Chet Baker, een jazz-legende

Chet Baker (1929-1988) was een van de beste Amerikaanse trompettisten. Bakers talent en handelsmerk was de typische relaxe en melancholieke toon die hij zowel in zijn trompetspel als zang gebruikte. Chet Baker was een exponent van de cool jazzschool van de Amerikaanse Weskust in de jaren '50. Maar hij was tegelijkertijd "de mooie jongen met wie het verkeerd afliep".

Vroege jaren

Chesney Henry Baker Jr. werd op 23 december 1929 geboren in Yale (Oklahoma) als zoon van vader Chesney sr. en moeder Vera. De Bakers waren gewone blanke mensen van diep uit het plattland, boeren uit Oklahoma. Chesney sr. had een grote liefde voor muziek maken, maar moest naar de geboorte van Chet puur op overleving gerichte saaie baantjes aannemen. In de jaren twintig had hij echter als gitaar - en banjospeler rondgetoerd. De jonge Chet luisterde al op jonge leeftijd naar de radio wanneer die jazz speelde. Zijn muzikale carriere begon hij bij een kerkkoor. Zijn vader introduceerde hem in eerste instantie een trombone, maar toen die te groot voor hem bleek te zijn, koos de jonge Chet voor de trompet. In zijn jeugd kreeg Chet Baker muzikale les op de Glendale Junior High School en zat hij bij een schoolband, maar hij leerde nimmer noten lezen. Het verveelde hem. Waarom zou hij de op muziekpapier uitgeschreven noten uit zijn hoofd leren als hij een liedje kon oppakken door het één of twee te horen ? Op 16-jarige leeftijd verliet hij zijn ouderlijk huis om zich aan te sluiten bij het Amerikanse leger. De situatie thuis met een verstikkende moeder en een aan de alcohol verslaafde vader waren daar mede oorzaak van.

Leger

Om op eigen benen te staan, ging Chet Baker het leger in. WO II was ten einde en al snel werd hij gestationeerd in Berlijn.
Daar solliciteerde hij bij de 56-koppige 298th Army Band en hij veroverde de laatste plek in de trompetsectie. Als gevolg van een accute blinde-darm-ontsteking keerde hij in 1948 terug naar huis, om in 1950 weer terug te keren in het leger, dit keer in San Fransico. In dienst blies hij elke morgen het reveille, speelde muziek ter nagedachtenis van omgekomen soldaten in Vietnam, repeteerde met de legerband en trok 's avonds San Fransico in op zoek naar jamsessies. Hij kwam vaak in de Black Hawk, de beroemdste jazz-tent van San Fransico op dat moment. Muziek spelen was het enig waar hij aan dacht. Nadat hij betrapt was op het niet kunnen lezen van bladmuziek en het regelmatig gebruik van marihuana werd hij verbannen naar Fort Huachuca aan de Mexicaanse grens. Hier speelde hij nog een tijd in de 77th Army Band, een samenraapsel marihuana-wetsovertreders en andere delinquenten. In 1952 kreeg hij het klaar zich door een psychiater te labiel voor het leger te laten verklaren en keerde huiswaarts naar het zonnige Zuid-Californië.

Doorbraak

Aan de westkust van Amerika was het elke dag zomer: mooie mensen pronkten de hele dag alsof ze filmster waren en alles was er glad en perfect. Jazzmusici wilde dit ook in hun muziek terugzien. Ze wilden een glanzende perfectie om te laten zien hoe cool ze waren: een sublieme intonatie, een geweldige uitvoering, alles clean en trefzeker. In deze setting voelde Baker zich thuis. Hij de wilde werkelijkheid ontstijgen. Chet Baker vond al snel een baantje als trompettist in een dixieland-band, maar zijn eerste noemenswaardige optredens waren die met jazz-grootheid en saxofonist Charlie Parker (The Bird). In 1952 sloot Chet Baker zich aan bij het Gerry Mulligan Quartet. Dit was een fenomeen, de interactie tussen Mulligans bariton saxofoon en Bakers trompet was een voortdurende sensatie. Het leek wel of de twee een paranormaal muzikaal contact hadden met elkaar. 'My Funny Valentine', gespeeld door het kwartet en met een memorabele solo van Baker, was een grote hit, en is hedendaags nog steeds het nummer waar Chet Baker het eerst mee geassioceerd wordt.

