Kerstmuziek voor de altblokfluit na Wikifonia

Waar vind je geschikte en legale bladmuziek met kerstliederen voor de altblokfluit? En vooral, hoe kom je aan mooie zettingen van traditionele kerstliedjes zoals Stille Nacht of van songs 'I'm Dreaming of a White Christmas’ of ‘The Little Drummer Boy’ of een van de andere vele populaire songs voor Kerstmis? Op het internet vind je weliswaar veel gratis pdf's met kerstliedjes, maar de meeste daarvan liggen te laag voor de altblokfluit (tenzij je de melodie octaveert). Bij de muzieksite Wikifonia was het heel eenvoudig om die liederen met de transponeerknop om te zetten naar een voor de altfluit geschikte ligging, zodat je niet handmatig hoefde te octaveren of te transponeren. Helaas is die site niet meer in de lucht. Het legale alternatief is de website MuseScore. Dankzij het downloadbare open source muzieknotatieprogramma MuseScore kun je de daar gevonden kerstmuziek (en andere muziek) makkelijk omzetten naar een voor de altblokfluit geschikte ligging.

Legale, gratis bladmuziek met kerstliederen voor de altblokfluit

Een zeer geliefde bron voor legale gratis bladmuziek was Wikifonia. Helaas is deze site in 2015 niet in de lucht. Bijzonder aan de muzieksite Wikifonia was dat op een deel van de muziek die je daar vindt, nog steeds auteursrecht rust. Toch stond die muziek daar geheel legaal, want er was een licentie-overeenkomst gesloten met Musi©opy, een vertegenwoordiger van muziekuitgevers. Overigens voor zover de muziek nog niet tot het openbare domein behoorde, jouw gebruik van die muziek alleen legaal was, zolang dat gebruik als 'persoonlijk' kon worden beschouwd. Iets dergelijks geldt natuurlijk ook voor de andere legale bronnen van bladmuziek.

Musescore: het alternatief voor Wikifonia voor de altblokfluit

Wikifonia bevatte gigantisch veel leadsheets van traditionele en populaire muziek. Een leadsheet is een vorm van muzieknotatie waarbij de melodie in notenschrift wordt weergegeven met daarboven de akkoordsymbolen.

Voor de bladmuziek werd gebruik gemaakt van het gratis en veelzijdige open source muzieknotatieprogramma Musescore.
Nu de officiële database van Wikifonia niet meer in de lucht is, zijn er geen legale mogelijkheden meer om de betreffende muziekstukken te downloaden.

Een goed alternatief is de database van MuseScore. Inderdaad, het gaat om dezelfde software als waarvan Wikifonia gebruik maakte. Alleen kun je nu niet meer rechtstreeks de muziek naar een voor de altfluit geschikte ligging transponeren. Dat lukt wel als je het bestand downloadt en importeert in het gratis muzieknotatieprogramma Musescore.

De leadsheets op Musecore bestaan uit de melodie en tekst van een lied inclusief akkoorden voor de begeleiding. Op die manier kun je als blokfluitist je bijvoorbeeld eenvoudig laten begeleiden door een gitarist of pianist die handig is met akkoordsymbolen. Van de meeste muziek kun je niet alleen de bladmuziek downloaden, maar ook het bijbehorende midi-bestand. Daardoor kun je gemakkelijk met de muziek meespelen. Datzelfde geldt als je de muziek hebt getransponeerd na import in Musescore.

Een uitgebreide collectie kerstmuziek

Zoek op MuseScore naar 'Christmas' en je vindt een flink aantal pagina’s met links naar kerstliederen waarbij ‘Christmas’ voorkomt in de titel. Voor de altblokfluit is het waarschijnlijk het handigst om bij de selecteren instrumenten te kiezen voor 'flute' of 'recorder' of 'violin'. Je kunt helaas nog niet zoeken op 'alto recorder' (dus voor de Engelse vertaling van altblokfluit).

Als je op ‘manger’ (Engels voor ‘wiegje’) googelt, vind je daar ook arrangementen van de twee melodieën van Away in a Manger. De versie waarbij de muziek gecomponeerd is door William J. Kirkpatrick staat in Nederland beter bekend als Geen wiegje als rustplaats.

Andere kerstmuziek vind je door in het 'search voor sheet music'-vak de betreffende titel in te typen. Soms vind je dan verschillende arrangementen van dezelfde muziek. Je kiest dan natuurlijk voor de zetting die jou het meest aanspreekt en maakt die zonodig geschikt voor de altblokfluit door de muziek eerst te downloaden en vervolgens in MuseScore te importeren en vervolgens gemakkelijk naar een voor jou geschikte ligging te transponeren.

Muziek aanpassen voor de altblokfluit

Bij de gebruikelijk arrangementen van kerstmuziek op het internet is de laagste toon de centrale C. Dat maakt dat je die liedjes gemakkelijk kunt spelen op een sopraanblokfluit, want daarvan is de laagste noot de centrale C (ook al klinkt de sopraanblokfluit een octaaf hoger dan genoteerd).

In tegenstelling tot muziek voor de sopraanblokfluit wordt muziek voor de altfluit wel op dezelfde hoogte genoteerd als dat zij wordt gespeeld. De laagste noot op de altblokfluit is een F boven de centrale C. Dat maakt dat je de meeste kerstliederen die je op het internet vindt, moet transponeren, omdat je fluit de onderste noten mist.

