recensie

Filmrecensie Unbroken (2014)

8 januari 2015 ging de film Unbroken in Nederland in première. Deze oorlogsfilm is geregisseerd door Angelina Jolie en heeft acteur Jack O’Connell in de hoofdrol. Het is een film die (in tegenstelling tot de meeste films over de Tweede Wereldoorlog) voornamelijk over de bevrijding en het leven van krijgsgevangenen in Japan gaat. De film is gebaseerd op een waargebeurd verhaal, meegemaakt door de Italiaanse Amerikaan Louis Zamperini. Dit artikel bevat spoilers.

Louis Zamperini

Louis Zamperini, geboren op 26 januari 1917, is in zijn jeugd een lastige jongen. Hij woont als kind samen met zijn vader, moeder, broer en twee kleinere zussen. Omdat Louis slecht Engels spreekt wordt hij vaak gepest. Hierdoor gaat hij niet meer naar school en begint hij al op zeer jonge leeftijd met kleine criminele activiteiten zoals het stelen van drank en sigaretten om deze vervolgens zelf te nuttigen. Voor de politie was Louis vaak te vlug, waardoor veel van zijn rottigheid thuis onopgemerkt bleef.

Wanneer Louis weer eens in de problemen zit en hij voor de autoriteiten weg moet rennen, merkt zijn broer op dat hij behoorlijk snel kan rennen. Hij vertelt zijn jongere broertje om zijn energie niet meer in deze rottigheid te steken omdat hij daar niets mee opschiet. Op deze manier zou hij als zwerver eindigen. Hij probeert hem er van te overtuigen wat nuttigs met zijn leven te doen. Hij vertelde hem dat hij goed kon worden in hardlopen, behoorlijk goed zelfs. In het begin voelt Louis weinig voor deze aanbieding, maar hij merkt dat hij zijn frustratie weg kan rennen. Voor het eerst kan hij laten zien dat hij ergens goed in is zodat hij eindelijk zijn ouders trots kan maken.

Louis maakt vervolgens letterlijk grote stappen binnen de wereld van het hardlopen. Hij zet record na record en is plotseling geplaatst voor de 5000 meter hardlopen op de Olympische Spelen van 1936 in Berlijn. Als debutant van 19 jaar maakte hij weinig kans op de overwinning. Louis laat zich echter niet kennen en perst er een slotronde van 56 seconden uit. Dit was zo ongelofelijk goed dat hij hiermee de aandacht van Adolf Hitler trok. Hitler nodigde hem uit voor een gesprek en schudde hem de hand.

Uitgezonden

Een aantal jaar later is de wereld voor de tweede keer in oorlog en Louis wordt uitgezonden. Hij behoort tot de Amerikaanse luchtmacht en is gelegerd op de Marshalleilanden. Tijdens een zoektocht naar vermeende overlevenden in de oceaan stort Louis samen met de crew (bestaande uit elf personen) van het vliegtuig neer. Slechts drie personen overleven deze crash. Gelukkig heeft Louis snel een noodvlot gevonden. Samen met twee andere lotgenoten, namelijk piloot Russel Allen “Phil” Phillips en Francis “Mac” McNamara, dobberen ze somber rond op zee. Ze voeden zich met onder anderen albatrossen, kleine vissen en zelfs haaien. Na 33 dagen op zee overlijdt Mac en moeten Louis en Phil dus samen verder. Ze begraven Mac door hem overboord te gooien.

Omori

Na 47 dagen worden Louis en Phil verrast door een schip dat voorbij vaart. Helaas voor de twee kameraden is het de vijand: een boot van Japan. Ze worden opgepakt en als krijgsgevangenen in een kamp gezet. In dit kamp, die de naam Omori draagt, wordt Louis bij de andere krijgsgevangenen gevoegd. De krijgsgevangenen worden gezien als vijanden van Japan en ernstig mishandeld. Louis maakt hier een verschrikkelijke tijd mee. Dit komt mede door Mutsuhiro Watanabe alias "De Vogel". Dit is de tiran van het kamp die voornamelijk Louis wil straffen. Louis komt hier een paar keer bijna aan zijn einde. Desondanks alle verwondingen en verzwakkingen is hij vastberaden om deze oorlog te overleven. Deze enorme wilskracht houdt hem dan ook staande.

Jaar en dag verstrijkt en zijn conditie in het kamp verslechtert. Plots wordt hij uit het kamp geroepen om een radiobericht naar Amerika te verzenden. In dit radiobericht mag hij vertellen dat hij zijn familie mist maar hier goed behandeld wordt. Hierna krijgt hij voor het eerst in een lange tijd een goede maaltijd en verzorging. Vervolgens wordt hem een brief voorgedragen met daarin leugens die hij namens zichzelf via de radio aan Amerika moet vertellen. Als hij dit doet, dan zal hij een heerlijk leven vol lekker eten en goede kleding krijgen. Hij weigert dit te doen en wordt terug naar kamp Omori gestuurd. Eenmaal aangekomen wordt hij door Watanabe nog verschrikkelijker behandeld dan hij al deed. Omdat hij volgens Watanabe respectloos met de aanbiedingen van Japan is omgegaan moet hij leren wat respect is. Elk van de krijgsgevangenen (en dit zijn er meer dan 100) moet Louis met alle kracht in het gezicht slaan. Louis overleeft ook dit, maar hij wordt steeds zwakker. Gelukkig komen de geallieerden dichtbij en daar put hij zijn hoop uit. Een andere krijgsgevangene heeft echter gehoord dat wanneer de geallieerden zullen arriveren het hele kamp al lang geëxecuteerd is.

