recensie

Filmrecensie: When the Levees Broke

De documentaire When the Levees Broke (‘’Toen de dijken braken”) van de Amerikaanse regisseur Spike Lee is een aangrijpend verslag van de desastreuze gevolgen van de orkaan Katrina, die op 29 augustus 2005 over de stad New Orleans raasde. Spike Lee laat op overtuigende wijze zien dat het niet de orkaan was die de stad verwoestte, maar door het falen van de regering Bush.

Requiem in vier aktes

Regisseur Spike Lee, bekend van fictiefilms als Do the Right Thing, en 25th Hour, trok drie maanden na Katrina naar New Orleans en legde de gevolgen van één van de grootste natuurrampen in de Amerikaanse geschiedenis vast. Uit 500 uur materiaal, waarvan 100 uur door hem zelf geschoten interviews, componeerde Lee een indrukwekkend requiem dat uit vier aktes is opgebouwd, waarin achtereenvolgens de in de wind geslagen waarschuwingen aan het bod komen, de ramp zelf, de naweeën en de trage wederopbouw. Daarvoor sprak de New Yorkse filmmaker met meer dan honderd mensen uit alle lagen van de bevolking. De acteur Sean Penn, jazz muzikant Wynton Marsalis, Harry Belafonte, rapper Kanye West, burgemeester Ray Nagin, maar bovenal gewone mensen. Hun persoonlijke getuigenissen gaan soms door merg en been. Een moeder die vertelt over haar dochtertje dat verdronken is. Een jongen die op tijd gevlucht is en als hij terugkeert naar zijn ouderlijk huis, zijn moeder daar dood aantreft.

De documentaire duurt vier uur lang en het is geen seconde te lang. Tot op het laatst toe blijf je geboeid en het zou wat mij betreft nóg langer mogen duren. Puur om alleen te weten te komen hoe het met de duizenden slachtoffers, als gevolg van de ramp verder gaat. Al deze mensen heeft Spike Lee een stem gegeven.

De arrogantie van de macht

When the Levees Broke is ook een aanklacht tegen het falen van de Amerikaanse overheid en vooral de regering Bush. Pas vijf dagen nadat de stad helemaal onder water is gelopen, komen de hulptroepen op gang. Door deze trage hulp zijn vele mensen onnodig gestorven. Daarbij kwam ook nog ’s dat de duizenden evacués die in een voetbalstadion verbleven, in mensonterende omstandigheden moesten overleven.Vijf dagen lang waren ze van voedsel, water, schone kleren verstoken terwijl de temperaturen boven de 30 graden opliepen.

Mensen zaten dagen zonder hulp bovenop het dak van hun huis, de enige plek waar ze nog veilig waren voor het stijgende water. Opgezette lijken dreven al weken in de straten van New Orleans en niemand nam de moeite om ze op te bergen. Europese journalisten die de beelden van de ramp zagen dachten dat ze van een Derde Wereld land afkomstig waren en niet van de ''allmighty USA'', het rijkste land ter wereld. Bush zelf kwam pas na twaalf dagen in New Orleans opdagen om de bewoners een hart onder de riem te steken, maar toen was het al veel te laat. De reden voor de laksheid van de regering was wat Harry Belafonte : ‘’ the arrogance of power’’ noemde. New Orleans bestaat uit 80 procent uit Afro-Amerikaanse mensen, velen leefde tegen de armoede grens. En deze klasse was niet interessant voor de regering Bush. De overwegend arme, zwarte bevolking van New Orleans had geen prioriteit. Ee lokale historicus verwoordde het zo: ‘’Ik heb nog nooit meegemaakt dat mensen die zo dringend hulp nodig hebben, zo weinig hulp behoeven.” '''Dat kent geen precedent in onze geschiedenis".

Het breken van de dijken

De Amerikaanse regering heeft de bevolking willen laten geloven dat de ramp in New Orleans direct het gevolg was van de orkaan Katrina. Spike Lee laat juist zien dat het tegendeel waar is. In 1965 werden – nadat een orkaan had huisgehouden – dijken aangebracht, maar deze dijken waren slecht gebouwd en niet hoog genoeg. In de documentaire wordt duidelijk dat de regering, de wetenschappers, de ingenieurs hiervan op de hoogte waren, maar er werd niets aan gedaan om de dijken te verbeteren. Met alle gevolgen van dien. De dijken konden al het water niet aan en braken met een enorme knal, waardoor de stad voor 80 procent onder water kwam te staan en deze overstroming heeft de meeste slachtoffers geëist (1800!) en de stad totaal verwoest.

New Orleans, bakermat van de jazz

In de de documentaire zit ook een pleidooi voor het behoud van het culturele erfgoed van New Orleans, de bakermat van de jazz. In een notedop wordt de rijke muziekgeschiedenis van New Orleans uit de doeken gedaan. Zoals de indrukwekkende, traditionele jazz- begrafenissen die door een dixieland band begeleid worden. Het beroemde, elf dagen durende carnaval Mardi Gras dat jaarlijks duizenden toeristen naar New Orleans trekt en natuurlijk de dixielandmuziek zelf die in New Orleans ontstaan is. Door de ramp zijn duizenden muzikanten dakloos en werkeloos geworden.

Een jaar na de orkaan Katrina

Lee heeft When the Levees Broke ongeveer een jaar na Katrina voltooid. En een jaar na de ramp wachten minstens tweehonderdduizend inwoners wachten nog op terugkeer. Dat is bijna de helft van de stad. Nog steeds liggen delen van de stad in puin. Tienduizenden families wonen opeengepakt in stacaravans zonder uitzicht op vaste woonruimte. Oorzaken zijn de uiterst trage wederopbouw en de bureaucratie. Anno 2007 zal hierin nog niet veel verandering zijn gekomen. Met het maken van deze documentaire hoopt Lee dat hierin verandering gaat komen dat de Amerikaanse bevolking weer wordt wakker geschud en misschien om met de woorden van Spike Lee te spreken: “And maybe the public can get some politicians' ass in the government to move quicker, and be more efficient in helping our fellow American citizens in the Gulf region.” In ieder geval laat hij je na deze 4 uur durende documentaire in verbijstering achter en vraag je je af hoe dit in godsnaam mogelijk is.

Bron

Interview met Spike Lee door HBO Documentary Films (2007)

• Titel: When the Levees broke
• Genre: documentaire
• Regie: Spike Lee
• Muziek: Terrance Blanchard
• Land: VS
• Jaar: 2006
• Tijdsduur: 4 uur
• Film is vorig jaar, in 2006, vertoond tijdens het IDFA, het International Documentary Film Festival Amsterdam en is verkrijgbaar op DVD.