Shantykoor Ameland - Shanties en zeemansliederen

Het Amelander Shantykoor bestaat sinds 1986. In 2011 vierde het koor het vijfentwintigjarig bestaan. De zanggroep is zeer actief, treedt op het eiland en in binnen- en buitenland op. Shantykoor Ameland heeft zich helemaal toegelegd op het zingen van shanties. Hun 'West Zuid West van Ameland' is inmiddels een beroemd lied geworden en staat bij elk shantyoor op het repertoire. Shanties zijn zeemansliederen.

Zeemansliederen op het Waddeneiland

• Shantykoor van Ameland
• Shanties
• West Zuidwest van Ameland
• Boek
• Zeemansliederen
• Er zijn verschillende soorten shanties
• Repertoire

Shantykoor van Ameland

Het Shantykoor van Ameland begon als een gelegenheidskoor bij een televisieopname op het Oerd, het natuurgebied op oostelijk Ameland. Er waren wat zangers nodig en een clubje zanglustige mannen had daar wel schik in. Dat clubje groeide in rap tempo uit tot een topkoor en lieveling van menig maritiem evenement.

Trendsetter

Het koor werd trendsetter vanwege het specialisme: de shanty (spreek uit als sjentie) Na een optreden in het televisieprogramma Dik uur Dick met Dick Passchier, werden overal in Nederland Shantykoren opgericht. Het was Amelander Jan Verbiest uit Buren die de Amelander mannen op het spoor van de shanties zette.

Shanties

Shanties zijn de liederen die zeelieden vroeger op de grote zeilschepen zongen tijdens hun werk. Verbiest was al jarenlang in de ban van dit type zeemanslied en hij had al een verzameling nummers waarmee gestart kon worden. Hij maakte een groep mannen enthousiast om dat als repertoire te kiezen. Het was een gouden greep. Door heel Europa worden de mannen geroemd om hun zang en sfeer: ze zingen van Ameland, Bristol, Hull, Edinburg, Magdeburg tot in Polen.

West Zuidwest van Ameland

Een van de toppers van het Amelander Shantykoor is ‘West Zuidwest van Ameland.’ Dat lied klonk al meerdere keren over Amsterdam tijdens Sail Amsterdam. Het is zelfs voor prinses Beatrix een bekend nummer: het werd regelmatig voor haar gezongen, toen ze nog koningin was, door het Amelander Shantykoor of door een ander koor.

Boek

Ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan gaf het koor een fotoboek uit. Oprichter Jan Verbiest mocht het eerste exemplaar in ontvangst nemen. Het boek is een verslag in woord en beeld van 25 jaar Amelander Shantykoor. Eerder verscheen een LP, met de titel: 'Het Amelander Shantykoor vaart uit' en een CD 'Met de wind in de zeilen'. Ter gelegenheid van het tienjarig bestaan zong de groep een CD met de titel 'West-Zuidwest van Ameland' vol. Bij het twintigjarig bestaan kwam de dubbel CD '20 jaar Amelander Shantykoor' uit. Ook is er een DVD verschenen: 'Stormy Weather'.

Zeemansliederen

De zee heeft altijd componisten en liedjesschrijvers geïnspireerd. In de 18e eeuw kwam het zeemanslied echt tot ontwikkeling. Op de schepen werd gezongen, want men had geen handen vrij om een instrument te bespelen. Zong men de zeemansliederen in de haven dan werden de zangers begeleid door viool en fluit. Vanaf de tweede helft van de negentiende eeuw speelt ook de trekharmonica mee, nog immer een populair begeleidingsinstrument van shantykoren. In sommige gevallen is de trekharmonica ingeruild voor een accordeon. Het Amelander Shantykoor heeft een accordeonist als speelman.
Daniël Metz van The Mon Amour band is een van de speelmannen van het koor.

Er zijn drie categorieën zeemanslieden

1. Ceremoniële liederen
2. Populaire volksliedjes
3. Shanties

Ceremoniele liedjes

Ceremoniële liedjes hebben betrekking op het leven en werken aan boord. Tijdens het wisselen van de wacht zong men dergelijke liederen. Bij plechtige gelegenheden zoals een begrafenis, waren ze ook aan boord te horen.

Populaire liedjes

Populaire volksliedjes ontstonden niet op het water maar aan de wal.

Shanties

Een shanty is een arbeidslied, het werd gezongen tijdens het werk op de zeilschepen in de 17e en 18e eeuw. De melodie heeft vaak een Afrikaanse oorsprong: het woord shanty betekent negerhut. De schepen die negerslaven vervoerden werden ook wel shanties genoemd. Na afschaffing van de slavernij gingen veel negers varen bij de koopvaardij en zongen daar hun liedjes.
Deze liedjes verlichtten het zware werk. Het ritme van het lied vergemakkelijkte het werk dat met meerdere mannen tegelijk moest worden gedaan; de mannen gingen in het ritme werken.

Er zijn verschillende soorten shanties

• Haalliedjes

werden gezongen bij het hijsen van de zeilen

• Gangspilliedjes

zong men bij het omhoog hiewen van het anker

• Ballastliedjes

kon je horen bij het laden van de ballast

• Pompliedjes

werden gezongen als er aan de pomp gewerkt werd

• Forebitters

zijn vrijetijdsliedjes

Repertoire

Enkele bekende nummers van het Amelander Shantykoor zijn:

• Westzuidwest van Ameland
• Roll the cotton down
• Rum aus Jamaica
• South Australia
• Goodnight Ladies
• Rolling Home

Lees verder

• Muzikaal Bootwateren - Festival op Ameland
• Imca Marina - zangeres van het levenslied
• Celtic Music Festival op Ameland - Ierse en Schotse muziek
• Trekharmonica - diatonische en wisseltonige trekzak
• Trekharmonica op Waddeneiland Ameland