recensie

'The Bourne Identity': de Essentie van Overleven

Het is de ultieme nachtmerrie; je bent enorm intelligent, beschikt over vele vaardigheden, bent een ster in overleven, verkeert in topconditie en iedereen zit achter je aan. Je hebt alleen geen idee waarom…

Inhoud

• Plot
• Cast & Crew
• Achtergrond
• Kritische analyse

Plot

Nabij de kust van Marseille wordt een drenkeling, met meerdere schotwonden in zijn rug, door de bemanning van een vissersboot uit het water gehaald. Als de man bijkomt herinnert hij zich echter helemaal niets, zelfs niet zijn eigen naam. Op de geïmproviseerde operatietafel van de schuit achterhaalt de dienstdoende arts één spoor naar de identiteit van zijn patiënt; een laser-projector met daarin een Zwitsers banknummer dat in diens heup geïmplanteerd werd.

Zodra het schip aanmeert reist de vreemdeling naar Zürich, waar hij hoopt antwoorden te vinden op zijn vragen. In de bank krijgt hij toegang tot zijn kluis en vindt daar zijn identiteitsbewijs, dat hem vertelt dat zijn naam Jason Bourne is en dat hij in Parijs woont. Onderin de safe bevinden zich echter een enorme stapel bankbiljetten in verschillende valuta, zes paspoorten met elk een andere naam en nationaliteit en een pistool.

Om in Parijs te komen schakelt Bourne de hulp in van Marie, een jonge Duitse vrouw. In ruil voor een riante beloning geeft ze hem een lift naar zijn appartement in de Franse hoofdstad, waar hij wordt aangevallen door een eskader van getrainde moordenaars. De vragen stapelen zich alleen maar op: wie is hij? Wat is hij? Van wie is hij het doelwit en waarom? En wat betekent die geheimzinnige naam 'Treadstone'?

Cast & Crew

Rolverdeling

Productie en techniek

Achtergrond

Hoewel The Bourne Identity is gebaseerd op de gelijknamige roman van Robert Ludlum is er weinig van het oorspronkelijke plot bewaard gebleven. Nog steeds draait het verhaal om een man die uit zee wordt gehesen en zijn geheugen kwijt blijkt te zijn maar de setting is gewijzigd naar de tegenwoordige tijd; de film draaide in de zomer van 2002 in de bioscopen terwijl het oorspronkelijke boek in 1980 werd uitgebracht -en zich afspeelt aan het einde van de jaren zeventig.

Liman's film en de twee vervolgen -The Bourne Supremacy en The Bourne Ultimatum, beide geregisseerd door Paul Greengrass- verschenen bovendien in een periode -2002 tot 2007- waarin publiekelijk wantrouwen jegens de centrale overheid toenam, waar de trilogie dan ook op inspeelt. Deze aanwas van achterdocht vond grotendeels zijn oorsprong in de terroristische aanslagen van 11 september 2001, die werden gepleegd terwijl de eerste film in de reeks nog in de maak was. Een specifieke inspiratiebron die voor Liman van invloed was op het verwerken van zijn kritische blik op de Amerikaanse regering -en zeker diens buitenlandse beleid- was zijn vader, vroeger werkzaam bij de National Security Agency onder Ronald Reagan, en dan met name zijn herinneringen aan de Iran-Contra-affaire. Oliver North, één van de hoofdfiguren van dit schandaal, was een grote inspiratiebron voor Liman's versie van Alexander Conklin.

Doug Liman las Ludlum's boek toen hij nog op de middelbare school zat en wilde deze graag transformeren tot een film; hij deed er twee jaar over om de filmrechten van de roman te verkrijgen. Het was vanaf het begin al Liman's bedoeling om een update van het oorspronkelijke verhaal van Ludlum te maken. Scenarist Tony Gilroy kreeg van de regisseur dan ook de opdracht om op basis van een synopsis en de namen van de personages een script te schrijven zonder het boek te lezen, om niet teveel beïnvloed te worden door de tijdsgeest waarin deze geschreven was.

Kritische analyse

Een groot verschil tussen The Bourne Identity en andere soortgenoten binnen het actie-thriller genre is de focus op personages en plot. Natuurlijk lijkt Bourne weinig diepgaand, daar zijn achtergrond begraven is onder zijn geheugenverlies. Toch lukte het Liman en Matt Damon om de film te doen concentreren op Jason in plaats van een overdaad aan geweld en explosies, wat de verhouding tussen actie en plot verrassend sterk maakt. Damon speelt de rol met verve als een vaardig man die, ook al keert alles en iedereen zich tegen hem, de touwtjes in handen weet te houden en de manier waarop hij dit doet wordt zeer meeslepend in beeld gebracht. Bourne is namelijk een ontzettend berekenend en intelligent figuur die op briljante wijze weet te improviseren in cruciale situaties.

Ook al zijn, zoals gezegd, de actie scènes inferieur aan het verhaal, ze zijn wel ontzettend effectief. Dit komt vooral door de betrekkelijk korte duur; geen stoer gedoe met slow motion bewegingen, koene blikken en zouteloze oneliners achteraf. En zo hoort het ook in een film die zichzelf enigszins serieus wil nemen; actie is ondergeschikt aan een -goed- verhaal, in plaats van dat een verhaal om de actie wordt heen gebouwd. Wat helaas wel vaak gebeurt.

Daarnaast is The Bourne Identity noemenswaardig om diens realisme en gebrek aan effecten die gemaakt zijn door middel van computeranimaties. Veel genre-genoten draaien immers rond een maniak die de wereld wil overnemen of vernietigen middels een bom of machine en deze ongemerkt en op grote schaal heeft kunnen implementeren. Liman's film gaat echter, zoals gezegd, over de smerige zaakjes van de Amerikaanse regering en geheime operaties met twijfelachtige doeleinden die buiten de media worden gehouden.

Al deze elementen gemixt maken een spannende thriller met uitstekend acteerwerk die zeer vakkundig in elkaar is gezet. The Bourne Identity bewijst dat films nog steeds in staat kunnen zijn de kijker op het puntje van diens stoel te zetten.