Het succes van deze samenwerking kwam en verdween ook weer snel. Mulligan werd gearresteerd en vastgezet wegens drugsgebruik. In 1953 bracht Pacificc Jazz het album 'Chet Baker Sings' uit. Een album waarop Chet Baker ook zong. Het versterkte zijn cool-jazz imago en hij zou vanaf toen ook blijven zingen. Chet Baker won in 1954 de Downbeat Jazz Poll en vormde nog door de jaren heen diverse kwartets met o.a. pianist Russ Freeman, bassisten Carson Smith en Joe Mondragon en drummers Shelly Manne, Larry Bunker en Bob Neel. Ze waren erg succesvol.

In 1955 maakte Baker zijn filmdebuut in de film Hell's Horizon, maar hij weigerde daarna een langlopend filmcontract daarna. Hij koos voor het leven op de weg als muzikant. Zo werd hij in deze beginjaren '50 het icoon van de West Coast "cool school" of jazz.

Drugsverslaving

De drugsverslaving, die zich eigenlijk al in het leger via het marihuanagebruik had aangekondigd en definitief zijn intrede maakte in 1950, betekende het einde van de carriere van Chet Baker. In het tweede deel van de jaren '50 gaat het steeds meer bergaf met Chet Baker; hij geeft zijn instrumenten in onderpand voor geld waarmee hij drugs koopt. Er ontstaan ruzies met bandleden, er zijn mislukte optredens en zijn populariteit daalt. Begin jaren '60 zit hij meer dan een jaar vast in een Italiaanse gevangenis en wordt hij uit Duitsland en Engeland gezet vanwege drugsgebruik en overtredingen. Hij keert terug naar Noord- Californië waar hij, tussen verschillende korte gevangenisbezoeken, speelt in clubs.

Tanden

In 1966 raakte Chet Baker betrokken bij een (drugs)ruzie waarbij hij in elkaar geslagen werd. Hij verloor daarbij zijn voortanden en, mede door zijn overtollig drugsgebruik, zijn charmante en mooie James Dean- achtige uistraling. Vanaf dat moment leerde hij spelen met een kunstgebit. Van 1966 tot 1974 speelde Chet Baker vaak flugehorn. Hij nam muziek op dat gekwalificeerd werd als smooth jazz en mood music. Toen Chet Baker eenmaal geleerd had hoe hij zijn lippen moest bewegen om te kunnen spelen met een kunstgebit keerde hij terug naar de jazz-muziek, eerst optredend in New York City en later vooral in Europa.

Comeback

Vanaf 1978 trad Chet Baker het meeste op in Europa en ging hij maar een paar keer per jaar naar Amerika om daar een optreden te verzorgen. Hij werd geholpen door zijn vriendin Dian Vavre die ervoor zorgde dat hij zijn benodigheden kreeg en op tijd was voor optredens en studio-opnames. In de periode tussen 1978 en 1988 deed Chet Baker veel studio-opnamen, veelal voor kleine labels. Hij bereikte het grote publiek niet, maar critici waren het erover eens dat dit Bakers meest volwassen en vruchtbare periode was. Chet Bakers kwartet met pianist Phil Markowitz, gitarist Philip Catherine en bassist Jean-Louis Rassinfosse waren hierbij belangrijk. Tijdens zijn tournee in 1987 in Japan speelde Chet Baker levendiger, mooier en geïnspireerder dan ooit tevoren. Het live album Chet Baker in Tokio wordt gezien als een van zijn beste albums. Hoewel Chet Baker prachtig speelde, was zijn uiterlijk niet meer dat van de mooie jongen uit de jaren '50. Hij zag er veel ouder uit, dan dat hij was.

Zeedijk

Op 13 mei 1988 wordt Chet Baker, rond 3 uur 's nachts, dood gevonden op het trottoir voor het Amsterdame hotel Prins Hendrik op de Zeedijk. Het raam twee verdiepingen hoger staat open. Op zijn hotelkamer vindt men later heroïne en cocaïne. Na autopsie zijn er ook sporen van drugs in zijn bloed. Uit onderzoek blijkt dat er geen sprake is geweest van een ruzie of gevecht, en zijn overlijden wordt daarom gezien als een ongeval. Chet Baker wordt op 21 mei 1988 begraven op Inglewood Park Cemetry aan de rand van Los Angeles.