De bekfluiten, een verzamelnaam voor fluiten

De bekfluit is een algemene term voor veel verschillende soorten fluiten die een mondstuk bevatten om het bespelen te vergemakkelijken. Een scherpe rand in het mondstuk zorgt voor hetzelfde effect dat je zou verkrijgen wanneer je een flesje zou aanblazen met gespannen lippen. De trilling van de lucht, geeft uiteindelijk de klank. Het meest gekende voorbeeld hiervan is de blokfluit.

Bouw

Ook deze fluiten worden of werden in allerlei soorten metalen gemaakt. Zowel kleien, houten, rieten of metalen bekfluiten zijn terug te vinden. Het eenvoudigste bekfluitje, is het gewone fluitje. Het soort dat scheidsrechters gebruiken. De meeste bekfluiten hebben echter een pijp, met vingergaten, om de toonhoogte te veranderen. Deze fluiten worden, net als rechte fluiten, teruggevonden in combinaties. Zo bestaat er een halssnoer van fluiten, gemaakt uit vogelbeenderen.

Evenals de rechte fluit, is de bekfluit in allerlei culturen terug te vinden. Zowel de Azteken, als de Indiërs, de Joegoslaven, Spanjaarden en Fransen hebben traditionele vormen van bekfluiten. Spreken van een globale invloed op elkaars instrumentarium kan men moeilijk aantonen. Evenzeer is moeilijk aan te tonen dat de bekfluit een geëvolueerde rechte fluit is.

Enkele soorten uitgelicht

Blokfluit

Iedereen die muziekschool heeft gevolgd, zou de blokfluit moeten kennen. Het wordt vaak gebruikt als eerste instrument in de lessen, maar vooral om zijn begeleidende functie. Toch heeft het instrument een lange geschiedenis, en een interessant hedendaagse functie als solo instrument. Het meest gekende is de sopraanblokfluit. Andere soorten zijn bijvoorbeeld de tenorblokfluit en de altblokfluit. Andere soorten bestaan ook. Het benoemen van deze fluiten hangt af van het toonbereik. Het verschil in toonbereik wordt bepaald door de grootte van het instrument. Dit type bekfluit wordt in hout gemaakt. In de renaissance muziek was dit instrument zeer populair en heeft het tot inspiratie voor veel virtuoze muziek geleid. Één van de redenen voor het toenmalige succes is de opkomst van de drukkunst. Het werd mogelijk om geschreven muziek op grote schaal te verspreiden. Doordat het instrument relatief eenvoudig van aard en daardoor ook goedkoop was, bereikte het instrument een heel brede groep mensen. Het grote nadeel van de blokfluit is dat het niet geschikt is voor muziek die vaak van toonsoort verandert. In de modernere klassieke muziek werd de blokfluit dan ook hoe langer hoe minder gebruikt.

Quena

Dit is een typische fluit uit Bolivia. Het instrument bestaat uit een pijp, waaraan een mondstuk bevestigd is. Het mondstuk is te vergelijken met dat van een rechte fluit, waar een inkeping van een halve cirkel is in gemaakt, om een scherpe rand te creëren. Het instrument heeft zes vingergaten. Het instrument wordt meestal gemaakt in bamboe, maar ook exemplaren uit been zijn terug te vinden. De grotere, lager klinkende versie van de quena is de quenacho. Het instrument is duidelijk geëvolueerd. Zoals bij de meeste instrumenten is een evolutie naar een groter volume merkbaar. Dit werd mogelijk dankzij technische verbeteringen aan het instrument. De oude exemplaren vertonen een ruwe vorm, terwijl de nieuwe, hedendaagse quena fluiten heel fijn afgewerkt zijn. De houten exemplaren worden zelfs met lak of politoer afgewerkt. Versieringen in de vorm van inleg en gegraveerde structuren maken het hedendaagse instrument ook voor het oog aantrekkelijk.

Fujara

Deze fluit, oorspronkelijk afkomstig van Slovakije, is een groot volksinstrument, bestaande uit twee pijpen. Het instrument is gemaakt in hout, waarbij een kortere pijp tegen de langere pijp gemonteerd is. Aan de onderkant van de kortere pijp is het mondstuk geplaatst. Het instrument wordt rechtstaand bespeeld, omdat het zo groot is. Door het mondstuk aan de onderkant van de kortere pijp te plaatsen, is het mogelijk om je handen tot aan de vingergaten te krijgen. Door de grootte van het instrument is het bovendien mogelijk om alle tonen te verkrijgen met deze slechts drie vingergaten. De manier van aanblazen bepaalt de boventonen, en zo ook de andere toonhoogtes. Het instrument is in Slovakije zelf heel populair. Door het te versieren met inkervingen en het beschilderen met patronen en vormen, is de Fujara ook heel mooi om te zien.