Simpel en automatisch transponeren naar een geschikte ligging voor de altblokfluit

Op het muzieknotatieprogramma MuseScore zit een handige transponeerfunctie. Je transponeert net zolang totdat de laagste noot niet hoger is dan de F die direct boven de centrale C op de notenbalk staat. Als de muziek dan niet al te veel voortekens (dus kruisen of mollen) bevat, heb je nu een goed speelbaar solo-arrangement voor je altblokfluit. Zie je meer voortekens staan dan je lief is, dan ga je door totdat je een zetting ziet in een ligging die je fijn op je altfluit kunt spelen. Dit is veel makkelijker dan het lijkt.

De transponeerfunctie zorgt ervoor dat niet alleen de hoogte van de melodie, maar ook de akkoorden automatisch worden aangepast. Ook het bij de leadsheet horende midi-bestand wordt tegelijkertijd mee getransponeerd. Dat is handig als je bijvoorbeeld de muziek liever leert spelen door naar een voorbeeld te luisteren dan door naar het muziekschrift te kijken.
Zowel de (eventueel getransponeerde) muziek en het bijbehorende midi-bestand kun je gemakkelijk en snel op je computer opslaan.

Traditionele kerstmuziek op MuseScore

Nederlandse kerstliedjes

Op MuseScore vind je een keur aan ‘klassieke’ kerstmelodieën. Van een aantal daarvan, kennen de meeste mensen een Nederlandstalige versie. Denk bijvoorbeeld aan:

• Silent Night (in het Nederlands bekend als Stille Nacht)
• O Come, All Ye Faithful (in het Nederlands bekend als Komt allen tesamen)
• Hark! The Herald Angels Sing (In het Nederlands bekend als Hoor, de eng'len zingen d'eer).

Van deze kerstliederen vind je op MuseScore alleen de Engelse teksten. De Nederlandse teksten van deze liedjes kun je doorgaans vinden in Wikipedia.

Engelstalige kerstliedjes

Op MuseScore tref je ook een groot aantal traditionele Engelse kerstliederen (Christmas carols) waarvan we geen Nederlandse versie kennen, maar die in de kerstperiode wel vaak in Nederland te beluisteren zijn. Denk bijvoorbeeld aan:

• Angels We Have Heard On High
• Coventry Carol
• (Go, )Tell It on the Mountain
• God Rest Ye Merry Gentlemen
• Good King Wenceslas
• Jingle Bells
• Joy to the World
• O Little Town of Bethlehem
• O Holy Night
• The First Noel
• We Three Kings
• We Wish You a Merry Christmas
• What Child Is This? (op de wijs van Greensleeves)

De meeste van bovengenoemde Engelstalige liedjes vind je ook op altorecorder.com (waybackmachine). Daar vind je speciale zettingen van muziek voor de altblokfluit met, waar van toepassing, eronder de tekst van een enkel couplet. De arrangementen zijn niet voorzien van akkoorden, maar je kunt wel het bijbehorende midibestand downloaden. Helaas is de originele site niet meer in de lucht, maar dankzij het internetarchief zijn de pdf's en de midibestanden normaal beschikbaar.

Op die site vind je bijvoorbeeld naast een aantal bovengenoemde op MuseScore beschikbare Engelse kerstliederen bovendien de volgende carols:

• Bring a Torch, Jeanette, Isabella
• O Come, O Come, Emmanuel (ook wel gezongen in een Nederlandse vertaling: O kom, o kom Immanuel)
• In the Bleak Midwinter

Op die pagina vind je ook links naar andere muziek voor de altblokfluit. Denk hierbij onder meer aan gemakkelijke stukjes voor beginners op de altfluit, aan renaissancemuziek, aan volksmuziek uit Ierland, Schotland, Engeland en Wales, aan zeemansliederen (shanties), enkele klassieke melodieën en een groot aantal spirituals.

Nieuwere kerstmuziek op MuseScore

Op de site van Musescore vind je niet alleen de 'klassieke' kerstliederen, maar ook de populaire kerstsongs uit de 20e eeuw die bijvoorbeeld werden gezongen door onder meer Bing Crosby, Frank Sinatra en/of Judy Garland. Ook vind je er veel andere betrekkelijk nieuwe kerstmuziek.

• Christmas Dreaming (A Little Early This Year) van Lester Lee en Irving Gordon, en gezongen door Frank Sinatra.
• Have Yourself a Merry Little Christmas geschreven door Hugh Martin and Ralph Blane. gezongen door Judy Garland en later ook door Frank Sinatra.
• I am Dreaming of White Christmas van Irving Berlin en gezongen door Bing Crosby
• I'll Be Home For Christmas van Buck Ram, Kim Gannon en Walter Kent , en gezongen door onder meer Bing Crosby en Frank Sinatra
• The Little Drummer Boy, gecomponeerd door Harry Simeone, met tekst van Henry Onorati, Katherine Davis , en gezongen door onder meer Bing Crosby en Frank Sinatra

Nog meer kerstmuziek voor de altblokfluit

Er bestaan nog veel meer arrangementen voor solo-altblokfluit, al dan niet met begeleiding van een piano. Denk bijvoorbeeld aan het album Weihnachten im Barockstil (versie voor de altblokfluit) . In dat bladmuziekalbum, dat wordt uitgegeven door Dowani, vind je 11 bekende kerstliederen voor altblokfluit en piano, met begeleidingscd.

Lees verder

• Der Fluyten Lust-hof - Jacob van Eyck