De opkomst en de ondergang van The Monkees

De jaren 1960 was het decennium van twee wereldberoemde Britse bands: the Beatles en the Rolling Stones. In Amerika ontstond in de schaduw van the Beatles in die jaren echter nog een wereldwijd fenomeen: The Monkees. In korte tijd ontstond de 'Monkeymania'. Mike, Peter, Davy en Micky; de vier jongens die nog steeds bekend zijn van de veelbesproken tv-show en de wereldberoemde muziek. Wie waren the Monkees? Waardoor was hun succes zo groot?

• Het concept
• De tv-show
• De muziek
• Kritiek op the Monkees
• Jimi Hendrix
• De show stopt
• Head
• Het einde van the Monkees
• De grote comeback

Het concept

In 1965 deden honderden jongens auditie na het zien van een advertentie in het blad ‘Variety’. Deze advertentie luidde: ‘MADNESS!! Auditions. Folk & Roll musicians-singers for acting roles in new TV series. Running parts for 4 insane boys, age 17 - 21.’ Na honderden audities vonden producenten Bob Rafelson and Bert Schneider hun vier Monkees. Davy Jones, Micky Dolenz, Mike Nesmith en Peter Tork.

De samenstelling van deze band was uniek. Davy en Micky waren als kind opgegroeid als acteur. Zo had Micky in zijn jonge jaren de hoofdrol in de serie ‘Circusboy’ (1956-1957). Deze jongens bespeelden geen instrumenten. Mike en Peter daarentegen waren toegewijde muzikanten zonder enige acteer- of toneelervaring. Was the Monkees een tv-show of een band? Het was geen van beide, maar ondertussen toch allebei.

De tv-show

The Monkees moest een wekelijkse Amerikaanse tv-showversie worden van de Britse Beatles-film ‘A hard days night’ uit 1964. De serie ging over een band, bestaande uit vier jongens, die het probeerden te maken in de muziekindustrie en ondertussen zelfstandig met de wereld moesten omgaan. Ze woonden met z’n vieren in een groot huis in Malibu, enkel onder toezicht van een huiseigenaar.

De jongens maakten iedere week vreemde avonturen mee en belandden in de gekste situaties. Zo moesten ze in een aflevering een nacht in een spookkasteel doorbrengen of een avond werken in de keuken van een restaurant. Alles om de huur maar te kunnen betalen.

De serie werd al snel populair door de toentertijd nieuwe en controversiële manier van televisie maken, die het beste kan worden omschreven als een mix tussen Benny Hill-humor en Monty Python-humor. De combinatie tussen comedy en muziek sloeg aan en was tot dat moment nooit gebruikt. Zo kreeg iedere aflevering een nieuw liedje, dat vaak werd gespeeld tijdens een scene die vol zat met rennende mensen in vreemde situaties. In de periode 1966 – 1968 werden 58 afleveringen uitgezonden, verdeeld over twee seizoenen.

De regisseur gaf de jongens de ruimte om te improviseren en zo gek te doen als ze wilden, zolang ze binnen de rode draad van het verhaal van de aflevering bleven. Ze hadden namelijk zoveel energie dat het zowel voor als achter de schermen altijd rennen, stoeien en lachen was. Een muziekstudio was hierin ook geen uitzondering.

De muziek

Ondanks de geniale manier van televisie maken was de band toch het meest succesvol door de vele hits. Enkele bekende hits zijn:

• Last train to Clarksville
• I’m a believer (ook bekend van de ‘Shrek’ films van Disney)
• Pleasant valley Sunday
• Mary Mary
• Daydream believer

Waar the Monkees vrij werden gelaten als acteurs, ging dit bij de muziek aan het begin heel anders. Er moesten enkele beslissingen worden genomen. Twee van de vier hadden niet de kwaliteit om instrumenten te bespelen. Toen ze gevraagd werd wie de drummer zou worden, deden Davy, Mike en Peter een stap naar achter. Micky zou daarom naast zanger ook de drummer worden. Een zingende drummer was nieuw in de muziekwereld.

