Ruzie leidt tot een wondermooi nummer: ‘Across the Universe'

De liefde is een grote inspiratiebron voor rockartiesten, maar ook alle problemen die een relatie met zich meebrengen leiden vaak tot sterke nummers. Zo ook ontstond ‘Across the Universe’. Een echtelijke ruzie was de onmiddellijke oorzaak van een van John Lennons meest poëtische nummers.

Nieuwe single

Na het wat simpele ‘Hello Goodbye‘ (1967) werd er uitgekeken naar een sterke opvolger als volgende Beatlesingle. De strijd ging tussen McCartneys ‘Lady Madonna‘ en Lennons ‘Across the Universe’. Deze werd uiteindelijk beslecht in het voordeel van ‘Lady Madonna’ omdat McCartney Lennons nummer helemaal niet geschikt vond om als single uit te brengen.

Lennon was hierover verontwaardigd en vond zich tekort gedaan. Dat zijn nummer wel degelijk niveau haalde werd later bewezen toen David Bowie het nummer coverde -met de steun van Lennon op gitaar- en de Nasa op 4 februari 2008 het eerste menselijke lied richting Poolster de ruimte inschoot ter gelegenheid van zijn vijftigste verjaardag. McCartney, die samen met Lennons weduwe Yoko Ono hiervoor de toestemming had gegeven, had daarop gereageerd met het droge “Send my love to the aliens”.

Sabotage?

Lennon vond dat McCartney zijn song had gesaboteerd. Op de eerste versie van de song kwam er een koortje voor. Tijdens de opnames had McCartney de studio verlaten, had twee meisjes opgepikt die rond de studio hingen, de zogenaamde ‘Apple Scruffs’, en ze uitgenodigd om mee te zingen op de opname. Lizzie Bravo en Gayleen Peasse, want zo heetten ze, waren natuurlijk stomverbaasd dat ze deel mochten uitmaken van een opname van hun idolen. Het resultaat was niet om over naar huis te schrijven en met zijn actie had McCartney willen onderstrepen dat het nummer geen hitpotentie had.

Ook tijdens de opnames had McCartney er alles aan gedaan om de song te doen mislukken, dixit Lennon in zijn laatste Playboy-interview. Daar waar aan elk detail van McCartneys songs aandacht werd besteed, gebeurde dat niet bij zijn songs, beweerde hij.

Maharishi

In het refrein van ‘Across the Universe’ wordt er een Indisch vers gezongen: “Jay Guru Deva Om”. Letterlijk betekent het “Geloofd de schitterende verdrijver van de duisternis" of simpeler verwoord: “Heil aan de Almachtige God”. Dat was afgeleid van een inscriptie die Lennon vond op een Indisch armbandje dat hij van de Maharishi Mahesh Yogi had meegekregen en dat luidde: ‘Shakira Guru Dev’, hetgeen betekent: ‘Leve de goeroe Dev’. Dev staat voor Deva, een Indische godheid. De ‘Om’ is het geluid dat mediterenden produceren tijdens hun meditatiesessie en waarmee ze de vibraties van het universum proberen weer te geven.

Het geeft de poëtische song een kosmische dimensie mee en heeft dus alles te maken met de contacten met de Maharishi en de even later ondernomen reis naar India naar waar de Beatles door de goeroe waren uitgenodigd.

Echtelijk gekibbel

Toch was de directe aanleiding tot de compositie niet de Maharishi, maar zijn eigen (eerste) vrouw Cynthia Powell met wie John in bed woorden had gehad. Daarom had hij de slaap niet kunnen vatten en door de verwijten die er tussen hen waren gevallen waren er twee zinnen door zijn hoofd blijven spoken: “Words are flowing out like endless rain into a paper cup. They slither wildly as they slip away across the universe.” Het zijn niet direct zinnen die de gewone sterveling zou bedenken na een echtelijke ruzie, maar het waren wel de eerste zinnen van een song die Lennon zou gaan schrijven.

Hijzelf zei hierover: “Ik lag naast mijn eerste vrouw in bed en ik dacht na. Ze had de hele tijd doorgeboomd over iets en ze was in slaap gevallen en die woorden bleven als een eindeloze stroom door mij heen spoken. Ik ging naar beneden en de regels evolueerden tot een eerder kosmische dan geïrriteerde toon in een nieuw lied, eerder dan “Waarom zit je me de hele tijd af te bekken?” De woorden waren pure inspiratie en kwamen ‘boem!’ zomaar tot mij!”

Film

‘Across the Universe’ werd dus niet op single uitgebracht en zou pas twee jaar na ‘Lady Madonna’ op het album ‘Let It Be’ (1970) worden uitgebracht. Het was trouwens de titel van een film, een muzikaal drama, die in 2007 in roulatie kwam en waarin een heleboel Beatlesongs werden gespeeld en gezongen op een soms originele manier.

Het nummer werd geschikt bevonden om te figureren op een langspeelplaats ten voordele van het Wereld Natuur Fonds (1969).

Andere versies

• Cilla Black (1970)
• David Bowie (1975)
• Roger Waters & Andy Fairweather Low (1985)
• Vadim Brodski als ‘Beatles Symphony’ (1986) , instrumentaal
• Cyndi Lauper(1989/2009)
• Lana Lane (1988)
• Laibach (1988)
• 10 CC (1995)
• Aine Minogue (1997)
• Fiona Apple (1998)
• Rufus Wainwright (2002)
• Verdena & Manuel Agnelli (2003)
• Ben Allison & Medicine Wheel (2004)
• John Butler Trio (2004)
• Bill Frisell (2005), instrumentaal
• Jim Sturgess (2007)
• Seether (2008)
• Hikari Utade (2010)
• Justin Mauriello (2010)
• Beady Eye (2011)
• Scorpions (2011)
• Denise Ho (2012)