ander personage. Bovendien had hij een artiestennaam nodig omdat hij een naamgenoot had die bij de popgroep 'The Monkees' zong.

Kies een naam die goed in de markt ligt en aanslaat bij het publiek

Er zijn zeker bands die naam gemaakt hebben met een provocerende bandnaam maar dat zijn de uitzonderingen. Wie onderscheidend wil zijn met zijn artiestennaam, is beter niet te grof. Het is belangrijk om een niet al te obscure naam te kiezen en rekening te houden met het genre waarin men zich begeeft. Er zijn voldoende voorbeelden te vinden van namen die goed in de zowel Nederlandse als internationale markt liggen.

Verengelsen, humor, schrijfwijze
Voor de internationale markt geldt dat het 'verengelsen' nogal eens helpt bij het betreden van de markt buiten Nederland of buiten elk ander niet Engelssprekend land. Namen die goed in de markt liggen zijn bijvoorbeeld die van Leen Huizer die bekend is geworden onder de naam Lee Towers en die van Caroline Esmeralda van der Leeuw, beter bekend als Caro Emerald. Ook de naam George Baker, echte naam Hans Bouwens, is hier een goed voorbeeld van. Hij scoorde met zijn George Baker Selection grote hits in en buiten Nederland. Freddie Mercury, de zanger van de Engelse rockband Queen, was afkomstig van het eiland Zanzibar en heette Farrokh Bulsara. Hij veranderde zijn naam doelbewust in een naam die in het Verenigd Koninkrijk beter bekte, omdat hij vastbesloten was daar en internationaal carrière te maken. Wat geldt voor 'verengelsen' kan mutatis mutandis ook gelden voor 'verfransen' of 'veritalianiseren'. Een andere manier om ervoor te zorgen dat een naam goed in de markt ligt is te kiezen voor een woordspeling. Stromae, de Franse zanger, is een woordspeling op maestro. Een speciale schrijfwijze kan er ook voor zorgen dat een naam goed in de markt komt te liggen, denk hierbij aan P!nk. Veel namen zijn gekozen omdat ze heel passend zijn voor de gebruiker (Madonna, Prince en Blondie).

Denk na over het gebruiken van een artiestennaam als merknaam of als handelsmerk

Bij het bedenken van een artiestennaam is het verstandig om er alvast rekening mee te houden dat de naam bij voldoende succes uiteindelijk zal kunnen uitgroeien tot een handelsmerk of merknaam. Men heeft een naam gekozen die goed in de markt ligt. Nu is het zaak om die plek in de markt te beschermen. Dat kun je doen door de naam te registreren als handelsmerk of als merknaam. Een handelsmerk en merknaam moeten aan een aantal vereisten voldoen. Allereerst is de naam natuurlijk bedoeld om bepaalde muziek 'in de markt te zetten'. Houd hierbij goed in de gaten wat de merknaam over de artiest en diens muziek zegt. Eenmaal gekozen, is het niet zo gemakkelijk om van een bepaald imago af te komen. Het is belangrijk om goed te weten welk publiek men wil bedienen. Bovendien is niet alles als merknaam te registreren. De naam mag niet te beschrijvend zijn en niet al door anderen voor hetzelfde doel worden gebruikt of zijn geregistreerd. Ook mag het geen verwarring teweeg brengen met andere producten die in de markt onder dezelfde naam worden aangeboden. Als een merknaam echter geregistreerd is, kunnen anderen die deze naam gebruiken juridisch worden aangepakt.

Vastleggen merknaam artiest
Registreren van een artiestennaam als merk kan bij het Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom, als het gaat om merknamen die bestemd zijn om in de Benelux te gebruiken. Het is ook mogelijk om een merk Europees (bij het Office for Harmonization in the Internal Market in Alicante) of internationaal (bij de World Intellectual Property Organisation te Geneve) te registreren. Het is verstandig hier goed over na te denken omdat er nogal wat kosten aan verbonden zijn. Behalve als merk kan men een naam dan nog als handelsmerk registreren bij de Kamer van Koophandel. De naam moet wel daadwerkelijk gebruikt worden om bescherming te genieten op grond van de Handelsnaamwet. Een andere mogelijkheid is nog om de domeinnaam te registeren, waarbij zich de keuze voordoet om bepaalde extensies (.nl, .com, .eu et cetera) te gebruiken.

Merkbescherming
Het vastleggen van een artiestennaam als merk kan handig zijn ter bescherming van de naam op zich, als men niet verward wil worden met andere artiesten die eenzelfde of soortgelijke naam gebruiken, maar kan ook nuttig zijn als men zogenaamde merchandise onder die naam wil gaan verkopen. Denk hierbij aan kleding met de naam van de artiest. DJ‘s bijvoorbeeld genereren op die manier veel inkomsten. Ze brengen producten met hun naam op de markt en sluiten daarvoor licentieovereenkomsten. DJ Tiësto heeft bijvoorbeeld zo'n gedeponeerd merk. De eerder genoemde Lady Gaga is een geregistreerd merk, overigens niet alleen in de categorie muziek, maar ook in de categorie parfums en cosmetica. Hetzelfde geldt voor de naam Marilyn Monroe.

Zorg dat een artiestennaam op elk platform dezelfde is

Zorg ervoor dat de gekozen artiestennaam op elk platform dezelfde is. Dat geldt voor YouTube, SoundCloud, Instagram, Facebook enzovoort. Als men een website maakt, is het een goed idee om de artiestennaam.nl of artiestennaam.com te verkrijgen als die nog beschikbaar is. Het kan een hele toer zijn om alles uit te pluizen, maar online zijn er wel wat hulpmiddelen te vinden die men kan gebruiken. Als men eenmaal zijn keus heeft bepaald, moet men er bij blijven. Het kan een dure grap zijn, om lopende het proces van naam te wijzigen, zeker als deze geregistreerd is als merk of als handelsnaam. Hierbij speelt ook de schrijfwijze een rol. Kies van meet af aan voor dezelfde schrijfwijze en blijf daarbij.