De muziek was direct een succes. Hun eerste hit ‘Last train to Clarksville’ was al een succes voordat de aflevering waar dat nummer in zat, werd uitgezonden. Het stond wekenlang op één in de hitlijsten. Door de muziek werd de tv-show nóg populairder en vice versa. Er was elke week een aflevering op televisie, waar dan ook elke week een nieuw liedje in moest zitten. Toentertijd bekend en erkend muziekproducent Don Kirshner werd aangenomen om dit in goede banen te leiden. Op dat moment had Kirshner grote artiesten als Neil Diamond onder contract, waardoor hij voor dit project zeer gewild was. Hij werd daarom verantwoordelijk gesteld voor het creatieve schrijfproces van de nummers en de albums en had het hele Monkees-project op muziekgebied in handen.

Naast de opnames bleken de studiosessies al snel veel stressvol werk, gezien het kinderlijke gedrag van de jongens. Kirshner besloot om de nummers in de studio in te laten spelen door professionele muzikanten. Zo nam dat minder tijd in beslag en hoefden de jongens alleen nog de stemmen in te zingen. Televisie was immers een kwestie van snel kunnen produceren. Onder zijn leiding werd het eerste album ‘Hey Hey, We're the Monkees’ een succes.

Ondanks dat succes viel die manier van werken bij de jongens niet goed. Vooral de twee echte muzikanten Mike en Peter wilden heel graag zelf de instrumenten bespelen en betrokken zijn bij het schrijven van de muziek. Toen het tweede album ‘More Of The Monkees’ af was en hier weer louter muziek opstond dat zij noch zelf gespeeld hadden noch zelf hebben geschreven, was de maat vol. De vier kwamen in opstand tegen Kirshner, waardoor de producenten Rafelson en Schneider de beslissing namen om Kirshner te ontslaan. The Monkees konden zelf immers niet worden ontslagen.

Toen de jongens wél zelf de controle over de muziek en de albums hadden, konden ze doen wat ze wilden. Vanuit deze nieuwe constructie brachten ze hun derde album ‘headquarters’ uit. Vanaf dat moment daalde de cd-verkoop drastisch. Dit vonden ze niet al te erg, want het was toen in ieder geval hun eigen product. Ze waren er trotser op dan op de eerste albums.

Kritiek op the Monkees

Naast het feit dat de jongens zelf heel graag hun muziek wilden spelen en schrijven, kwam er ook naar mate the Monkees populairder werden steeds meer kritiek vanuit de media. Andere muzikanten uit vooral de rock-scene vonden het niet terecht dat vier ‘nepmuzikanten’ zoveel bereikten, zonder er zelf iets voor te doen. De jongens vonden dit zelf ook niet leuk en voelden zich daarom haast schuldig.

Hierdoor ontstond het idee om The Monkees een serie met live optredens te laten doen, waar ze zelf live de hits uit de tv-shows speelden. Op dat moment barstte de gekte pas echt los. Hun levens bestonden op dat moment vooral uit limousines, vliegtuigen en hotelkamers. Bij elk optreden dat ze gaven, stonden duizenden tienermeisjes te gillen en te schreeuwen. Het was na een optreden altijd rennen om te ontkomen aan deze jonge fans. Ze waren in staat om letterlijk de kleren van hun lijf te scheuren. Ze wilden alles doen om maar een souvenir in welke vorm dan ook te bemachtigen.

Jimi Hendrix

Voor de succesvolle live optredens werd er een openingsact gezocht om het publiek warm te draaien voor The Monkees. Men kwam uit bij de toen nog jonge Jimi Hendrix. Hij heeft acht optredens meegedaan in het voorprogramma, wat niet zo gewaardeerd werd door het publiek als gehoopt. Toen ook bij de achtste show het publiek alleen maar om the Monkees aan het schreeuwen was en Hendrix hun duidelijk koud liet, vond hij het genoeg. Hij pakte zijn gitaar bij de steel en wierp deze het publiek in. Jimi Hendrix wilde niet meer in het voorprogramma van The Monkees spelen.

