John wordt au sérieux genomen: ‘Not A Second Time’

Voor velen stond de muziek die de Beatles maakten aan het begin van hun carrière gelijk met ‘ketelmuziek’ of ‘barbaarse muziek’. Met andere woorden: ze werd niet au sérieux genomen en zou nogal snel in de muffe kelders van het verleden verdwijnen om nooit meer te verrijzen. Groot was dan ook de verbazing toen een nummer van John Lennon door een gezaghebbend muziekcriticus met een klassiek werk werd vergeleken.

Lennons sneer

In de beginperiode van de Beatles was er een vruchtbare samenwerking tussen het duo John Lennon en Paul McCartney. Ze schreven tal van nummers voor de groep, vooral voortgestuwd door de druk van manager en platenmaatschappij om de hype die ze hadden veroorzaakt zo lang mogelijk te trachten aan te houden. Daarom moesten de fans verwend worden met zoveel mogelijk nieuwe nummers.

Op de tweede langspeler, ‘With the Beatles’ (1963) stond ‘Not A Second Time’, een typisch Lennonnummer waaraan Paul weinig of niets had toe bijgedragen. Typisch Lennon omdat er een venijnig kantje aan zat: zoals later nog zou blijken -denk maar aan het wrange ‘How Do You Sleep?’ (1971) uit zijn soloperiode waarin hij McCartney ridiculiseerde- hield de stichter van de groep er wel van om mensen die hem nauw aan het hart lagen of gelegen hadden een veeg uit de pan te geven. Zo dus ook met meisjes die hij had gehad, zoals in deze ‘Not A Second Time’.

Aeolische cadens

Op muzikaal vlak bleek deze song er uit te springen voor William Mann, een belangrijke muziekcriticus van de ernstige Britse krant The Times. Hij meende in John Lennons stem de eolische cadens te herkennen, een zeer geleerde muzikale term die betekende dat het nummer niet eindigde op de 4de, 5de en 1ste trap van een toonladder zoals in de tonale muziek de traditie is, maar met de 2de, 5de en 1ste trap wat kenmerkend is voor het modale systeem dat in voege was voor de tonale muziek.

Het was de eerste keer dat de muziek van de Beatles door een criticus ernstig werd genomen. Hij wijdde een heel artikel aan de structuur en de stijl van de Beatlemuziek en gaf talloze voorbeelden om zijn theorie te staven. Wat betreft ‘Not A Second Time’ ging de man zelfs zover het einde van het nummer te vergelijken met het einde van ‘Das Lied von der Erde’ (1908-09) van Gustav Mahler.

John Lennon toonde zich uiteraard gecharmeerd door deze vergelijking maar moest later toegeven dat hij helemaal niet wist waarover de criticus het had gehad en hij de betekenis van de gebruikte termen helemaal niet kende.

Catchy

‘Not A Second Time’ is een catchy, uptempo popmelodietje dat goed in het oor ligt en terecht een plaats kreeg op de tweede Beatle-LP. Lennon wou het een beetje doen klinken als een van zijn grote voorbeelden Smokey Robinson. Toch klinkt het veel minder zoetgevooisd dan de Amerikaanse singer-songwriter die met songs als ‘You’ve Really Got a Hold on Me’ (1962) ‘The Tracks of my Tears’ (1965) ‘I Second That Emotion’ (1967) en ‘The Tears of a Clown’ (1970) grote hits scoorde.

Ander versies

• R. Stevie Moore (1978)
• Robert Palmer (1980)
• The Pretenders (1990)
• The Smithereens (2007)