Elektrische gitaar: op zoek naar je eigen sound

De meeste gitaristen maken op een dag de overstap van akoestisch naar elektrisch. Vaak gaat dit gepaard met heel wat frustratie omdat het net niet klinkt zoals men het wel zou willen. Hierbij een wegwijzer doorheen alles wat het geluid enigszins kan beïnvloeden, evenals enkele tips die kunnen helpen bij de zoektocht naar dat perfecte geluid.

Gitaar

Alle start natuurlijk bij het instrument zelf. Indien het aan de bron niet goed zit kun je niet verwachten dat het er op het einde goed uitkomt. Maar welke delen van de elektrische gitaar hebben nu het meeste invloed op het geluid dat geproduceerd wordt?

Elementen

Eerst en vooral zijn er de elementen (in het Engels pickups genoemd). Ze capteren het geluid dat je via de snaren voortbrengt. Je kunt zo’n element vergelijken met een microfoon die de stem van een zanger registreert. We kunnen twee types grote onderscheiden: de single coil elementen en de humbucker elementen.

Single coil elementen creëren een scherper geluid en worden meestal gebruikt voor pop, lichte rock, blues en country. Je vindt ze vooral op de Fender Stratocaster en Telecaster modellen en op hun kopies. Een humbucker element creëert een warmer, iets zwaarder geluid en wordt meestal gebruikt voor hardere rock en metal. De humbucker bestaat in feite uit twee naast elkaar liggende single coils die met elkaar verbonden zijn. Soms zit er een kapje overheen waardoor je zou denken dat het slechts over één element gaat.
De Gibson Les Paul is hét voorbeeld van een gitaar met humbuckers. Er bestaan ook Stratocasters met een combinatie van twee single coils en een humbucker, dus diverse varianten zijn mogelijk. Bovendien kun je via een switch op de gitaar vaak elementen gaan combineren.

De elementen zijn het belangrijkste deel van de gitaar, aangezien alles staat of valt met het geluid dat ze produceren. Sommige goedkopere elementen halen niet genoeg volume of genereren teveel feedback, andere maken dan weer een licht krakend geluid of genereren ruis. Een van de meest gereputeerde producenten van pickups is DiMarzio.

Body

Het geluid dat de elementen creëren zal beïnvloed worden door de zogenaamde gitaarbody. Er zijn nogal wat verschillende types, maar het grootste onderscheid vind je tussen de full body elektrische gitaren, zoals de Stratocatser of de Les Paul, en de hollow body gitaren, ook wel semi-akoestische gitaren genoemd. Semi-akoestische gitaren zijn niet te verwarren met electro-akoestische gitaren, die in feite gewoon versterkte akoestische gitaren zijn.
Hollow body gitaren hebben wel degelijk elementen (meestal humbuckers). Ze hebben echter ook een holle ruimte in de body en die holte zorgt ervoor dat een compleet ander geluid verkregen wordt.
Hollow body gitaren worden vaak gebruikt in blues (bv. de beroemde gitaar Lucile van B.B. King) en in jazz, omdat ze vaak een heel warm en ietwat dof geluid voortbrengen.

Snaren

Al te vaak wordt vergeten dat er verschillende types snaren bestaan en dat elk type een verschillend geluid voortbrengt. Er zijn heel dunne snaren die een soort twang geluid voortbrengen, dikkere snaren geven dan weer een zwaarder, voller geluid.

Light-versies en kopies

Haast elke gereputeerde gitaar die op de markt is heeft een goedkopere versie die bedoeld is voor het groot publiek. Zo creëert Fender zelf light-versies van zijn beroemde American Stratocaster in een fabriek in Mexico. Ook kopies worden door Fender zelf gecreëerd onder de merknaam Squier. Hetzelfde geldt voor Gibson, die met zijn Epiphone gitaren een prima alternatief biedt voor zijn Les Paul. Indien je geen budget hebt voor de grote types, dan zijn deze alternatieven schitterend. Hun geluid evenaart natuurlijk niet het niveau van hun grote broers, maar ze hebben wel een eigen sound die kwalitatief meer dan in orde is.
Pas wel op met kopies (knock-offs) van bekende merken. Ze zien eruit als het orgineel maar klinken zelden of nooit even goed. Veelal worden ze in Azië geproduceerd met goedkoper materiaal, waardoor ze nooit dat optimale niveau kunnen halen. Als je gaat voor een goede sound, dan spaar je beter wat langer voor een goede gitaar.

Versterker

Zonder versterker zal de gitaar weinig geluid produceren. Er bestaan twee types: lampenversterkers en transistorversterkers. Lampenversterkers zijn heel wat duurder, maar creëren een mooier, authentieker geluid. Veel transistorversterkers komen echter heel dicht in de buurt. Bekende producten van gitaarversterkers zijn Fender, Marshall en Mesa Boogie.

Kanalen

Haast elke versterker heeft twee of meer kanalen. Er is een zogenaamd clean kanaal en een distortion of high gain kanaal. De begrippen spreken voor zich. Het clean kanaal zal een kristalzuiver geluid voortbrengen, het distortion kanaal zal een enigszins vervormd, crunchy geluid genereren.

Parameters

Op elk kanaal van de versterker kun je de volgende basisparameters instellen: Grain, Volume, Bass (of Low), Mid en Treble (of High)

De grain is het niveau van vervorming dat het proper signaal ondergaat. Het laat je toe om wat crunch aan het geluidssignaal toe te voegen zonder gebruik te maken van effecten (zie verder).

Het volume spreekt voor zich. Hiermee maak je het signaal luider of stiller zonder het te vervormen.