De show stopt

Naar mate het tweede seizoen bezig was, raakte langzaam de inspiratie op. Elke aflevering moesten er nieuwe vreemde situaties bedacht worden waarin dezelfde rode draad van de aflevering gevolgd werd. Rafelson en Schneider wilden daarom voor het derde seizoen het concept veranderen om nog verder te kunnen. Vanuit de NBC, de omroep die de serie uitzond, kwam hiervoor geen toestemming. De show moest blijven zoals het was, omdat het zo goed werkte. De twee partijen zijn hier nooit uitgekomen, waardoor een derde seizoen nooit zou komen.

Head

Rafelson en Schneider wilden toen een film over The Monkees maken. Bij het schrijfproces van de film kregen ze hulp van hun vriend Jack Nicholson. Wekenlang zaten ze met de jongens bij elkaar om ideeën op te doen. Met Nicholson aan de LSD kwam het ene bizarre idee na het andere voor de film ‘Head’. Head zou uiteindelijk een film worden waarin op de eigen typisch vreemde Monkeeswijze duidelijk zou worden hoe The Monkees tegenover de hele Monkees-cultuur, Hollywood en alle media stonden. Het kreeg een controversiële tint door er echte oorlogsbeelden en andere heftige content in te stoppen. Met een titelsong als ‘goodbye’ was het de manier van de producers om de jongens te bedanken en vaarwel te zeggen.

Het werd een commercieel drama. Voor de jongere fanbase van de groep was deze film helemaal niet geschikt. Het leek namelijk helemaal niet op de humor uit de tv-show. De film werd door het publiek niet begrepen en sloeg dan ook niet aan. Ook wat muziek betreft was het een flop. De titelsong van de film kwam nooit hoger dan nummer 45 in de hitlijsten. Omdat de film ondanks alle marketing slechts een fractie van alle kosten ophaalde en dus dik verlies opleverde, is er nooit een vervolg gekomen.

Het einde van the Monkees

In 1969 waren The Monkees nog te gast in een aantal tv-shows en zond NBC een special over The Monkees uit genaamd ’33 1/3 Revolutions per Monkee’. ‘The Monkees’ was volgens Peter Tork een uitgeputte bron. Hij verliet vervolgens in 1969 de band. Het overblijvende trio ging door met het maken van nog twee albums: ‘Instant Replay’ en ‘The Monkees Present’. Ondanks de goede muziek op deze albums werd geen van diens nummers ooit een hit. Later dat jaar verliet ook Mike Nesmith de groep.

Davy en Micky kregen het zonder de rasmuzikanten Mike en Peter alsnog voor elkaar om nog een laatste album uit te brengen in 1970. Dit was het laatste van The Monkees. In de jaren 70 kwamen Davy, Micky en Mike nog regelmatig bij elkaar voor een (gast)optreden. De tv-shows bleven nog enige tijd populair. Tussen 1969 en 1972 zond CBS de serie op de zaterdagochtenden uit en waren er ook verschillende Amerikaanse regionale omroepen die de show uitzond.

De grote comeback

Het was erg rustig tot 1986. Jongerenomroep MTV ging de ‘The Monkees’ toen uitzenden, wat leidde tot een hergeboorte van te Monkees. Davy, Micky, Mike en Peter waren inmiddels in de veertig, maar kregen over de hele wereld stadions weer net zo vol als twintig jaar eerder. Er kwam dat jaar zelfs een nieuw album: ‘Justus’.

In 1987 kwamen The Monkees bij een Superbowlparty niet opdagen door een planningsfout van hun toenmalige manager. MTV nam dit op als ondankbaar gedrag en was hier dan ook niet blij mee. Vanaf dat moment werd de show niet meer uitgezonden en was ook de comeback van ‘Monkeemania’ voorbij.

Op 29 februari 2012 overleed Monkee Davy Jones op 66-jarige leeftijd aan de gevolgen van een hartaanval. De reünies met alle vier de bandleden gaat dus niet meer gebeuren in de toekomst. Dit zal echter nooit gevolgen gaan hebben voor de eigentijdse humor en tijdloze muziek waar The Monkees wereldberoemd mee werden. Was The Monkees een tv-show of een band? Het was geen van beide, maar ondertussen toch allebei.