De saxofoon van Adolphe Sax

De saxofoon is een muziekinstrument dat zijn oorsprong in de 19de eeuw vindt. De Belg Adolphe Sax was de zoon van een instrumentenbouwer en ging op zoek naar een houtblazer met een warme, volle klank die nog niet bestond. Met de ontdekking van de bassaxofoon – en later ook met de rest van de saxofoonfamilie – werd hij echter niet rijk. Zelfs na steun van zijn vader en keizer Napoleon III moest hij zijn zaak sluiten.

De uitvinder

Tragische jeugdjaren

Adolphe Sax werd in 1814 in Dinant (België) geboren. Hij was de oudste zoon van Charles-Joseph Sax en Marie-Joseph Masson. Ze hadden in totaal 11 kinderen. Adolphe kreeg de muziek met de paplepel ingegeven want Charles-Joseph was instrumentenbouwer en had een fabriek van blaasinstrumenten in Brussel. Al van kindsbeen af wilde Adolphe dan ook iets met instrumenten gaan doen, maar het zag er eerst naar uit dat die droom nooit in vervulling ging gaan. De kleine jongen leek wel voor het ongeluk geboren en zijn leven hing meer dan eens aan een zijden draadje. Hij viel in zijn kinderjaren een paar meter naar beneden en belandde met zijn hoofd op een steen, hij dronk een beker gif, verbrandde zich na het ontploffen van kruit en slikte een speld in. Toch overleefde hij – wonder boven wonder – alle incidenten en hij kreeg dan ook de toepasselijke bijnaam ‘De kleine Geest’.

De bouw van een nieuw instrument

In 1828 zette hij dan toch zijn eerste stappen in de muziekwereld. Hij ging algemene lessen volgen aan de Brusselse Koninklijke muziekschool en leerde daar ook klarinet spelen. Vanaf dan begon hij ook aan de bouw van een nieuw instrument en twaalf jaar later was de bassaxofoon een feit. In 1843 opende hij een fabriek in Parijs en op zijn hoogtepunt werkten 200 mensen voor hem. Door enkele tegenslagen ging hij echter failliet, maar hij kreeg steun van zijn vader en keizer Napoleon III. Zij konden echter een paar jaren later een nieuwe sluiting niet afwenden.

De saxofoon

De saxofoon is een blaasinstrument en behoort - in tegenstelling tot wat velen denken- bij de houtblazers. Het is geen koperblazer omdat er op een rietje wordt geblazen. Dat rietje wordt op een mondstuk geplaatst en trilt wanneer er gespeeld wordt. Iedere saxofoon staat uit 'gebogen' buizen waarop kleppen staan. De buis wordt wijder naar het einde toe en mondt uit in een klankbeker. Sommige kleppen moet je dichtduwen en andere dan weer openduwen om een bepaalde klank te spelen. De linkerhand hou je bij de bovenste knoppen, de rechterhand bij de onderste. De meeste saxofoons bestaan uit twee of drie stukken. Zo heb je het mondstuk, het instrument zelf en in vele gevallen een verbindingsstuk tussen het mondstuk en het instrument.

Saxofoonfamilie

Er bestaan heel wat verschillende soorten saxofoons. Sax ontworp eerst de bassaxofoon, maar experimenteerde verder en breidde de familie uit. Hieronder vind je een lijstje. Ze zijn gerangschikt volgens klankhoogte. De soprillosax klinkt het hoogst, de subcontrabassax het laagst. De saxofoons die lager klinken hebben ook meer bochten in de buizen.

• Soprillosaxofoon
• Sopraninosaxofoon
• Sopraansaxofoon
• Altsaxofonoon
• Tenorsaxofoon
• Baritonsaxofoon
• Bassaxofoon
• Contabassaxofoon
• Subcontrabassaxofoon

Weetjes

• De saxofoon was voor de eerste keer te horen in een concert van Hector Berlioz
• De vader van Adolphe was hofleverancier voor het huis van Oranje
• De Amerikaanse ex-president Bill Clinton speelt ook saxofoon
• De bassaxofoon kende zijn glorietijd tussen 1920 en 1930. Daarna kwam dit instrument niet meer zo vaak voor
• De altsaxofoon wordt vooral gebruikt in jazz en funk