Naoetsu

Ondertussen wordt Watanabe gepromoveerd en mag hij het kamp verlaten om naar een ander kamp te gaan. Het andere kamp draagt de naam Naoetsu. Hij gaat tijdens een voorstelling naast Louis zitten en vertelt hem over het goede nieuws. Louis negeert hem volledig en dit vindt Watanabe niet leuk, maar hij houdt zich gedeisd. Het hele kamp is blij dat deze tiran eindelijk weg is.
Voordat de geallieerden in de buurt van Omori komen, besluit de nieuwe leiding van het kamp de gevangen niet te executeren, maar naar een ander kamp te transporteren. Het wordt een kolenmijn diep in de bergen van Japan, waar geen enkele geallieerde weet van heeft. De gevangenen die daar al werken zijn er zeker van dat ze daar ook zullen sterven. Dit nieuwe kamp heet Naoetsu, en wederom treffen Louis en Watanabe elkaar weer.

Watanabe is nog steeds boos en blijft Louis mishandelen. Na een tijd wil Watanabe van Louis af en besluit hij hem te laten executeren. Hij moet een zware balk boven zijn hoofd heffen, en het bevel luidt dat wanneer Louis deze laat vallen, hij geëxecuteerd moet worden. Louis blijft enorm sterk, ondanks wat hij allemaal mee heeft gemaakt. Hij behoudt de wil om te overleven en zich niet over te geven. Hij houdt deze opdracht verbazingwekkend lang vol, maar lijkt op een gegeven moment in te storten. Met een laatste oerkreet tilt hij de balk nog een keer helemaal boven zijn hoofd. Dit verrast iedereen. Het hele kamp staat perplex, en zo ook Watanabe. Hij verliest zichzelf en wordt boos. Hij schopt Louis naar de grond en laat hem hier achter. Hij lijkt dood, en ligt minimaal een dag op dezelfde plek, maar hij overleeft.

De bevrijding

Niet veel later komen de geallieerden overvliegen en wordt Louis Zamperini, samen met de rest van het kamp, gered. Hij komt veilig thuis waar hij direct door familie en vrienden wordt omarmd. Het laatste beeld van de film is Louis Zamperini, bijna op 81-jarige leeftijd, rennend voor de Olympische Spelen, met de vlam in zijn hand. Het is nogal ironisch dat dit de Olympische Spelen in Japan zijn, dichtbij het kamp waar hij ooit vastgehouden is.

---

Mijn oordeel

Het is belangrijk dat een film die een verhaal uit de geschiedenis vertelt dit op een correctie manier doet. Zonder deze geschiedenis te verheerlijken of voor grote delen zelf in de vullen is het Angelina Jolie gelukt om een prachtfilm te maken. Weinig mensen zouden deze film serieus nemen als het niet gebaseerd zou zijn op een waargebeurd verhaal. De film zou dan te overdreven lijken, en het zou onmogelijk zijn dat iemand zo veel mee kan maken in tijden van oorlog. Zoveel zou niemand kunnen overleven, laat staan altijd zijn rug recht houden.

Echter is niets minder waar. Deze film is gebaseerd op een waargebeurd verhaal van Louis Zamperini, een veteraan die pas in 2014 (op 97-jarige leeftijd) kwam te overlijden. De film schetst een betrouwbaar beeld van de keiharde realiteit in deze tijden van crisis. Angelina Jolie mocht de rol van regisseuse op haar nemen bij deze film. Het is haar doel om deze weerzinwekkende realiteit aan de kijker te tonen. In de film laat ze niks van deze verschrikkingen achterwegen. Alles is zonder wikken of wegen in beeld gebracht. Van het moment dat Louis door zijn vader geslagen wordt tot het moment dat hij zijn vader aan het einde van de film in de armen slaat en elk moment daartussen: het is adembenemend.

De kracht van de film ligt bij het inlevingsvermogen dat het bij de kijkers opwekt. Ondanks dat men veel leert over de Tweede Wereldoorlog blijft er een verschil tussen er over horen en het zelf meemaken. Deze film heeft het vermogen om je in die tijd te zuigen en een beter beeld te geven van wat er met mensen gebeurden en hoe ze behandeld werden. Unbroken wekte bij mij behoorlijk wat emoties op. Ik was boos, boos op de Japanners, omdat ze iemand die al een paar keer ternauwernood aan de dood ontsnapte toch keer op keer martelden. Ik had medelijden met de geallieerden, die niet kozen om te vechten en toch zoveel door moesten maken. Ik schrok van mijn woede voor de vijand en realiseerde mij direct hoe de haat in die tijd tegen bijvoorbeeld Duitsers geweest moet zijn.

Het lijkt bijna onmogelijk dat dit allemaal gebeurd kan zijn, maar juist omdat het waargebeurd is, pakt Unbroken je volledig in. Het wekt belangrijke gevoelens op. Het besef begint tijdens de film door te dringen. Ik denk bij mijzelf "Wat is het toch een voorrecht dat wij in vrijheid mogen leven". Oorlog lijkt opeens een taboe. "Waarom moet men nog oorlog voeren? Wat is het nut hier van? Het brengt louter angst, doden en trauma's". Ik vind het prachtig als een film je op deze manier kan laten filosoferen. Dan voel je wat een film met je kan doen.

Buiten het feit dat deze film prachtig weergeeft over hoe mensen in die tijd met elkaar omgingen wordt het ook duidelijk dat deze film meer wil dan alleen dat brengen. De film draait maar om één ding: blijf ten alle tijden geloven in datgene waarvoor je wil strijden. En dit kan alles zijn. Van een hardloopwedstrijd winnen tot een oorlog overleven. En in je zelf geloven, dat is wat telt.