Componist: Franz Joseph Haydn

Haydn wordt wel beschouwd als de vader van de symfonie en het strijkkwartet. Samen met zijn piano sonates, piano trio's, divertmenti en missen vormen deze de grondslag voor de klassieke stijl van componeren in deze periode. Hij was een ongelofelijk hardwerkende componist, die in zijn tijd grote successen had. Het grootste deel van zijn leven bracht hij in Wenen en omgeving door.

Koorknaap

Joseph Haydn werd geboren in Rohrau, een dorp in Oostenrijk vlakbij de Hongaarse grens op 31 maart 1732. Aanvankelijk maakte hij alleen kennis met de lokale volksmuziek en dit zou invloed hebben op zijn latere composities. Maar op zijn zesde kreeg men in de gaten dat de jongen begaafd was en verhuisde hij naar Hainburg, waar het familielid Johann Matthias Franck hem onder zijn hoede nam. Hier leerde hij zowel harp als viool spelen. Op zijn achtste werd hij naar Wenen gestuurd waar hij koorknaap werd bij de St.Stehpens Kathedraal. Een aantal jaren later voegde zijn broer Michael zich bij hem. Toen Haydn de baard in de keel kreeg ontdeed het koor zich van hem rond 1750 en werd hij gedwongen op allerlei manieren in zijn onderhoud te voorzien. Hij gaf muzieklessen, trad op als violist en probeerde te componeren. Maar hij liep in het oog bij leden van de aristocratie, die zijn talent erkenden.

In Dienst van Esterhazy

In 1757 of 1759 werd Haydn in dienst genomen als Kapelmeister door hertog Von Morzin. Na verloop van tijd kreeg Von Morzin echter financiële problemen en ontdeed zich van Haydn, maar in 1761 trad hij in dienst van de Esterhazys, de rijkste, Hongaarse adel. Bijna dertig jaar lang zou Haydn zijn muziek in de paleizen van de Esterhazys componeren: het oorspronkelijke huis van de familie in Eisenstadt, het winterpaleis in Wenen en het nieuwe paleis Esterhaza op het Hongaarse platteland. Het werk bij de Esterhazys was niet makkelijk, het betekende dat er wekelijks twee opera's en twee concerten werden gegeven en dagelijks was er vraag naar kamermuziek. Haydn componeerde, dirigeerde en gaf les aan de zangers en musici. Hij had kortom een enorme hoeveelheid werk. Anderzijds zorgde deze aanstelling ervoor dat zijn muziek altijd werd uitgevoerd en dat hij een vast inkomen had.In deze periode trouwde Haydn met Maria Anna Keller, met wie hij een ongelukkig huwelijk had waaruit geen kinderen werden geboren.

Succes

Vanaf 1770 begint Haydn zijn horizon te verbreden. Hij gaat meer religieuze werken componeren en nadat de Esterhazys in 1768 een opera-huis openen legt Haydn zich ook meer toe op opera's. Een aantal voorbeelden hiervan zijn Lo Speziale (voor de opening van het operahuis), L'Infedelta delusa en Il mondo della luna. In 1779 brak er brand uit in het operahuis en in 1781 schreef Hayden een opera ter ere van de heropening: La Fedelta premiata. Zijn latere opera's zijn serieuzer van aard dan de vroegere, die meestal komisch waren. Rond 1780 maakte Haydn kennis met Mozart, met wie hij bevriend raakte. Beide mannen waren onder de indruk van elkaars werk. Het is opvallend dat Haydn in deze tijd vrijwel stopte met het componeren van opera's en concerto's, de twee genres waar Mozart vooral in uitblonk. Haydn werkte hard en had succes in heel Europa, met name vanaf de jaren tachtig. Het waren vooral zijn piano sonates, trio's en symfonieën die hem succesvol maakten.

Oratoria

In 1790 overleed Nikolaus Esterhazy, maar zijn zoon hield Haydn in dienst. Haydn was echter vrij om in Wenen te wonen en om te reizen. Daarom kon hij van de uitnodiging van Johann Peter Salomon, een Duitse impressario ingaan om naar London te gaan. Van 1791-2 en 1794-5 reisde hij naar London en trad overal op, hij componeerde twaalf symfonieën en tal van andere werken. Hij kreeg een eredoctoraat van de Universiteit in Oxford en kwam in 1795 terug in Wenen, rijk en succesvol. Nu ging hij aan het werk voor de kleinzoon van Nikolaus Esterhazy. De zes missen en twee oratoria die hij in deze periode componeerde waren zo succesvol dat er gezelschappen werden opgericht speciaal en alleen voor de uitvoering ervan. De oratoria, De Creatie en De Seizoenen, laten de eenvoudige vreugde van Haydn zien voor zijn schepping, voor mens, dier en natuur.

Invloed

Op 31 mei 1809 overleed Haydn, na een rijk leven. Zijn muziek werd inmiddels als ouderwets beschouwd, nu was het Beethoven die de dienst uitmaakte, maar Haydn werd nog steeds vereerd. Vandaag de dag worden zijn opera's niet meer uitgevoerd, maar hij wordt nog steeds beschouwd als vader van de symfonie en het strijkkwartet. Hij was de grondlegger van de structuren die later door Beethoven en andere componisten verder zouden worden uitgewerkt.