De Bass, Mid en Treble parameters dienen om de invloed van de frequenties te wijzigen. Meer bass betekent dat de lage frequenties meer naar voor komen, meer mids betekent dat de middelste frequenties beter hoorbaar zullen zijn en - last but not least – meer treble betekent dat de hogere frequenties meer het geluid zullen beïnvloeden.

Enkele tips: draai nooit de mid te hoog anders gaat er al gauw een deel van je geluid verloren. De bass-setting varieert in functie van het muziektype, maar zorg ervoor dat je niet in de weg komt van de bassist (als je in een groep speelt). Meer treble doet het geluid scherper klinken en is vooral handig wanneer je onvervormd speelt (clean).

Effecten

Effecten zijn parameters die een geluidssignaal wijzigen voor het uit de luidspreker van de versterker komt. Hierbij een overzicht van de meest courante effecten.

Distortion

Een distortion-effect wordt gebruikt bij rock, metal en alle andere muziek waar het signaal van de gitaar veel moet vervormd worden. Zelfs bij de iets hardere blues wordt distortion gebruikt. Distortion is vooral nuttig bij het spelen van solo’s of bij de zogenaamde power riffs.

Overdrive

Overdrive is een iets lichtere vorm van distortion die vooral geschikt is voor ritmegitaar in rockmuziek.

Reverb

De reverb zorgt ervoor dat je geluid klinkt alsof je in een andere ruimte bent. De keuze is groot: hall, room, cathedral, concert. Het is een van de meest gebruikte effecten bij akoestische muziek maar is perfect toepasbaar bij de elektrische gitaar en dan vooral bij een zuiver geluid. Vermijd teveel reverb in combinatie met veel distortion.

Delay

Het delay-effect zorgt ervoor dat het signaal gedupliceerd wordt. In functie van het aantal milliseconden dat ingesteld wordt kan elke gespeeld muzieknoot nog eens weergalmd worden als een soort echo. Delay wordt vooral gebruikt bij solo’s, omdat hierbij vaak enkel losse noten gespeeld worden en geen akkoorden. The Edge, de gitarist van de groep U2 is een meester in het gebruik van delay.

Flanger

De flanger creëert een space-achtig geluid. Een schitterend voorbeeld is het nummer Ain’t talking ‘bout love van de groep Van Halen.

Chorus

Dit effect geeft het geluid een metaal-achtig tintje. Het wordt heel vaak gebruikt bij een onvervormd geluid (zonder distortion). Een voorbeeld van het gebruik van chorus is de intro van Nothing Else Matters van Metallica.

Wah

De wah (of wah-wah, zoals het effect vaak genoemd wordt) vormt het geluid om tot iets dat lijkt op de menselijke stem. Via een speciaal pedaal kan het geluid dan beïnvloed worden. Een van de bekendste wah-pedalen is de Cry Baby. Voodoo Chile van Jimi Hendrix is een perfect voorbeeld van het gebruik van het wah-effect.

Effecten kunnen je integreren in je setup via zogenaamde stomp boxes. Het zijn eenvoudige analoge of digitale pedalen die je in een bepaalde volgorde aan elkaar hangt. Het is tegenwoordig ook mogelijk om een arsenaal aan effecten in huis te halen als één enkel toestel: een multi-effect processor. De Boss ME-70 combineert bijvoorbeeld de belangrijkste Boss-stomp boxes onder een digitale vorm.

Stomp boxes en multi-effects bevinden zich meestal tussen de gitaar en de versterkeringang. Je kunt ze ook in de effect loop (FX-loop) van de versterker stoppen (indien deze aanwezig is). Soms wordt beweerd dat het geluid hierdoor zuiverder is, maar dat is een kwestie van smaak. Meer en meer versterkers integreren tegenwoordig de effecten in de unit zelf.

Het perfect geluid

Nu we de basisfactoren kennen kan de geluidscreatie eindelijk beginnen. We gaan voor het perfect geluid. Maar wat is eindelijk perfect? Al te vaak streven gitaristen naar het creëren van identiek dezelfde sound als dat van hun idolen. Dit lukt zelden, doordat je als amateurgitarist haast nooit hetzelfde budget kan neertellen voor muziekinstrumenten als beroepsmuzikanten. Het begint al bij de gitaar. Zelfs indien je gefortuneerd bent en dezelfde gitaar kunt kopen als je idool: elke gitaar klinkt verschillend. Hetzelfde geldt voor de versterker. Je kunt natuurlijk op zoek gaan naar allerlei mogelijkheden om toch dat einddoel te halen, bij benadering zal het waarschijnlijk wel lukken. Toch lijkt het beter om op zoek te gaan naar je eigen geluid.

Stijl

Alles begint bij je muzikale interesses. Als je blues, lichte rock, funk of popmuziek speelt zul je meer hebben aan een Fender Stratocaster. Speel je country, dan is een Telecaster de ideale gitaar. Rockers zullen dan weer zweren bij een Les Paul. Hetzelfde geldt voor de versterker. Mesa Boogie en Marshall worden vaak gebruikt in de rockwereld, terwijl Fender eerder voor iets rustiger en scherper klinkende muziek gebruikt wordt.

Overdaad schaadt

Het is niet omdat de vloer gevuld is met stomp boxes dat je ze allemaal tegelijk moet gaan activeren. Vergeet niet dat de ene signaalwijziging een gevolg kan hebben voor de signaalwijziging die erop volgt. Teveel verschillende effecten door elkaar maakt van je gitaarsound al gauw een rotzooi. Zoek dus naar dat perfecte evenwicht in functie van de muziek die je speelt. En vooral: zoek naar jouw geluid.